İnstagram’ın Kullanım Amacı, Önemi ve Günlük Hayattaki Konumu

We Are Social tarafından yayınlanan Ekim 2018 verilerine göre Türkiye’de İnstagram kullanıcıları nüfusun %49’unu oluşturan 37 milyon 411 bin 800 ulaşmıştır (https://digitalreport.wearesocial.com/). Böylesi yüksek oranda kullanımı bulanan İnstagram’ın günlük hayat pratikleri içerisinde yeri de kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir.

Bu araştırma kapsamında bireylerin İnstagram kullanma alışkanlıklarında cinsiyet, eğitim durumu, gelir düzeyi gibi değişkenlerde büyük farklar bulunmamakla beraber, yaş ve medeni durumun kullanım alışkanlıkları üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir. K Kişisi, R Kişisi ve H Kişisi’nin ifadeleri İnstagram’ın günlük hayattaki yerleşimini ifade etmek için örnek verilebilir:

Her gün paylaşım yaparım. Paylaşım yapmadığım zaman arkadaşlarımdan mesaj alıyorum çünkü merak ediyorlar iyi miyim, bir sorun mu var ne oldu diye (K Kişisi, 24, Veteriner).

Bir daha çok kafayı takmıştım İnstagram'a, yeni açıldığı zamanlardı, dışarıda arkadaşlarla falan çok fazla paylaşım yapıyordum. Bir gün yapmadığım zaman hemen, öldün mü, bir şey mi oldu, diye dönütler alıyordum ( R Kişisi, 22, psikolog).

Özellikle hikayeyi her gün atıyorum, normal paylaşımda haftada üç beş değişiyor ama hikaye kısmını boş görmeyi sevmiyorum, her gün sürekli atıyorum oraya boş kalmasın diye. Uzun süre paylaşım yapmayınca kendimi huzursuz hissediyorum (H Kişisi, 18, öğrenci).

Bunların dışında İnstagram’ın kullanıcılar için önemine bakacak olursak “Sizin için ne ifade ediyor” diye sorulduğunda aşağıdaki gibi cevaplar alınmıştır;

Artık ona bağlıyım, O olmazsa olmaz. Her an girmeye, paylaşmaya çok alıştım çok üzülürüm olmasa ya da bir şey olsa (İ Kişisi, 16, Öğrenci).

İnstagram benim için sigara gibi. Olmazsa yokluğunu çok hissederim, çok üzülürüm. Baya tutkunuyum (K Kişisi, 24, Veteriner).

79 Telefonu her elime aldığımda mutlaka ilk önce İnstagram'a giriyorum, kim ne yapmış, ne paylaşmış.

Elim alışmış ya otomatik ilk oraya bakıyorum sonra WhatsApp'a falan bakarım öyle (O Kişisi, 39, Ev hanımı).

Kafa dağıtmak için, sürekli artık el bile alışıyor, el alışkanlığı olmuş. Her an farkında olmadan elim gidiyor artık. İnstagram olmasa boşluk hisseder miyim bilmiyorum yerine benzer bir şey çıkarırlar hemen muhtemelen ama telefonda boşluğunu hissederim ( A Kişisi, 20, öğrenci).

Verilen cevaplardan da görüldüğü üzere İnstagram artık kullanıcıların yaş grubu fark etmeksizin hayatlarında önemli bir alışkanlık haline gelmiştir. Bireylerin yalnızca günlük hayat pratiklerinde değil, sosyal çevresiyle ilişkisi açısından ve sosyal ilişkileri devam ettirme konusunda ciddi bir rolü bulunmaktadır.

Aslında olmazsa olmaz değil ama o noktaya Biz kendimiz getiriyoruz. O olmadan da yaşayabiliyorum ama sebebini bilmesem de genelde gezilerde ve yemeklerde ya da gittiğin mekanlarda arkadaşlarla falan Hadi paylaş da etiket yap falan deyince paylaşım yapıyorum. Öyle olunca ister istemez önemli oluyor ( P Kişisi, 33, Peyzaj mimarı).

Çevremden haber alma yolu benim için, takip etme yolu, stalk için kullanıyorum. Artık insanlarla birebir iletişim kurmuyorum ama Instagram'dan merak ettiğim kişileri görebiliyorum, arkadaşlarımı, Dostlarımı, neler yaptıklarını, samimi olmadığım ama merak ettiğim insanları takip edebiliyorum ne yapıyorlar diye (Ö Kişisi, 32, Gençlik lideri).

Sosyal ilişkiler dışında geleceğe yön vermek konusunda da önemli bir konuma sahip bulunmaktadır. Artık bireyler yeteneklerini İnstagram ortamında kanıtlama ve oradan gelecek dönüşlere göre kendini güncelleme ihtiyacı hissetmektedir.

Benim için geleceğimi ifade ediyor, tanınırlığımı sağlamak açısından çok kıymetli, o saydığım kişilerin, büyüklerin, ileride beni orada görmesi ileride, iş açısından önemli, onların ilgisini çekmek, beğenileri ya da yorumları kendimi geliştirmem açısından çok kıymetli (H Kişisi, 18, öğrenci).

H Kişisi’nin de ifadelerinden anlaşılacağı üzere İnstagram sadece fotoğraf ya da video paylaşımı yapma, haberleşme ve eğlence aracı olma özellikleri dışında tanınırlık ve bilinirlik sağlama özelliği sayesinde bir kariyer edinme ve geliştirme aracı olarak kullanılabilmektedir.

İnstagram kullanımı Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramında yer alan tüm herkeste bulunan beş ihtiyaçtan üç tanesini karşıladığı söylenebilir. Fiziksel gereksinimler ve güvenlik ihtiyacı haricinde, sosyal gereksinimler olarak isimlendirilen sevilme, değer görme ve kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarını karşılamaktadır. İnstagram’da gönderilere gelen kalpler yani beğeniler, yapılan yorumlar, gönderilen direkt mesajlar, artan takipçi sayıları kişilerde sevildiği ve beğenildiği hissi oluşturmaktadır. Bunların artması bireyde kendine güven duygusunu

80 arttırmakta ve daha fazlasını yapma ihtiyacı oluşturmaktadır ve birey her seferinde daha iyisi yaparak, beğeni ve takipçi sayılarını arttırarak başarılı olduğunu hissetmekte ve kendini gerçekleştirme ihtiyacını da tatmin etmektedir.

Kişi yaptığı paylaşımlara gelen yorum ve beğenilerle, başkalarından sosyal ve psikolojik güç almakta (Lee vd, 2013: 418), dahası başkaları tarafından ne denli sevildiğini düşünmektedir.

Varlığını gösterme, değer görme gereksinimi İnstagram’da birileri tarafından takip edilerek yani artan takipçi sayısı ile paylaşımlara gelen beğeni sayısındaki artışla ve yapılan olumlu yorumlarla giderilmektedir.

Kendini gerçekleştirme ve şahsi doyum gereksinimi ise gezilip görülen yerlerin fotoğraflar, videolar ya da canlı yayınlar aracılığıyla sergilenmesi, güzel anların pek çok paylaşımla (hikayeler, snapler, kısa videolar gibi) ilan edilmesi, gidilen çalışma alanı, zaman geçirilen mekanların güzelliği, lüks oluşu, yenilen yemekler, kullanılan aksesuarların ve kıyafetin göz alıcı oluşu, elde edilen herhangi başarının yayınlanarak görülmesini sağlama yoluyla itibar oluşturularak doyurulmaktadır.

Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine iki aşama daha eklendiğini değinen Silah (2005: 64), bu aşamaları bireyin merakını tatmin etme ve öğrenme gibi gereksinimlerini kapsayan zihinsel gereksinimler ve estetik gereksinimler şeklinde sıralamaktadır.

İnstagram, kullanıcılarına hem uzaktaki hem yakındaki hem tanıdıkları hem de tanımadıkları kişilerden, hayatlarından, ne yaptıklarından, nerede olduklarından haberdar olma imkanı verdiği için meraklarını ortadan kaldırmakta ve öğrenme gereksinimlerini gidermektedir.

Estetik gereksinimlerini ise İnstagram’ın kendi özelliği olan filtreler ve özel efektler sayesinde gidermekte yanı sıra başka kullanıcıların yaptığı filtre ve efektlerle karşılaştırma yapabilmekte ve daha iyisini yapabilmek için gözlemlemelerde bulunabilmektedir. İnstagram kullanıcıların en çok estetik ihtiyaçlarına hitap ediyor demek yanlış olmaz sanırım. Çekilen fotoğraflara ya da kaydedilen videolara uygun filtre ve efekt önerilerinde bulunması, tüm efekt ve filtreleri deneyebilme, beğenilmezse geri alabilme özelliklerinin olması, fotoğraf içeriğinde yapılmak istenebilecek tüm renk ayarlarını, parlaklığı, kontrastı, sıcaklığı, doygunluğu, gölgeleri, keskinleştirmeleri, soldurmayı, belirli bölgelerde aydınlatmalar, parlatmalar yapmayı

81 sağlamak gibi her türlü özel, estetik ayarın bulunması ve kuruluş amacının fotoğraf paylaşımı olması bu görüşümüzü destekler niteliktedir.