Kız Erkek Karışık Oyunları

3.3.7.1. Şakek Caşırmay (Yüzük Saklama)

Oyuncu sayısı: 10-15 kişi

Oyunun oynandığı mekan: geniş bir alanda, odada, çadırda ve sahnede oynanır. Oyunda kullanılanlar: Yüzük.

Oyunun biçimi ve amacı: Oyunda yönetici seçilir, oyuncular daire şeklinde dizilirler ve kafaları eğik şekilde ellerini kapatırlar.

159

Oyun kuralları: Yüzüğü şıkırdatmamak, kmse kimseye söylememek Yönetici ortaya girer ve elindeki yüzüğü yavaşca kimseye fark ettirmeden o oyuncuların arasından birinin eline bırakır. Kimin eline bıraktığını bulan oyuncu yönetici sayılır ve oyundevam eder. Eğer o saklanan yüzük dediği oyuncunun elinden çıkmazsa o oyuncu şiir ya da şarkı söyler (Anarkulov, 1981: 97).

3.3.7.2. Kız Yakalama Oyunu (Kız Kuumay Oyunu)

Yaş: 15-17 Oyuncu sayısı: 2

Oyunda kullanılanlar: At kamçı

Oynanış biçimi ve amacı: 1-2 m önünde oyuna başlar. Erkek kıza ulaştığında kızın yanağından öper. Eğer final noktasına kadar erkek kızı yakalayamazsa bu kez kız erkeği kovalar ve ona kamçıyla vurur. Eskiden beri süregelen bu oyun, önceleri erkeğin sevdiği kızla evlenmeyi hak ettiğinin bir göstergesi sayılırdı. Bu oyun mutlaka geleneksel Kırgız kıyafetleriyle oynanır (Marat Kızı, 2010: 238).

3.3.7.3. Güreş Oyunu (Oodarış Eñiş Oyunu)

Yaş: 8 yaş ve üzeri Oyuncu sayısı: 2

Oyuna kullanılanlar: At.

Oynanış biçimi ve amacı: Bu oyun kız kıza ya da erkek erkeğe oynanır. Oyun sırasında yen, sa, yaka ve yanaktan tutmak, asılmak ve kol bükmek yasaktır. Bu kurallar dahilinde rakibini attan düşüren kişi kazanmış sayılır (Marat Kızı, 2010: 239).

3.3.7.4. Hakarertli Atışma Oyunu (Kayım Aytışuu Oyunu)

Yaş: 15-25.

Oyuncu sayısı: 10-15.

Oynanış biçimi ve amacı: İki rakip gruptan birer oyuncu ortaya çıkar ve manzum atışmalarla birbirlerine üstün gelmeye çalışırlar. Bu oyunda anonim ürünlerden (şiir, destan vb.) yararlanmak da mümkündür. Karşılıklı atışmalarda diğer gruba üstünlük sağlayan takım kazanmış sayılır (Marat Kızı, 2010: 238).

160 3.3.7.5. Aşık Atma Oyunu (Çükö Atmay Oyunu)

Oyuncu sayısı: 2-5 kişi

Oyunun oynandığı mekân: Geniş bir alan

Oyunda kullanılanlar: Çükö (koyun aşık kemiği)

Oyunun oynanış şekli ve amacı:1-3 m genişlikte daire çizilir. Çizilen dairenin ortasına aşık kemiklerini sırasıyla dizilir. Sonra oyuncular elindeki büyük aşık kemikleriyle dairenin ortasındaki aşık kemiklerini daireden çıkartmaya çalışırlar. Eğer bir oyuncu ortadaki aşıkkemiğinden birini daireden dışarıya çıkartabilirse o oyuncu ortada aşık kemiklerini çıkartmaya devam eder diğerleri sıra bekler. Böylece oyunda aşık kemiği dairenin içinden çıkartılıncaya kadar devam eder (Orozova, 2002:114).

3.3.7.6. Büyük Aşık Atma Oyunu (Çoñ Ordo Oyunu)

Oyuncu sayısı: 12-15. Yaş: 12 üzeri.

Oyunun oynandığı mekân: Geniş bir alan

Oyunda kullanılanlar: Çükö (koyun aşık kemiği)

Ordo oyunu aydınlık gecelerde bütün gençler daha önce belirlenen bir yere toplanıp iki gruba ayrılırlar. Grubun birisinde bir at kemiği (eğer mümkünse beyaz) bulunur. Gençlerden birisi kemiği alır ve bütün var gücü ile onu atabildiği kadarı ile uzağa atar. Bütün oyuncular onu bulmak için koşmaya başlarlar. Kemiği bulan "kemik bende" diye bağırır ve "ordo" diye daha önce işaretlenen yere karşı gruptan herhangi birisi ona yetişmesin diye mümkün olduğu kadarıyla çabuk koşmaya çalışır. Kemiği bulan kişiyi orda'ya kadar karşı gruptan herhangi birisi yakalayamazsa bu grubun bütün üyeleri kemiği yakalayan ve orda'ya getiren kişiyi sırtlarında taşımak zorundalar (Divaev, 1995: 62).

3.3.7.7. Çelik Çomak Oyunu (Çikit Oyunu)

Yaş: 9-17.

Oyuncu sayısı: 5-10.

Oyunda kullanılanlar: Çikit (çomak). Oynanış biçimi ve amacı: Oyuncular iki takım oluşturur. 15-20 cm ve 1 m uzunluğunda iki sopa bulunur. Oyun alanına 2 m çapında bir daire çizilir. Oyunculardan biri yerdeki çomağa elindeki sopayla vurur. Havalanan

161

çomağı elindeki sopayla sektirir. Her vuruşunda 10 puan kazanır. Bulunduğu daireden çıkana kadar sektirme hakkı vardı. Daireden çıkmadan çomağı elindeki sopayla mümkün olduğunca uzağa fırlatır. Karşı takımın oyuncuları çomağı havada yakalarlarsa diğer atıcının saydığı puanlara sahip olmuş olurlar. Şayet yakalayamazlarsa atış sırasının kendilerine geçmesi için çomağı dairenin içine atmak zorundadırlar. Daha önceden belirlenmiş olan puana en erken ulaşan takım kazanmış sayılır (Orozova, 2002: 124).

3.3.7.8. Büyük Çelik Çomak Oyunu (Çoñ Çikit Oyunu)

Çikit yere küçük bir çukur oyulur. Bu çukur üzerine "karuş-agaş" diye adlandırılan bir sopa yerleştirilir. Bu durumda oyunculardan birisi başka bir sopa ile karuş-agaş'ı vurur ve havaya uçurur. Aynı zamanda vuran kişi sopanın uçuşu esnasında ona tekrar vurarak daha da uzağa gitmesini sağlar. Bundan sonra vurucu kendi karuş-agaş'ını çukura yerleştirir. Bu esnada başka bir oyuncu önceki karuş-agaş'ın düştüğü yere koşar, sopayı alır ve çukur üzerinde bulunan öbür karuş-agaş'ı üzerine atar. Eğer isabet edemezse atıcı cezalandırılır. Ceza şundan ibarettir: karuş-agaş uzak bir mesafeye atılır ve cezalandırılan düşüş yerinden çukura kadar olan mesafeyi nefes almadan koşmak zorundadır, aksi takdirde karuş-agaş tekrar atılır ve cezalandırılan tekrar bu mesafeyi koşmak zorunda kalır. Cezalandırılan koşu esnasında gerçekten nefes almadığından emin olmak için koşarken "a-a-a-a" bağırması istenir (Divaev, 1995: 63).

3.3.7.9. Yuvarlak Tahta Oyunu (Tomolok Cıgaç Oyunu)

Tomolok Cıgaç "Tomolok Cıgaç" bir ağaç topu oyunudur ve şu şekilde oynanır. Önceden küçük bir çukur kazılır. Oyunculardan birisi elinde bir sopa (değnek) ile çukurun başında durur, diğeri ise yine bir sopa yardımı ile topu çukura doğru itmeye çalışır. Çukur başında duran genç topu çukurdan uzak tutmaya ve çukura düşürmemeye çalışır. Bu olay topu kovalayan kişinin sonunda topu çukura düşürene dek devam eder. Bundan sonra pozisyonlar değişir, yani çukur başında duran kişi topun arkasına geçer, topun peşinde olan kişi ise çukur başına geçer. Aynı oyun Orenburg'da Rus çocukları arasında da oynanır, fakat oradaki ismi "klüşka" dır, yani kros (Divaev, 1995: 62).

162 3.3.7.10. Kibrit Yakma Oyunu (Çakmak Oyunu)

Yaş: 7-17.

Oyuncu sayısı: 2 kişi yaa da grup halinde. Oyunda kullanılanlar: Taş.

Oynanış biçimi ve amacı: Oyunculardan biri avcundaki 15 taşı yaklaşık 0,5 m havaya atar ve iki elinin tersini çevirerek aşağı düşen taşları tutmaya çalışır. Elleri üzerinde kalan taşları bir köşeye ayırır. O taşlardan birini alıp (bu taş “ok” diye adlandırılır) yukarı atar ve o taş aşağı düşene kadar tek eliyle yerdeki taşlardan 5 tanesini bir raya toplamaya çalışır. “Ok”u 3 kez atma hakkı vardır ve 3. Atışında 5 taşı eline almak zorundadır. Şayet 5 taşı toplayamazsa ya da ok yere düşerse sıra diğer oyuncuya geçer. Eğer oyun iki takım halinde oynanıyorsa ilk oyuncunun takım arkadaşları onun iki takım halinde oynanıyorsa ilk oyuncunun takım arkadaşları onun kaldığı yerden devam eder. Takımdaki diğer oyuncular da yerdeki taşları toplayamazsa taşlardan birini alıp bir köşeye koyar ve o taş muzoo (buzağı) adını alır. Oyun sonunda en fazla muzoosu olan takım kaybetmiş sayılır. İki kişi oynuyorsa yerdeki taşları ilk toplayan kişi kazanmış sayılır (Marat Kızı, 2010: 236).

3.3.7.11. İp Çekme Oyunu (Arkan Tartmay Oyunu)

Yaş: 10 yaş ve üzeri. Oyuncu sayısı: 10-20. Oyunda kullanılanlar: İp.

Oynanış biçimi ve amacı: Oyuncular iki gruba ayrılır. Oyun oynanacak yere bir çizgi çizilir. Çizgi ortada kalacak şekilde iki takım oyuncuları ipin iki ucunda yer alır. İpin ortasına da renkli ip bağlanır. Her iki takımdan iki kişi ipten, diğerleri de takım arkadaşlarının belinden çekmeye başlar. Ortadaki çizgiyi geçen kişinin takımı oyunu kaybetmiş sayılır (Orozova, 2002: 166).

3.3.7.12. Hakkı Yok Oyunu (Akı Cok Oyunu)

Yaş: 9-17.

Oyuncu sayısı: 25-30.

163

Oynanış biçimi ve amacı: Birbirine 2 m uzaklıktaki iki direk oyun alanına dikilir. İkisinin ortasına ip gerilir. İpin üzeri bir örtüyle arkası görünmeyecek şekilde örtülür. Sahanın herhangi bir yerine büyük bir taş koyulur. Oyuncular iki takıma ayrılır. Oyunculardan biri elindeki çubuğu örtünün üzerinden ileriye doğru fırlatır ve tüm oyuncular bu çubuğu yakalamaya çalışır. Çubuğu yakalayıp onunla taşa vuran kişi takımına bir puan kazandırır. Oyun sonunda en çok puanı toplayan takım kazanmış sayılır (Marat Kızı, 2010: 236).

3.3.8. Zekâ Oyunları