• Sonuç bulunamadı

Ön Test Son Test12,

EK-4 UYGULANAN AKTİVİTELER

7. Küp şekerin yakılması aktivitesi: Hemen her gün karşılaşılan küp şeker,

çözünme, hacim ölçüsünü kavrama, yakılarak kimyasal tepkimelerde kullanma, bitkilerde iletim borularında su ile birlikte besin taşındığını göstermede, kolay bulunabilen bir aktivite malzemesi olarak fen bilgisi derslerinde kullanılabilir. Küp şekerin yakılması ile renk, koku, tat ve şekil değişimi ile birlikte gözle görünen kütlenin azaldığı, fakat gerçekte kütlenin kaybolmadığı görüşü öğrencilerle uygulamalı olarak ölçümlerle gösterilebilir. İlköğretim basamağında kütlenin korunumunun sayısal olarak ispatlanması, öğrencilerin yaş, ilgi ve algı seviyelerine göre uygun olmayabilir. Ancak kavram olarak böyle bir olayın güncel yaşamdan basit ve anlaşılır örneklerle öğrencilere gösterilmesi, onlarda kalıcı izlenimlerin oluşmasını sağlayacak, üst öğrenim basamağındaki soyutlamaları, zihinde daha anlamlı bir şema içine yerleştirecektir. Bitkilerde iletim demetlerinin varlığı, şekerin kökten bitki gövdesine gönderilmesi ile anlaşılabilir. Bu bilimsel bilginin test edildiği aktivite, öğrenciler tarafından bireysel olarak farklı bitki örnekleri üzerinde denenebilir. Böylece öğrenciler bitkilerin yaşına ve yaprak çeşidine göre su ve inorganik maddeleri taşıma hızı hakkında bilgi sahibi olabilir.

8.Sakız-soğuk su aktivitesi: Sakız çiğneme sırasında çoğu kez farkında olunmadan

bazı fiziksel ve kimyasal değişmeler gerçekleştirilir. Ağız içi sindirimde fiziksel sindirimin ağırlıkta olduğu düşünülürse, bu sindirimin yalnız besinlerin yumuşatılıp kaba olarak parçalanmasından ibaret olmadığı, bunun yanı sıra ağız içi sıcaklık dengesinin bu olayda önemli rol oynadığı tespit edilir. Sakız, ağız içinde ısı alarak yumuşar ve bir süre sonra üzerine soğuk su içilirse, sakızda sertleşme görülür. Bu olay sırasında sakız ve soğuk su ağız içinden ısı almış, ağız içi ortamı ise ısı vermiştir. Bu fiziksel değişim ısı alıp-verme olayı ile açıklanabilir. Bu ısı alıp verme olayları ile yağmur ve karın oluşması, yoğunlaşma ve katılaşma olayları ile bağlantıların kurulması, sakız aktivitesi ile daha kolay olabilecektir. Ayrıca böyle bir aktivite derslerin daha eğlenceli hale getirilmesini sağlar.

9.Limon suyunun çay ve adaçayının rengini değiştirmesi aktivitesi : Her gün

karşılaşılabilecek bu malzemeler, kimyasal tepkimelerde renk değişiminin gözlenmesi için kullanılabilecek ilginç bir aktivitedir. Çay ya da adaçayı üzerinde birkaç damla limon suyu sıkılırsa, çay ve adaçayın renginde değişme görülecektir. Bu değişim aslında basit bir asit-baz reaksiyonudur. Çay ya da adaçayı bazik olup, limon asit özelliğindedir. İkisi birlikte nötürleşme reaksiyonu gösterir. Bu olayın renk açılımı, çayın su ilavesi ile renginin açılmasından çok farklı bir olay olduğu, iki ayrı çay üzerine birkaç damla limon suyu ile diğerine birkaç damla saf su damlatılarak anlaşılabilir. Böylece öğrenciler, demli çayın üzerine su ilave etme ile limon suyu ilave etme arasındaki farkı yaparak, yaşayarak öğrenme imkanına sahip olurlar. Ayrıca yarım bardak sıcak su üzerine bardak kenarından sızdırılarak demli çay ilave edilirse, suyun üzerinde demli çayın toplandığı gözlenebilir. Bu gözlem sonucunda aktivite ile özkütle arasında bağlantı kurularak, su üzerinde zeytin yağının nasıl durduğu konusu daha da aydınlatılmış olur.

10.Limon pili aktivitesi: Limon, sıvılı pillerin basit aktivitelerle sergilenmesi için

kolay bulunabilir bir materyaldir. Limon üzerine batırılmış çinko ve bakır levhalara devre elemanları bağlanırsa, devreden elektrik akımının geçtiği tespit edilir. Bu akımın etkisi el feneri ampullerinde tespit edilemese bile çok küçük elektrik akımını miliamper düzeyindeki akımı ölçebilen araçlar kullanılarak tespit edilebilir.

11.Kirecin sönmesi aktivitesi: Kireç ülkemizde geniş bir coğrafi yayılıma sahip

kolay bulunabilir deney ve aktivite malzemesi olarak kullanılabilir. Sönmemiş kireç ile bazların ele kayganlık hissi vermesi gerçeği gözlenebilir. Ayrıca egzotermik reaksiyonların ısı veren etkisi oldukça etkili bir aktivite şeklinde gözlenebilir. Kireç tozu ile meyve ağaçlarına çiftçilerin yapmış olduğu müdahale, mikroorganizmaların bol olduğu ortamların bu bir hücrelilerden arındırılması için bataklık gibi yerlerin kireçlenmesi, öğrencilerin tartışabilecekleri ilginç konular arasındadır. Örneğin kuş gribi vakasında, olayın gerçekleştiği yerlerin etrafında böyle bir dezenfektasyonun yapılıp yapılmadığı araştırılabilir. Bu ödev çocukların her an çevrelerinde gördükleri kireç veya türevi bileşiklerle ilgili olarak daha derin bilgi ve birikime sahip olmasını sağlayabilir. Kireç, sulu çözeltisi yapılarak karbondioksitle etkileştirilirse, beyaz renkte bulanma meydana gelir. Bu bulanma olayında solunum sonucu dış ortama karbondioksit gazının verilmesi rol oynamaktadır. Bu aktivite ile öğrenciler, dış ortama verdikleri zehirli gazın farkına daha kolay varma imkanına kavuşur.

12.Sirke içinde yumurta aktivitesi: Sirke halk arasında sık kullanılan mutfak

malzemelerindendir. Sirke Türkiye’nin bütün yörelerinde üretilebilir özellikte bir gıda maddesidir. Değişik meyvelerin sirkelerinin yapıldığı doğal çevrede, öğrenciler, sirkenin asit olduğu konusunda haberdar edilmelidir. Böyle bir aktivitede öğrenciler, asidin yumurta kabuğunun kalsiyumlu kabuğunu çözmesi olayı gözlenebilir.

Sirke (asetik asit) asit özelliği gösteren, tadılabilen, kolay bulunabilir aktivite malzemesidir. Öğrenciler sirke ile ilgili çalışmalarını ev ortamında kendi el ve zihin becerilerini kullanarak gerçekleştirebilir.

13.Pipet ile kirece üfleme aktivitesi : Kireçli su içine pipetle üfleyen öğrenci,

malzemeleri kendi temin edebilir. Pipet yerine tükenmez kalemin dış kısmını kullanabilmeyi, beher yerine sıradan bir kase kullanabilmeyi ve kireç çözeltisini kendi becerisiyle hazırlayabilmeyi, öğrenciler, ev laboratuvarı aktiviteleri sonucunda devamlı olarak gösterebilme becerisine ulaşır.

Kendi bedensel ve zihinsel yeteneklerine güvenerek bağımsız olarak deney ve aktivite hazırlayabilme düzeyine ulaşmış bir öğrenci, anlamlı ve kalıcı öğrenme bakımından önemli bir aşama kaydetmiş sayılabilir. Bireysel başarıları grupla çalışma üstünlüğüne dönüştürebilen öğrencilerin sosyal gelişimleri de önemli ölçüde ileri düzeye yükselir. Öğrenciler, fen bilgisi derslerinde bağımsız olarak çalışma becerisinin yanı sıra, grupla çalışabilme becerisini gösterebilmelidir. Okulun öğrencilerine kültürü aktarması ve onların sosyalleşmesine olanak sağlaması nedeniyle, sınıf ve okul içinde grupla çalışma aktivitelerine önemli oranda yer verilmelidir. Öğrencilerin anne, baba ve yetişkinlerin yanı sıra yaşıtlarından kazanacağı pek çok davranış vardır. Öğrencilerin birbirini olumlu yönde etkilemesine rehberlik edecek öğretmenler ise bu gerçeğin farkında olarak grupla çalışma aktivitelerine yer verirse, sınıf yönetimi konusunda eline önemli bir avantaj geçecektir.

14.Kabartma tozu aktivitesi: Kabartma tozu ılık bir su içine ilave edilirse,

bulunduğu kapta gaz çıkışı gözlenir. Aktiviteyi daha da eğlenceli hale getirmek için, kabartma tozu, ağzına balon takılabilecek bir plastik şişe içine konulabilir. Karbondioksit gazı çıkışı ile balon şişer ve kabartma tozunun bu aktivitedeki oynadığı rol üzerinde değerlendirme yapılır. Hamurun mayalanması ile aynı özelliğe sahip olan bu aktivitede, koku ve tat değişimini etkili yaşantılar yolu ile öğrenmiş olurlar.

Mayalanma olayının yararlı bir Oksijensiz solunum reaksiyonu olduğu vurgulanarak, öğrencilerin başka mayalanma teknikleri konusunda araştırmaları üzerinde durulur. Benzer aktiviteler üreten öğrencilerin aktiviteleri sergilenerek, gözle görülmeyecek kadar küçük olan maya hücrelerinin biyoteknolojideki yararları üzerinde durulabilir. Öğrenciler bu aktivite ile maya hücrelerinin önemini günlük yaşamda sıkça karşılaşılan bir aktivite ile kavramış olur.