K359-K360 (Varyasyonlar)

K.359 numaralı sonat, bir Fransız şarkısı olan “La Bergére Céliméne” den bestelenmiştir. Sonat bestelenirken, şarkının asıl tonu olan G majör kullanılmıştır. W.A.Mozart, varyasyonlarını, öğrencisi için bestelediğini 20 Haziran 1781’ de babasına yazdığı mektup ile “Öğrencim için birkaç varyasyon bitirdim” cümlesi ile ifade etmiştir (Loft, 1973:256). W.A.Mozart’ ın, 13 Haziran 1781’ de, Viyana’ da babasına yazdığı mektupta, K.359 nolu sonatın temasını Baş Piskopos’ un verdiğini belirtmektedir (Anderson, 1938:1104).

İcracılar açısından yeteri kadar tanıdık olmayan bir sonattır.

K.360 Numaralı sonat, “Hélas, j’ai Perdu Amant” şarkı işlenerek bestelenmiştir. K359

 Bestelendiği Tarih: Haziran 1781

 Bestelendiği Şehir: Viyana

(http://www.mozartproject.org/compositions/ca_19.html#key2).

 Yayınlanma Tarihi: --

 Yayınlandığı İsim: --

 Ton: G Majör

Bölümler: 12 varyasyondan oluşmaktadır. Theme: Allegretto- 4/4

Var.I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI (Adagio) XII (Allegro- 6/8) K.360

 Bestelendiği Tarih: Haziran 1781

 Bestelendiği Şehir: Viyana

 Yayınlanma Tarihi: --

 Yayınlandığı Şehir: --

 Yayınlandığı İsim: --

 Ton: G Minör

Bölümler: 6 varyasyondan oluşmaktadır. Theme: Andantino- 6/8

Bu bölümde, konu ile ilgili yurt içinde ve yurt dışında yapılan araştırmalar incelenmiştir.

RESSER, E. (1976) “W.A.Mozart Serie VIII Kammermusik WERKGRUPPE 23: SONATEN UND VARIATIONEN FÜR KLAVIER UND VIOLINE . BAND 1” adlı kitapta, W.A.Mozart’ ın çocukluk ve olgunluk dönemi piyano-keman sonatlarına yer vermiştir. Kitabın ön kısmında, sonatlar hakkında bilgilere yer verilmiştir. Bu bölümde, bazı sonatların el yazmalarına da yer verilmiştir.

RESSER, E. (1965) “W.A.Mozart Serie VIII Kammermusik WERKGRUPPE 23: SONATEN UND VARIATIONEN FÜR KLAVIER UND VIOLINE . BAND II” adlı kitapta, W.A.Mozart’ ın olgunluk dönemi piyano-keman sonatlarına yer verilmiştir. Kitabın ön kısmında, sonatlar hakkında bilgilere yer verilmiştir. Bu bölümde, bazı sonatların el yazmalarına da yer verilmiştir.

Neumann, F. (1989) “Ornamentation and Improvisation in Mozart” adlı kitap, W.A.Mozart’ ın kullandığı süslemeleri ele almıştır. Süslemeleri, kavramsal olarak açıklamış, W.A.Mozart’ ın döneminde yaşamış olan bestecilerin süsleme kullanımlarını belirtmiş, bestecinin notaları üzerinde süslemelerin kullanımlarını örnekleyerek, nasıl çalınabileceğini ve karakteristik özelliklerini ele almıştır.

BROWN, C. (1993) “Dots and Strokes in Late 18th- and 19th-Century Music” “Early Music” dergisinde yayımlanan makale, 18. ve 19. yüzyıllarda, notalar üzerinde kullanılan “nokta ve çizgi” işaretlerinin kullanımını ele almaktadır. Makalede, işaretler, notaların orijinal gösterimlerindeki örnekler ile ele alınmıştır.

BOYDEN, D.D. (1980) “The Violin Bow in the 18th Century” “Oxford Journal” ın yayımladığı, asıl olarak “Early Music” dergisinde yer alan makalede, 18. Yüzyılda, keman arşesini (yayını) ele almıştır. Bu makalede Mozart’ın kullandığı “stroke” tekniğinden de bahsedilmektedir.

RİGGS, R. (1997) “Mozart's Notation of Staccato Articulation: A New Appraisal” “The Journaly of Musicology” dergisinde yayımlanmış olan makalede, W.A.Mozart’ ın notasyonu ve “staccato” kullanımı ele alınmıştır. W.A.Mozart’ ın el yazısı notaları ve daha net yazılımları ile

notaların örnek gösterimleri yer almıştır. Makalede edisyon farklılıklarından dolayı yazım faklılıklarına da yer verilmiştir.

MOZART, L. (1951) “A Treatise on the Fundemental Principles of Violing Playing” Leopold Mozart’ın keman öğretimi için yazmış olduğu önemli bir kaynak olarak bilinmektedir. Zengin bir içeriğe sahiptir.

SCHRÖDER, J., HOGWOOD, C. ALMOND C. (1979) “ The Developing Violin” “Early Music” dergisinde yayımlanmıştır. Makalede, kemanın geçmişten günümüze, aparatlarının, kullanım özelliklerinin gelişimi, geçmişten günümüze kullanılan keman metodları da göz önünde bulundurularak ele alınmıştır. Görsel açıdan da fotoğraf ve resimlerle desteklenmiştir.

DELİKARA, A. (2010). “George Friedric Handel Op.1 Keman Sonatları’ nın Teknik ve Müziksel Analiz” Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ankara.

ÇİLDEN, Ş. (2001). “Kemanda Parmak Numarası Saptamanın Genel Kuralları” Gazi Üniveristesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisinde yayımlanan makalede, parmak numarası saptamayı etkileyen faktörler konusu ve alt başlıkları yer almaktadır.

BÜKE, A. (2006). “Mozart Bir Yaşam Öyküsü” adlı kitapta W.A.Mozart’ ın hayatı, doğumundan ölümüne, ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Yazdığı bir çok eserin yazılma hikayeleri de yazar tarafından işlenmiştir.

KERST, F. (2005). “Bir İnsan ve Sanat Adamı Olarak Kendi Sözleriyle Mozart” adlı kitapta, W.A.Mozart’ ın mektupları, işlenen konulara göre gruplandırılmıştır. Eserlerinden Küçük parçalar, Operaları hakkında, Müzikal Pedagoji gibi konular ele alınmıştır.

NADİ, A. (2007). “Mozart’ı Anlamak” adlı kitapta yazar, bestecinin birkaç eserinden bölüm bölüm ele almıştır. Kitapta, “Bir tanecik annesine”, “Mozart ve Türkler” gibi bölümler yer almaktadır.

PUBLİG, M. (2004). “Mozart, Dehanın Gölgesinde” adlı kitap, biyografi olarak yazılmıştır. Kitapta, W.A.Mozart’ ın hayatı ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Doğumu,

yolculukları, mektupları, bestelerinin bestelenmesi hakkındaki bilgiler ve ölümü yer almaktadır.

CANGAL, N. “Müzik Formları” adlı kitapta, müzik biçimlerinin (formlarının) öğeleri, şarkı (lied) biçimleri, Rondo biçimleri, sonat ve sonat biçimi, füg biçimi ele alınmıştır.

Bu bölümde, araştırmanın modeli, evren ve örneklem, veri toplama teknikleri, verilerin analizi alt başlıklarına yer verilmiştir.

4.1. Araştırmanın Modeli

Araştırma, söz konusu sonatların ton ve dönem özellikleri göz önünde bulundurularak içerik analizi ve kaynak tarama yönteminin kullanıldığı betimsel bir çalışmadır. Çalışmanın betimsel deseni şekil 5’ te şematik olarak belirtilmiştir.

Şekil 5. Betimsel Desen Şeması

Literatür Tarama

Analiz Modelinin Oluşturulması

Analiz Modelinin Belirlenen

Eserlere Uygulanması Sonuç

Sağ El (Yay)Teknikleri

Analizi

Teknik- Müzikal Analiz Sol El (Parmak)Teknikleri

Analizi

Armonik – Form Analizi

Sol El (Parmak) Teknikleri Tablosunun Oluşturulması

Yorumlanması Sağ El(Yay)Teknikleri

Tablosunun Oluşturulması Yorumlanması

Armonik Analiz Form Analiz Armonik Analiz Tablosunun Oluşturlması Yorumlanması Form Analiz Tablosunun Oluşturulması Yorumlanması Delikara, A. (2010).

“George Friedric Handel

Op.1 Keman Sonatları’ nın Teknik ve Müziksel Analiz” Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Literatür tarama aşaması, problem ve alt problemler kapsamı altında, verilerin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Analiz modelinin oluşturulmasında, Yrd.Doç.Dr. Ali Delikara’ nın, "George Friedric Handel Op.1. Keman Sonatları'nın Teknik ve Müziksel Analizi" adlı doktora tezinde, analiz modeli olarak kullanılmış olan; Türev Berki’ nin “etüt analizi” adlı yüksek lisans dersinde oluşturulmuş analiz modelinden faydalanılarak özgün bir model oluşturulmuştur.

Bir sonraki aşama olan “Analiz Modelinin Eserlere Uygulanılması” nda ise teknik analiz başlığı altında, eserin sağ el (yay) ve sol el (parmak) teknikleri analizi yapılmış ve yapılan analiz tablolaştırılmıştır. Tabloların altına, tekniklerin kullanımlarına ilişkin yorumlara yer verilmiştir. Eserin müzikal analiz yorumuna ise ele alınan eserin; armonik ve biçim analizi bölümünde ve teknik analiz bölümünde yer verilmiştir.

“Armonik ve Biçim (Form) Analizi” aşamasında ise Yrd.Doç.Dr.Selçuk Bilgin, Yrd.Doç.Dr.Kaan Yüksel, Pof.Salih Aydoğan, Prof.Ülkü Özgür tarafından uzman görüşü alınarak, ele alınan eserin armonik analizi ve biçim (form) analizi yapılmış ve yapılan analiz tablolaştırılmıştır. Tabloların altına yorumlar yapılmıştır.

Son aşama olarak, analiz sonucunda yapılan yorumlar doğrultusunda çeşitli sonuçlara ulaşılmıştır.

4.2. Evren ve Örneklem

Bu araştırmanın evreni; “W.A.Mozart’ın piyano-keman sonatları”, örneklemi ise; W.A.Mozart’ ın çocukluk dönemi piyano-keman sonatlarından; K.6 numaralı sonatı, K.31 numaralı sonatı, olgunluk dönemi piyano-keman sonatlarından K.526 numaralı sonatıdır.

Araştırmada ele alınan sonatların önceki basımlarında ve seslendirilmelerinde “harpiscord” veya “Forte-Piyano” gibi kullanımlar olsa da günümüzdeki basımlarda “piyano” olarak belirtildiğinden ve “harpiskord” kullanımları da olmakla beraber, birçok seslendirmede “piyano” çalgısı kullanıldığından eserler, “piyano-keman sonatı” olarak belirtilmiştir.

4.3. Verilerin Toplanması

Araştırmaya ilişkin verilerin elde edilmesinde literatür tarama, içerik analizi, yöntemi kullanılmıştır.

4.4. Verilerin Analizi

Araştırmada, W.A.Mozart’ ın piyano-keman sonatlarından; K.6, K.31, K.526 numaralı sonatları ile yapılan analiz, esas itibariyle teknik ve müzikal, armonik ve biçim analizi gibi çeşitli boyutları içermektedir.

Araştırmada “Teknik Analiz”, keman teknikleri boyutunda ele alınmıştır. Şekil. 6’ da bu analiz şematik olarak belirtilmiştir. Şemada yer alan teknikler, eserlerde kullanılmış olan tekniklerdir.

Şekil 6. Keman Teknikleri Analizi Şeması

Keman Teknikleri Sağ El (Yay) Teknikleri Sol El (Parmak) Teknikleri Stroke Detache Legato Staccato Bağlı Staccato Çift Ses Akor (Üç Ses) Akor (Dört Ses) Trill Appogiatura Grubetto Oktav Kent Basma Akor (Üç Ses) Akor (Dört Ses)

Araştırmada, eserlerin teknik analizleri yapılıp tablolaştırılmıştır. Önemli olduğu düşünülen tespitler veya bilgilere tabloların altlarında yer verilmiş ve yorumlanmıştır.

Tablolardaki sütunlarda; ele alınan eserde yer alan tekniklerin; adı, tartımı, ölçü numarası ve kullanılma sayısı (frekans) belirtilmiştir. Tekniklerin, ölçülerde kullanılma durumları; “ölçü numarası / frekansı” olarak gösterilmiştir.

Şekil 7’ de, araştırmanın bulgular ve yorumlar bölümünde, K.6 numaralı piyano- keman sonatında yer alan “stroke” tekniğine, sağ el (yay) tekniği tablo örneğinde yer verilmiştir.

Şekil 7. K.6 Piyano-Keman Sonatı - Stroke Tekniği - Sağ El (Yay) Tekniği Tablo Örneği

K.6. Tablo 1. W.A.Mozart K.6 Do Majör Sonat 1. Bölüm Sağ El (Yay) Stroke Tekniği Teknik Tartım Ölçü Numarası

ve Kullanım Durumu Kullanım Sayısı f Stroke 2/2, 3/2, 5/2, 28/2, 29/2, 31/2, 34/2, 35/1, 39/1, 38/2 18 4/3, 6/3, 15/1, 17/1, 18/1, 19/2, 20/2, 21/3, 22/2, 30/3 36/4, 40/4, 45/1, 47/3, 48/3, 49/2, 50/2, 51/3, 52/2 44 I. Bölüm Ölçü Sayısı: 56 Toplam Kullanım: 62

Araştırmanın bulgular ve yorumlar bölümünde; K.6 numaralı piyano-keman sonatında yer alan “tril” tekniği tablosuna, Şekil. 8’ de sol el (parmak) tekniği tablo örneğinde yer verilmiştir.

Şekil 8. K.6 Piyano-Keman Sonatı – Tril Tekniği - Sol El (Parmak) Tekniği Tablo Örneği

K.6.Tablo 6. W.A.Mozart K.6 Do Majör Sonat 1. Bölüm Sol El (Parmak) Tril Tekniği

Teknik Tartım Ölçü Numarası

ve Kullanılma Durumu Kullanım Sayısı f Tril 2/1, 3/1, 5/1, 28/1, 29/1, 31/1 ,34/1, 35/1, 38/1, 39/1 10 9/1, 19/1, 20/1, 22/1 4 49/1, 50/1, 52/1 3 I. Bölüm Ölçü Sayısı: 56 Toplam Kullanım: 17

Araştırmada eserlerin sağ el (yay) tekniği ve sol el (parmak) tekniği analizlerinin sonunda tekniklerin eserde toplam kullanım özelliklerini belirten tablolar kullanılmıştır. Şekil 9’ da söz konusu tablo örneğine yer verilmiştir.

Şekil 9. K.6 Piyano-Keman Sonatı “Allegro” 1. Bölüm-Sol El (Parmak) Tekniği Genel Gösterimi Tablo Örneği

K.6. Tablo 11. W.A.Mozart K. 6 Do Majör Sonat 1. Bölüm Sol El Teknikleri Genel Gösterimi

ALLEGRO

Tril Kent Basma Appogiatura Çift Ses Oktav

17 6 14 31 16

Ölçü Sayısı: 56

Eserlerin müzikal analizi; armonik ve biçim analizi başlığı altında ve teknik analiz başlığı altında ele alınmıştır. Eserlerdeki armonik duyumun, biçimin, eserlerdeki tekniklerin, kattıkları karakterin saptanması ile yorumlanmıştır.

Eserlerin armonik analizi; eserlerin asıl tonları içerisinde, geçiş yaptıkları diğer tonları tespit ederek ve tespit edilenleri tablolaştırarak yapılmıştır.

Eserlerin biçim analizi; biçimsel özelliklerine göre tespit edilmiştir. Tespit edilen biçimler tablolaştırılmış ve tabloların altlarında yorumlanmıştır.

Şekil 10’ da araştırmada ele alınan eserlerin tonları, armonik analiz şemasında belirtilmiştir.

Şekil 10. Armonik Analiz Şeması

Şekil 11’ de araştırmanın bulgular ve yorumlar bölümünde yer alan K.6 numaralı piyano-keman sonatının “Allegro” olan ilk bölümünün armonik analizinin tablo örneği belirtilmiştir. Eserin “Allegro” bölümünün biçim analizinin de tablo örneği Şekil 11’ de belirtilmiştir.

Tablo; “K.6 Tablo 55. W.A. Mozart K.6 Do Majör Sonat 1. Bölüm Biçim ve Armonik Analiz Tablosu” olarak adlandırılmış ve eserin tonu tablonun sağ köşesinde belirtilmiştir. Tablo; eserin biçimi başlığı altında “yapısal görünüm”, “armonik görünüm”, tonal görünüm”, “ölçü no” özelliklerini kapsamıştır. Tabloda; “armonik görünüm” olarak yer alan “armonik analiz” e, analizlerin bütün görünmesi amacı ile biçim analizi tablosunda satır olarak yer verilmiştir.

Armonik Analiz

K.6 Do Majör K.31 Si Bemol Majör K526 La Majör

Şekil 11. K.6 Allegro Bölümü Biçim ve Armonik Analizi Tablo Örneği K.6 Tablo 55. W.A. Mozart K.6 Do Majör Sonat 1. Bölüm

Biçim ve Armonik Analiz Tablosu Ton:C Majör SONAT ALLEGROSU

Yapısal

Görünüm A B Coda

:

:

:

Armonik Görünüm I V

_{: :}

_:

: :

:

:

:

:

Eserin biçim analizine ayrıca şema olarak da yer verilmiştir. Şekil.12’ de, araştırmanın bulgular ve yorumlar bölümünde yer alan K.6 numaralı piyano-keman sonatının biçim analizi, şema olarak belirtilmiştir.

Şekil 12. K.6 1. Bölüm Biçim Şeması

_{Sergi; A – B - Coda Gelişme Sergi; A – B - Coda} SONAT ALLEGROSU

Bu bölümde, araştırmanın alt problemlerine yönelik bulgulara ve yorumlara yer verilmiştir.