Kırıkkale Kentinin Yapısal Yönden Güvenlik Durumu

Çok yönlü bir olay olan kentleşme, toplumu yapısı ve ekonomisindeki değişmelerle yakından ilgilidir. Kentleşme, kentlerin nüfus ve alan olarak büyümesine ve bu süreç içinde de, içyapılarında ve örgütlenmelerinde önemli değişiklikler meydana getirmektedir (Keleş, 2011, s.287). Kentler, toplumsal ve kültürel yaşamın içinde sürmekte olan yerleşim bölgeleridir. Dolayısıyla demografik ve idari açıdan bir nüfus

110

yoğunluğu olan yerleşim birimidir. Çeşitli mesleklere, iş bölümüne, farklı kültür özellikleri olan gruplardan meydana gelen toplum hayatına göre düzenlenir. Kentin fizik yapısı ve dokusu ötesinde bu dokuya biçim veren, kentlinin çevresiyle ilgisi ve uyumunu sağlayan sosyal, kültürel, yönetim, hukuk ve ekonomi düzeni de önemlidir (Kılınç M, Taşkıranİ, Avanoğlu E, 2003).

Kırıkkale, MKE fabrikalarının kurulması sonucunda; hızla artan nüfusu, beraberinde konut ihtiyacını da doğurmuştur. İlk konutlar fabrikaların teknik ve idari personeli için yapılan az sayıdaki lojman ve sosyal tesislerdir. İlk işçiler olan askerler ise zaten kışlalarda kalmaktadır. Konut ihtiyacı olan sivil işçiler ise fabrikaların kuzeyinde ve fabrikalara yakın yerlerde aldıkları arsalar üzerinde plansız, müdahalesiz bir şekilde köydeki evlerine benzer şekilde, tuvaleti dışarıda bahçeli ve bahçesi çevrili evler yaparlar. 1941 yılında kurulan Belediye teşkilatı bazı düzenlemeler yapmaya çalışsa da yetersiz kalmıştır (Atalay, 1983, s.83). Bu tarihe kadar ise planlı bir kent dokusu ve mimari yerine başıboş yapı yığınları oluşmuştur. MKE tarafından yaptırılan konutlar, ağaçları, yeşil alanı ve planları ile nispeten sağlıklı bir iskân bölgesi oluştursa da sınırları kesin hatlarla ayrılmış işçilerin karmaşık konut yığınları halinde yapılaştığı bölge Kırıkkale’nin ilk kent dokusunu meydana getirmiştir (Kılınç M, Taşkıran İ, Avanoğlu E, 2003).

Kırıkkale’nin varlık sebebi olan MKE çok büyük imkânlarına rağmen, ilin planlı bir kentleşme sağlamasına dönük bir çaba içerisinde olmamıştır. Kendi bölgesi dışında kentin düzenlenmesine katkısı olmamıştır. Kırıkkale’de şehircilik hizmetlerinin başlaması 1960’lı yıllardadır. Bu tarihlerde belediye hizmetleri için baskılar artar, insanlar daha fazlasını istemeye başlamışlardır. 1941 yılında Belediye teşkilatı kurulmasına rağmen 1950’lere kadar imar çalışması yapılmamıştır. İlk imar planı 1954’te basit şekilde yapılır ve sadece çarşı bölgesini içine alır. 1964 yılında yapılan ilk resmi ve tasdikli imar planı ise, Demiryolu ile Devlet Karayolu arasını kısmi düzene kavuşturmuştur.1969-1970 yıllarında bazı mahalleler de kısmen kanalizasyon yapılmıştır. 1972’de uzmanlara hazırlatılan plan ile de başarısız olan bir önceki planın kapsadığı alanı düzenleme çalışması yapılmıştır (Atalay, 1983, s.84).

Kırıkkale’nin halen sağlıklı bir kentleşme sağladığını ifade etmek ise mümkün değildir. Fabrikalar etrafında hiçbir müdahale olmadan kurulan ve bir türlü yeterli ve doğru planlama ve uygulamaya kavuşamayan, çarpık kentleşme örneği sayılabilecek olan Kırıkkale düzensiz kentleşmeye örnek gösterilmektedir. Kuruluşundan sonra

111

Kırıkkale yapay ve plansız büyüyen bir kent olarak günümüze kadar geldiği söylenebilir. 1970 yılına kadar Kırıkkale’ye sahip olduğu nüfusa rağmen köy olarak kabul edildiği belirtilmektedir. Ayrıca Türkiye’nin değişik yörelerinden göçle gelen insanların birlikte kaynaşmamaları ve hemşericilik yapmaları Kırıkkale veya kentlilik bilincini de geliştirmediğinden bahsedilmektedir. Bunun başlıca sebebinin ise geçmiş yerel ve merkezi idarecilerin olduğu ifade edilmektedir (Demir, H ve diğerleri, 2008). Kırıkkale’de 1950’li ve 1970’li yıllarda yapılan şehir planlarının da uygulanmadığı ve gelişi güzel bir yapılaşma olduğu, aksine eğer bu yıllarda yapılan planlamalara uygun bir yapılaşma olsaydı şimdiki gibi bir manzarayla karşılaşılamayacağı da belirtilmektedir. Kent son 20-25 yıl içerisinde kurulmuş olan Üniversite, Tüpraş OAR açılan 1. Organize Sanayi Bölgesi kentin gelişimine katkılar yaptığı belirtilmektedir (Demir, H. ve diğerleri, 2008).

Kırıkkale’nin toprak ve zemin bakımından 1.2.3. dereceden deprem bölgesi içinde yer aldığı, 7 ve üzeri dereceli depremlerde çok büyük yıkımların olabileceği de belirtilmektedir. Kentin şuan yerleşim yerinin tamamen tarım arazileri olduğu yâda kentin yerleşimi ile ilgili yapılan çalışmalar, dere yataklarının kurumasına ve değiştiğine neden olduğu da belirtilmektedir. Şuan kent merkezi olarak bilinen yerlerde dere yataklarının gelişi güzel kapatılması, buralarının da iskâna açılması sel gibi tabi afetlerin meydana gelmesine sebep olmaktadır (Altın, 2012, s.31).

Yukarıda bahsedilen olguların sonucunda meydana gelen sel baskınlarından sonra kentte oluşan manzaralara örnek verilebilecek birçok vakanın da olduğu söylenebilir. Haber71’e mağdur olan vatandaşlardan olan A.T. “Dere yatağına imar izni verilmiş Çallıöz Mahallesi Mezarlık Mevkii’nde sel sularının oluşturduğu gölette araçları kalan mahalle sakinleri ise durumdan bir hayli şikâyetçi” dedi. Araç sahibi A.T. olay günü yaşananların kendisini üzdüğünü belirterek, sorumluları göreve çağırdığını, gerekli önlemlerin alınmasını istemiştir. Vatandaşın yerel gazeteye vermiş olduğu bilgilerde yapılaşma yapılırken etüt çalışmalarının yapılmasını istemiş, sokaklardaki mazgal ve rögarlar konusunda da yetkililerin dikkatini çekmiş ve duyarlı olmaya davet etmiştir (Haber71.net. 2014).

112

Fotoğraf.1 (Kadir YAHŞİ)

Kuvvetli yağış Kırıkkale’de sele döndü, şehir genelinde hayat felç oldu. Sel araçları ve insanları sürükledi, birçok ev ve işyerlerini bastı. Yaklaşık 15 dakika şiddetli yağan yağmur Kırıkkale’de hayatı felç etti. Can kaybı yaşanmadı ancak, büyük maddi hasar oluşturdu. Şehir merkezinde birçok işyeri ve evi sel bastı. Şiddetli sel araçları sürükledi. Bazı araçlar ise selin oluşturduğu göletlere gömüldü. Özellikle kenar mahallelerde oluşan sel büyük korku yarattı.

Fotoğraf. 2 (Kadir YAHŞİ-Fatih GENCER)

Yollar ulaşıma kapandı. Kırıkkale-Kayseri yolu çöküntüler nedeniyle uzun süre ulaşıma kapatıldı. Çalılıöz Mahallesi Mezarlık Mevkii’nde sel sularının oluşturduğu gölet araçları yuttu. Belediye ekipleri bölgede tahliye çalışması yaparken, tedbir amaçlı sağlık ekipleri görevlendirildi. Yenimahalle’de sel sularının sürüklediği aracını kurtarmak isteyen bir vatandaş sulara kapılıp sürüklendi. Çevre sakinleri sürüklenen vatandaşı kurtarmak için müdahalede bulunamadı. Vatandaş kenardaki araçlara

113

tutunarak kurtuldu. Mezarlık yanındaki TOKİ sitelerinde de büyük hasar meydana geldi. Şehir genelinde 1 saat süreyle elektrik kesintisi yaşandı (Haber71.net. 2014).

Fotoğraf. 3 (Kadir YAHŞİ-Fatih GENCER)

Kentte etkili olan yağış nedeniyle birçok iş yeri, ev ve araç sular altında kalmıştı. Yağışın sona ermesini ardından Hasar Tespit Komisyonu'nun çalışmalarını başladığı ilk etapta yoğun yağıştan dolayı zarar gördüğü belirtilen vatandaşların ev işyeri ve araçlarında incelemeler yapıldığı belirtildi (Manşetgazetesi.net, 2014).

Yukarıda Kırıkkale yerel medyası tarafından verilen haber ve görüntülerin Kırıkkale ilinin yerleşim ve alt yapı noktasında yapısal sorunlarının azımsanamayacak derecede olduğunu da göstermektedir. Çünkü yağışın 15-20 dakika yoğun bir şekilde sürmesi sonucunda oluşan bu durumun, 1-2 saat sürecek olan aynı yoğunlukta ki bir yağışın, daha vahim sonuçlar doğuracağı söylenebilir. Kentlerin genelinde bu türlü genellikle de alt yapıyı ilgilendiren sorunlar direk yerel yönetimleri ve tabii sonucu olarak da yerel yöneticileri ilgilendirmektedir. Asıl burada yerel yöneticilerin bu gibi durumlardan gerekli dersleri çıkartması gerekmektedir. Herhangi bir doğal afet oluşmadan önce tüm tedbirlerin özellikle yapısal olarak temelden ele alınarak, gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Günü birlik alınan tedbirler ve var olan sorunlara yapılan makyajlamalar daha sonradan daha büyük problemler olarak yerel yöneticilerin karşısına gelmektedir. Kırıkkale kenti yapısal olarak buna örnek verilebilir. Çünkü kuruluşundan itibaren günümüze gelen imar durumu ve yerleşim politikalarının modern kent yapılarının hiçbirinden esinlenmediği ve kendine münhasır bir şekilde yapılaştığı görülmektedir.

114

Kırıkkale’nin bu özelliklerinden dolayı yeni göreve gelmiş yerel yöneticileri için yoğun bir dönemin başladığı da söylenebilir. Belki de yerel yönetim idarecileri için bu sorunların varlığı avantaj olarak da değerlendirilebilir. Sorunların net olarak görülmesi, yapacakları çalışmalarla, kentin yapısal sorunlarını daha hızlı bir şekilde çözmelerini de sağlayabilir.

5.3. Kırıkkale Sakinlerine Uygulanan Anketlerin Hazırlanması ve Uygulanması