Türkiye’de, internet hususundaki ilk ve en önemli düzenleme 04 Mayıs 2007 tarihinde kabul edilen, 23 Mayıs 2007 Resmi Gazete yayın tarihli olan 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’dur. İnternet süjelerinin kimler olduğu ve görevleri bu kanunda tanımlanmaktadır.260
İnternet süjeleri, internet işlevinin yerine getirilmesini sağlar. Bu süjelerin belli başlıları; “Servis Sağlayıcılar”, “Erişim Sağlayıcılar”, “Yer Sağlayıcılar
(Host)”, “Telekomünikasyon İdareleri”, “Usenet İşleteni’dir.261
İnternet Servis Sağlayıcıları (İSS): İSS’ler, internete bağlanmak isteyen kişi ile internet arasında köprü görevindedir.262 İSS’ler kullanıcıların internete dâhil
olmasını sağlamakla görevli, bunun altyapısını oluşturan, hazırlayan, işleten ve
258 Nair/Balta, s.116-117. 259 Bozkurt Yüksel, s. 115-124.
260 5651 sayılı İnternet Ortamında Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da madde 3, 4, 5 ve 6’da internet süjeleri; içerik, yer ve erişim sağlayıcıları olarak bahis konusu edilmektedir.
261 Sırabaşı, İnternet Rejimi, s. 118; Günaydın, s. 28. 262 Özdilek, s. 93; Günaydın, s. 29.
sürdüren kuruluşlardır. İSS’ler, internet sisteminin en önemli aktörleri olup aynı zamanda yer ve içerik sağlayıcı da olabilirler. Bu açıdan, varlıkları sanal ortam için olmazsa olmazdır.263 İnternete geçişi sağlayan araç, İSS’lerdir.264 İSS’ler, bu hizmeti
yerine getirirken, her ülkenin telekomünikasyon idarelerinden veri hatlarını kiralarlar. Abone sözleşmeleri çerçevesinde, İdareden aldıkları bu veri hatlarını internet kullanmak isteyen kimselere, belli koşul ve ücret dâhilinde kullandırırlar. Ayrıca İSS’ler başkalarının hazırladıkları içerikleri, kendi sunucularında265 depolayıp
internet ortamına aktarırlar ve bunlara internetten ulaşımın mümkün olmasını da sağlarlar.266
Telekomünikasyon İdareleri: İnternet, haberleşme kanalları vasıtası ile iletişim sağlamaktadır. Bu haberleşme kanalları ya devletin idaresinde olup devlet mülküdür ya da Telekomünikasyon İdaresi’nin yönetiminde ve mülkündedir.267
İSS’ler, Telekomünikasyon İdareleri ile anlaşma yaparak internet için gereken iletişim alt yapısını kullanabilirler. Telekomünikasyon İdarelerinin tek sorumluluğu, ilgili haberleşme altyapısını sağlamaktır.268
İnternet Erişim Sağlayıcıları (İES): İES’ler; iletişimde bulunmaksızın ve başkalarına ait bilgileri kendi sunucularında barındırmadan, toplu internet kullanım sağlayıcılarına ve abone olan kullanıcılara internet erişimi sağlayan gerçek, tüzel kişilerdir.269 Her ne kadar çoğunlukla İSS’ler ile aynı anlamda kullanılsa da aradaki
fark; eğer verilen hizmet sadece erişim hizmeti ise ve de başkalarına ait bilgiler,
263 Oğuz, s. 186.
264 Sırabaşı, İnternet Hukuku, s. 142.
265 Sunucu (Server): Belli kapasitede olan, dijital verilerin toplandığı manyetik alan ve diğer bilgisayarlara hizmet sağlamakla görevli bilgisayar sistemidir. Sırabaşı, “İnternet Rejimi”, s.119; Özdilek, s. 94.
266 Özdilek, s. 93-94.(İSS’ler işlevleri ve sorumlulukları açısından en önemli internet süjeleri olduğundan hukuki, cezai sorumlulukları önem taşımaktadır. Konuyla ilgili olarak detaylı anlatım için bkz. Oğuz, s.187-208.)
267 Sırabaşı, İnternet Rejimi, s.118. 268 Oğuz, s. 47.
sunucuda barındırılmaksızın bu hizmet veriliyorsa hizmet veren, İES olarak adlandırılmaktadır. İES’ler, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un 2/1-e270 ve aynı yasanın 6.271 maddesinde açıklanmaktadır.272
İnternet İçerik Sağlayıcıları (İİS): İnternette ulaşılabilen bir yayının içeriğini oluşturan, o bilgiyi üreten, ortaya çıkaran gerçek yahut tüzel kişi olup273 5651 sayılı
İnternet Ortamında Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un 2/1-f maddesinde tarif edilmektedir.274 5651 sayılı Kanun gereği; içerik sağlayıcı olmak için veriyi üretip değiştirmek olarak iki farklı eylem gerekmekte ise de bu eylemler, tek bir sağlayıcı tarafından yerine getirilebildiği gibi farklı sağlayıcılar tarafından da gerçekleştirilebilir.275
İİS’ler; meydana getirdiği, ürettiği, farklılaştırdığı her türlü içerikten dolayı hukuki ve cezai sorumluluğu haizdir.276
İnternet Yer Sağlayıcıları (İYS): 5651 sayılı İnternet Ortamında Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi
270 Bu maddede Erişim Sağlayıcılarının internetteki erişim görevini yerine getiren gerçek veya tüzel kişiler olduğu belirtilmektedir. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5651.pdf (E.T. 20.05.2019)
271 Bu maddede Erişim Sağlayıcılarının, belli koşullarda hukuka aykırı yayınlanan bir içerikten haberdar edilmesi halinde, imkânı olduğu ölçüde bu içeriği engelleyebileceği; Yönetmelikte belirli olan trafik bilgilerini, belirlenmiş süre müddetince tam ve gizlilik kurallarına riayet ederek saklamak durumunda olduğu; görevi bırakacağı tarihten minimum üç ay önce durumu ilgili yere bildirmekle ve elindeki kayıtları gerektiği şekilde teslimle yükümlü olduğu; kendisi aracılığı ile erişilen bilgilere dair hukuka uygunluk denetimi ve sorumluluğunun bulunmadığı açıklanmaktadır. Sırabaşı, İnternet Hukuku, s. 143.
272 Oğuz, s. 49-50; Durak, Y., “İnternet yoluyla Kişilik Haklarına Saldırı ve Hukuki Korunma”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2014, C.22, S.1, s. 106.
273 Sırabaşı, İnternet Rejimi, s.119. 274 Oğuz, s.52; Günaydın, s.30.
275 Kaya, M., Elektronik Ortamda Kişilik Hakkının Korunması, s. 234. 276 Kaya, M. B., Erişimin Engellenmesi, s.127
Hakkında Kanun’un 2/1-m maddesinde “...Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri ifade eder…” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu hizmet kısaca internette “hosting” hizmeti olarak adlandırılmaktadır. Host, dijital bir depolama birimi olup internette bulunmaktadır.277
İnternet sayfaları için oluşturulan yazı, resim, ses vb. dosyaların internette üzerinde saklandığı bir sürücü bulunmaktadır. Sürücü üzerindeki bu saklama işini de çoğunlukla İSS’ler üstlenmektedir. İYS’lerin yaptığı iş ise sanal ortamda web sayfalarını muhafaza etmektir.278
Usenet İşleteni: Usenet bir haber grubu yapısı olup işleten; haber grubunun amaçlarını gözeterek ya da ilgili içerikte bir suç unsuru olup olmadığı süzgecinden geçirmek kaydıyla, haber grubundaki mesajları dağıtıma vermektedir.279