KÖYDES projesi

KÖYDES diye bilinen Köylerin Alt Yapısının Desteklenmesi Projesi, ilk olarak 2005 yılında İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nün 05.10.2005 tarihli genelgesiyle başlamıştır231_{.Projenin amacı, başta içme suyu ve yol olmak üzere alt}

yapı problemi olan köylerin problemlerinin hızlı bir şekilde çözülmesidir232_.

KÖYDES Projesi, Köylere Hizmet Götürme Birlikleri tarafından yürütülmektedir. Merkez İlçede vali ya da yardımcısı, ilçelerde Kaymakamların başkanlığında İl Genel Meclisi üyeleri ve muhtarlardan seçimle oluşan Köylere Hizmet Götürme Birliği Encümeni tarafından bütçe imkânları ölçüsünde projeler uygulanmaktadır233_.

Köylere Hizmet Götürme Birliği’ne bakacak olursak, 2005 tarihli 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu’nun 18. Ve 22. Maddeleri Köylere Hizmet Götürme

229 _{Güzel, Mehmet Nuri, İl Özel İdaresi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku}

Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır, 2010, s.s. 100

230_{Bıçaklı, Buket, Türkiye’de İl Özel İdarelerinin Gelişimi ve Dönüşümü, Süleyman Demirel}

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2009, s.s. 44

231 _{Öğüt, Adem, Necdet Türker ve Abdullah Öztoprak,Kaymakamların İş Tatminine Köydes}

Projesinin Öngörülen Etkileri: Betimleyici Bir Çalışma, s.s. 3

http://www.tid.gov.tr/Makaleler/6%20ABDULLAH%20AB%C4%B0D%20%C3%96ZTOPRAK%20

105%20-%20120.doc (24.11.2014)

232_{Köydes,http://www.afyonkarahisar.gov.tr/koydes-ihale-ilanlari.aspx (24.11.2014)} 233_{Köydes,http://www.afyonkarahisar.gov.tr/koydes-ihale-ilanlari.aspx (24.11.2014)}

70

Birliklerinden bahsetmektedir. Buna göre, Köylere Hizmet Götürme Birliklerinin, ‘’ilçelerde tarım ürünlerinin pazarlanması hariç olmak üzere, yol, su, kanalizasyon v.b. altyapı tesisleri ile köylere ait diğer hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmak, bizzat yapmak, yaptırmak ve kırsal kalkınmayı sağlamak üzere tüm köylerin iştiraki ile kurulacağı ve o ilçenin adını taşıyacağı” ifade edilmiştir234_.

2005 yılı başlarında Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü kaldırılmış, görevleri, araç ve gereçleri, mülkleri, alacakları, borçları ve personeli Kocaeli ve İstanbul’da Büyükşehir belediyelerine, diğer illerde ise il özel idarelerine devredilmiştir. Akabinde KÖYDES Projesi ile il özel idarelerinin köylere yönelik altyapı hizmetlerine ilişkin görevleri, İl Tahsisat Komisyonları ile köylere hizmet götürme birlikleri arasında paylaşılmıştır235_{.KÖYDES projesi bitmiştir. Ancak BELDES}

(Belediyelerin Altyapısının Desteklenmesinin Projesi) Projesi, nüfusu 10.000’in altında bulunan belediyelerin alt yapı ihtiyaçlarının giderilmesi ve belediyeler tarafından sunulan mahalli müşterek nitelikli hizmetlerin kalite ve standartlarının yükseltilmesi amacıyla uygulamaya konulmuştur

KÖYDES projesinin temel amacı kaynak yetersizliği sebebiyle mevcut yatırım programlarında kapsama alınamayan köylerin ve bağlılarının içme suyu ve yol sorunlarının Vali ve Kaymakamlar önderliğinde İl Özel İdareleri ve Köylere Hizmet Götürme Birlikleri aracılığı ile mahalli imkân ve kabiliyetlerin verimli bir şekilde kullanılarak kısa sürede ve düşük maliyetle çözülmesidir236_{. KÖYDES Projesi ile}

kırsal altyapının önemli unsurları olan yol, su ve kanalizasyon sorunlarının aşılmasında önemli katkılarda bulunulması hedeflenmişti.

Projenin amacı çerçevesinde, susuz ve suyu yetersiz köylerin sağlıklı ve yeterli içme suyuna kavuşturulması ve köy yolları için altyapının geliştirilmesi görevleri yerine getirilirken köylere yönelik bütçe ödenekleri, illerin ihtiyaçları ve sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri de dikkate alınarak tespit edilmektedir237_{. KÖYDES Projesi}

kaynaklarının tamamı merkezi yönetim tarafından gönderilen ödeneklerden

234 _{Esen, Mahmut, Köylere Hizmet Götürme Birlikleri Ve Köydes Projesi, 2011, s.s. 1}

http://www.tid.web.tr/ortak_icerik/tid.web/144/58-61%20mahmut%20esen.pdf (24.11.2014)

235_{Çiner, Can Umut, Oral Karakaya, Merkez-Yerel İlişkileri ve Mülki İdarenin Dönüşümü, Ankara}

Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 68, No. 2, s. 63-93, 2013, s.s. 80

236_{Köydes Nedir? http://www.varto.gov.tr/koydes-nedir.html (24.11.20114)}

237 _{Bilici, İhsan, Türkiye’de Kırsal Kalkınmanın Gelişimi ve IPARD Süreci, Gaziosmanpaşa}

71

oluşmaktadır 238 _{. Ödenek ilçeler arasında dağıtımından il tahsisat komisyonu}

sorumludur. İl özel idarelerinin köylere hizmet götürme birliklerine ödenek aktarması konusunda ise vali yetkili kılınmıştır.

Proje, ödeneklerin yıl içerisinde herhangi bir aracı kurum olmadan doğrudan Köylere Hizmet Götürme Birliklerine gelmesi ve işlerin yıl içinde bitirilmesi zorunluluğu, hem hizmetlerin süratli gerçekleşmesini hem de zamandan tasarruf edilmesini sağlamıştır. Ayrıca projenin ilk uygulandığı yıllarda kıt kaynakların rasyonel kullanımı sağlanmış ve bu sayede yurt çapında -planlanan proje sayısına göre- yaklaşık %50 oranında artı performans elde edilmiştir239_{.2005 Yılından itibaren}

uygulanan KÖYDES Projesi sayesinde köylerin altyapı eksikliklerinin giderilmesinde, az gelişmiş yörelerin sosyo-ekonomik kalkınmasında ve köyden kente göçün önlenmesinde olumlu gelişmeler kaydedilmiştir240. Türkiye genelinde 01.01.2014 itibariyle 2005-2014 yılları arasında KÖYDES Projesi kapsamında sulama ve köy yolu alanında yapılan çalışmalar tablolaştırılarak verilmiştir.

Aşağıda verilen tabloda Türkiye genelinde 01.01.2014 itibariyle KÖYDES Projesi kapsamında 2005-2014 yılları arasında planlanan ve biten köy yolu ve içme suyu uzunlukları Km cinsinden verilmiştir.

Planlanan

Çalışma Biten Çalışma

İşin Niteliği

Köy Yolu 79.521 76.945

İçme Suyu 42.768 41.002

Kaynak: migm.gov.tr (12.06.2016)

Aşağıda verilen tabloda Türkiye genelinde 01.01.2014 itibariyle KÖYDES Projesi kapsamında 2005-2014 yılları arasında köy yolları sektöründe gerçekleşen çalışma verilmiştir.

238_{Çiner, Karakaya, 2013: 78} 239 _{Öğüt Ve Diğerleri, a. g. m. S.S.5}

240 _{Şengül, Ramazan, Köylere Hizmet Götürme Birliklerinin İşlevselliği Üzerine Bir Alan Araştırması:}

Bartın Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 15, Sayı 2, 2013, s.s. 75

72

İşlerin Niteliği Toplam

Ham Yol (Km) 1.733,90 Tesviye (Km) 5.337,40 Stabilize (Km) 78.680,60 Asfalt (Km) 104.240,80 Beton Yol (Km) 2.651,90 Parke (m²) 14.474.998,20 Onarım (Km) 38.497,90 Taş Duvar (m²) 1.235.456,60 Köprü (Adet) 1.295,00 Menfez (Adet) 36.139,00 Kaynak: migm.gov.tr (12.06.2016)

Aşağıda verilen tabloda Türkiye genelinde 01.01.2014 itibariyle KÖYDES Projesi kapsamında 2005-2014 yılları arasında küçük sulama sektöründe gerçekleşen çalışma verilmiştir. Gölet Yapımı Gölet Sulaması Yeraltı Sulaması Yerüstü Sulaması Hayvan İçme Suyu Göleti Toplam Yaralanan Çiftçi Aile Sayısı Hizmet Götürülecek Alan Büyüklüğü (ha) Proje Sayısı 13 32 59 376 9 489 64.658 60.205 Kaynak: migm.gov.tr (12.06.2016)

73

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3. TÜKİYE’DE İL ÖZEL İDARESİ’NİN SORUNLARI ve