C. HZ İSA’NIN AKİBETİ
3.1. Hz İsa’nın Ref’i ( göğe yükseltilmesi)
Nuzuli İsa meselesinde ikinci grup olan konuyla ilgili nisa suresindeki ayetleri sıralamak istiyorum daha sonra İbn-i Kesir Tefsirsindeki konuyla ilgili yorumları zikredeceğiz.
Sözlerini bozmaları, Allah’ın ayetlerini inkâr etmeleri, Peygamberlerini haksız yere öldürmeleri, kalbilerimiz perdelidir demeleri yüzünden ve küfürleri nedeniyle Allah onların kalblerini mühürledi. Pek azı hariç artık onlar inanmazlar144.
Küfretmeleri Meryem’e büyük iftirada bulunmalarındandır145. Biz Allah’ın peygamberi Mesih’i, Meryem oğlu İsa’yı öldürdük demeleri sebebiyle onlara azap ettik. Hâlbuki onlar Hz. İsa’yı öldüremediler ve de asamadılar, lakin kendilerine bir
143 İbn-i Kesir a.g.e., c.5 s.414 144 Nisa, 4, 155
benzetme yapıldı (içlerinden biri İsa şekline sokuldu), gerçekte onun hakkında ihtilaf edenler şüphe içerisindedirler146.
Doğrusu Allah onu kendine kaldırdı Allah Aziz’dir Hâkim’dir147.
Ehl-i Kitab’tan hiçbir kimse yoktur ki ölümünden önce ona iman edecek olmasın O kıyamet günü aleyhlerinde şahitlik yapacaktır148.
İbn-i Kesir bu ayetlerin yorumunda: Onlar Allah’ın peygamberleri yoluyla onlara gönderdiği mucizeleri reddetmek suretiyle ve Allah’ın ayetleri inkar etmek suretiyle sözlerinden dönmüş oldular. Ve yine Onlar onlara gönderilen birçok peygamberide öldürmüşlerdir.149
Onların kalplerinin perdeli olması ise Kur’an da “Bizi çağırdığın şeylere kalbimiz örtüler içindedir150 (kapalıdır) ”151 demelerinden dolayıdır. Allahın onların kalblerini mühürlemesine gelince bu konuda ki görüş: Onların Allah’ın buyurduklarını kavrayamadıkları için kalbleri mühürlüdür şeklindedir. Bunu kavrayamadıkları için sürekli mazeret beyan etmekte oldukları söylenmektedir. Ayetin sonunda ise bu davranışlarından vazgeçmedikleri için (pek azı hariç) kalbleri küfür ve azgınlık içinde devam etmektedir.
Meryem’e attıkları iftiraya gelince, onlar Meryem’e zina iftirasında bulunmuşlar, onu hakkında hiçbir şey bilmedikleri halde zâni olarak toplumların da damgalamışlar ve yaptığı bu zinadan hamile kaldığını ve bir çocuk sahibi olduğunu ileri sürmüşlerdir. Hatta bu fiili hayızlı iken yaptığını söyleyecek kadar ileri gidenler bile olmuştur.152
Bunları anlattıktan sora İbn-i Kesir tefsirinde İsa’nın sonu meselesine geçiyor:
146 Nisa, 4, 157 147 Nisa, 4, 158 148 Nisa, 4, 159
149 İbn-i Kesir, a.g.e., c.4 s.336-337 150 A.g.e., D.İ.B. meal, s. 476 151 Fussilet, 41, 5
Allah Teala İsa’yı huccetleriyle ve mucizeleriyle gönderince Yahudiler O’nun peygamber olmasını ve mucizelerini çekemediler bütün mucizeler gözleri önünde cereyan etmesine rağmen O’nu yalanladılar ve imkânları ölçüsünde O’na ve annesine eziyet etmeye çalıştılar Bundan dolayıdır ki İsa ve annesi bir beldede oturamamış birçok beldeler dolaşmıştır.
Onlar bununla da yetinmediler onu zamanın kralı putlara tapan biri olan Dımeşk kralına jurnallediler, dediler ki Beyt el Makdiste bir adam var insanları fitneye düşürüyor sana karşı tebaanı kışkırtıyor. Kral öfkelenip Kudüs’teki naibine bir mektup yazarak bu kişinin yakalanmasını başına dikenler koyulmuş bir halde çarmıha gerilerek öldürülmesini emretti. Mektubu alan Kudüs valisi bir grup Yahudi’yle, havarileriyle birlikte olan İsa’nın evine gitti günlerden cuma veya cumartesi öğleden sonra idi.
İsa olanları hissedince olabilecekleri tahmin etti ve arkadaşlarına şöyle dedi: Hanginiz benim benzerim kılınırsa O cennette benim arkadaşım olacaktır. Bunun üzerine orada bulunanlardan bir genç buna talip oldu. İsa onu biraz küçük buldu sonra ikinci defa sözlerini tekrarladı ve her seferinde bir genç buna talip oldu. En sonunda bir genç daha ona talip olunca İsa O kişi sensin dedi. Tam bu sırada Allah O’na İsa’nın benzerliğini verdi ve O bir anda İsa oluverdi. Derken evin tavanından bir pencere açıldı İsa’yı bir uyku kapladı ve O haldeyken göğe yükseltildi. Nitekim Allaha Teali şöyle buyurmaktadır. “Ey İsa seni öldürecek olan benim ve seni kendime yükseltecek olanda benim.153
İsa evden kaldırılınca evde bulunanlar dışarı çıktılar. Dışarıdakilerde o genci İsa sanıp çarmıha gererek astılar. Bu sırada Yahudiler İsa’nın asılmasından mütevellim sevinçlerini açığa vurdular. İsa’yla aynı evde bulunup olaya şahide olanlar dışında Hıristiyanların birçoğu bunu gördükleri gibi kabullendiler ve orada öldürülenin İsa olduğunu sandılar, hatta anlattıklarına göre Meryem İsa’nın asıldığı yerde oturup ağlamıştır bile dediler.
Allaha Teali; Oysa onlar O’nu öldürmediler ve de asmadılar ancak onlara öyle gösterildi buyurmuştur. Ayetin devamın da ve bu konuda onların şüphe içinde oldukları zikredilmiştir. Bilakis Allah O’nu kendi katına yükseltmiştir154.
Kitap ehlinden hiç kimse yoktur ki O’na inanacak olmasın …….. 155Ayetiyle ilgili ise şu rivayetlere yer verilmiştir.
İbn-i Cerir’e göre: Hiç kimse yoktur ki ölümünden önce O’na iman etmiş olmasın şeklinde yorumlamıştır. O’na göre Hz. İsa deccali öldürmek için indiği zaman hepsi O’nu tasdik edeceklerdir. Bütün dinler tek olacaktır ki oda İbrahim’in dini olan fıtrat dini İslam olacaktır.
İbn-i Beşşar’a göre: Hz. İsa yeryüzüne inecek ve O tekrar ölmeden önce herkes O’na iman edecektir şeklinde yorumlamıştır.
Ebu Malik’e göre: Hz. İsa’nın nüzulü sırasında ona inanmayan kalmayacaktır. Hasan diye bir şahıstan yaptığı rivayete göre: O hala Allah katında diridir ve hepsi aynı anda bütünüyle O’na iman edecektir.
Yine İbn-i Abbas’tan yapılan bir rivayete göre: Hiçbir Yahudi İsa’nın Allah’ın kulu ve resulü olduğunu kabul etmedikçe ölmeyecektir. Eceli silahla çabuklaştırılmış olsa bile bu böyle olacaktır.
Konu hakkında birçok rivayetler mevcuttur ancak görüş ve rivayetleri kategorize ettiğimiz de bütün görüşlerin yukarda rivayet edilen görüşlerin içinde mevcut olduğu için onları ayrıca zikretme gereği duymadık.
İsa’nın göğe yükseltilmesi olayı Kur’an’da Ali İmran ve Nisa sureleri olmak üzere iki bölümde anlatılmıştır. Şimdi ikinci olarak Ali İmran suresindeki ayetle ilgili İbn-i Kesir’in yorumlarını izah etmeye çalışalım.
Hani Allah demişti ki: Ey İsa, seni öldürecek olan benim. Seni kendime
yükseltip kaldıracak, seni kâfirlerin içinden tertemiz çıkaracak ve sana tabi olanları
154 İbn-i Kesir, a.g.e., c.4 s.339 155 Nisa, 4, 159
kıyamet gününe kadar küfredenlerden üstün tutacak da benim. Sonra dönüşünüz banadır. Ayrılığa düştüğünüz konularda aranızda ben hükmedeceğim.156
Hz. İsa’nın sonuyla ilgili bu ayet, yorumlama açısından birçok farklı şekilde yorumlanmıştır. Ben bu yorumlardan yalnızca konumuz olan İbn-i Kesir’in tefsirinde geçen yorumları sahipleriyle birlikte zikretmek istiyorum.157
Müfessirler: Ey İsa, seni öldürecek olan benim. Seni kendime yükseltip kaldıracak da benim ayetinde ihtilaf etmişler.
Katâde’ye göre bu ayette takdim tehir vardır yani seni önce kendime yükseltip kaldıracak olan benim daha sonra da seni öldürecek olan benim, manası kastedilmiştir. O’na göre ayet hakkındaki bu yorum Katâde’nin ayeti Nüzül-i İsa’yı destekler mahiyette anlamaya çalışmasından kaynaklanmaktadır.158
Varrâk’ın da içinde bulunduğu bir başka grup ise “seni öldüreceğim ve sonra katıma yükselteceğim” sözündeki ölümün bizim anladığımız manada bir ölüm olmadığını söyler. İsâ farklı bir biçimde öldürülmüş sonra tekrar dirilmiş ve Allâhın katına yükseltilmiştir.
İbn-i Cüreyc’e göre: Onun İsa’yı öldürmesi katına yükseltmesidir. Yani Allah Ayette ki öldürme kelimesinden yanına kaldırmasını kastetmiştir.
Yine aralarında Muhammed b. İshak ve İbn-i Münebbih’in bulunduğu bir gurup, ayeti zahirine göre anlamaya çalışmış ve hakkında söz söylenmeyen birinden rivayet ettiğine göre Allah Hz. İsa’yı kendine yükselttiğinde üç saat öldürmüş sonra diriltmiş sonrada yükseltip kaldırmıştır. İbn-i İshak’tan şöyle rivayet edilmiştir: Hıristiyanlar derler ki, Allah Hz. İsa’yı yedi saat öldürmüş ve daha sonra diriltmiştir. O’ ne göre Allah O’nu üç gün öldürmüş daha sonra diriltmiştir. Allah onu sonrada kendi katına yükseltmiştir.
156 Ali İmran, 3, 55
157 İbn-i Kesir, a.g.e., c.4 s.341-342 158 İbn-i Kesir, a.g.e., c.4 s.341-342
Bir diğer görüş bu ayetteki ölümden maksat uykudur. Yani Allah İsa’yı uyutmuştur daha sonrada katına kaldırmıştır. Buna da Kur’an’dan bazı benzer ayetleri ve peygamberin söylediği bir hadisi delil getirmişlerdir. Misal: Geceleyin sizi öldüren (uyutan) odur.159 Rivayet edilen bir hadise göre Peygamberimiz (SAV) uykudan uyandığın da “Bizi öldürdükten sonra dirilten Allah’a hamd olsun haşır onadır” 160 buyurmuştur. Ayette ki ve hadisteki “Teveffa” kökünden gelen “yeteveffâküm” fiili uyku anlamına geldiği gibi, bu kelime her ne kadar uyku anlamı varsa da lügatlere baktığımız da verilen ilk anlam Allah’ın bir insanın ruhunu kabzetmesi yani ölümdür.161 Bu da bu ayetten uyku anlamını çıkarmanın zorlama bir yorum olduğu fikrine bizi götürmektedir. Yine Hz. İsa’ya indiğinde bütün herkesin O’na iman edeceğiyle ilgili yorumları yukarda zikretmiştik.162
Yine İbn-i Kesir Nisa süresinde yer alan ayetteki “min kablihi” lafzındaki zamirin Hz. İsa’ya râci olduğunu belirterek. Bu ayete Allah “Kitap ehlinden hiç kimse yok ki ölümünden önce o’na inanacak olmasın” buyurmuştur. Şu ana kadar Ehli kitabın tamamı ona iman etmediğine göre ve Ehli kitabın ona imanı O’nun ölümünden önce olacağına göre, demek ki Hz. İsa yeryüzüne dönecek ve Ehli kitap ona iman edecektir. Bu gün Ehli kitap ona iman etmediğine göre o daha ölmemiştir ve diridir. O kıyametten önce gelecek ve onların imanından sonra ölecektir.