Denizli Kızılcabölük ilçesi evlerinde ve müzesinde bulunan geleneksel Türk kadın kıyafetleri üzerine kitap, dergi makale ve internetten yararlanılarak literatür araştırması yapılmıştır. Denizli yöresi ve Kızılcabölük ilçesine ait kapsamlı bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu yöreye yakın komşu il ve ilçelerin geleneksel kıyafetlerinden yararlanılarak bir sonuca varılamaya çalışılmıştır. Bu araştırmaya ışık tutan çalışmalar bu bölümde özetlenmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışmalar şunlardır: ALTUNTAŞ, Yener ve ŞAHİN, Yüksel ve KAHVECİ, Mücella 1993-1995-
2000’ de ‘’ Manisa- Balıkesir- Aydın İli Halk Oyunları Kıyafetleri Teknik
Çizimleri’’ adlı çalışmalarında, yöresel kadın giyimlerini tek tek incelemiş ve teknik çizimleriyle özelliklerine yer vermiştir.
BİLGEN, Hatice 1999’ da ‘’ Osmanlı Dönemi Kadın Giyimleri 16 y.y. – 19 y.y.’’ adlı doktora tezinde, Osmanlı kadın giyimini ele almış ve yüzyıllara göre değişim süreçlerini ortaya koymuştur.
ÇAĞDAŞ, Miyase 1996’ da ‘’Geleneksel Konya Merkez Kadın ve Erkek İç giyimlerinden Kıvratma Gömleklerin Özelliklerinin Belirlenmesi’’ adlı çalışmasında, giyimi çeşitlerine ayrıştırarak iç gömleğin tanım, özellik ve çeşitlerine yer vermiştir. ELİBOL, Mukaddes 1992’de ‘’ Konya Müzelerinde ve Evlerinde Bulunan İşlik ve Şalvarlar’’ adlı çalışmasında, şalvar ve işliğin tanımı ve özelliklerine yer vermiştir.
KANAT, Fatma 1993’ de ‘’ Kütahya ili kadın giysilerinin merkez ve
çevresindeki farklılıkları’’ adlı çalışmasında, Kütahya kadın giysilerinin Ege Bölgesi içinde de, özellikler göstermesi nedeniyle, ilin merkez ve çevresindeki giyim-kuşam ve takı farklılıkları karşılaştırmalı olarak ele alınmasına yer vermiştir.
KAHVECİOĞLU, Habibe 1994’ de ‘’ Afyon İli Geleneksel Kadın Giysileri ile Bu Giysileri Ellerinde Bulunduran Bireylerin Bazı Özellikleri Üzerine Bir Araştırma’’ adlı çalışmasında, yöredeki kadın kıyafetlerinin varlığı, giysilerle, giysiler üzerindeki el sanatlarının bolluğu ve çeşitliliğinin ortaya çıkarılmasına yer vermiştir.
KILINÇ, Nurgül 2008’ de ‘’ Geleneksel Konya Giysileri’’ adlı çalışmasında, kadın giyimlerini giyiliş biçimlerine göre ayrıntılı bir şekilde anlatmış, kalıp ve özelliklerine yer vermiştir.
KIRTUNÇ, Erkan 1989’ da ‘’ Cepken Dediklerimiz’’ adlı çalışmasında, cepken ve libade’nin tanım ve özelliklerine yer vermiştir.
34
KOÇ, Fatma 1990’ da ‘’ Kütahya geleneksel kadın giysileri üzerine bir araştırma’’ adlı çalışmasında, Kütahya geleneksel giysilerini incelemiş ve özelliklerine yer vermiştir.
KÜÇÜKOSMANOĞLU, Şerife 1992’de ‘’Konya Müzelerinde ve Evlerinde
Bulunan Cepkenler’’ adlı çalışmasında, cepkenin tanımına, tarihçesine ve çeşitlerine yer vermiştir.
MERSİN, Emel 2010’ da ‘’ Denizli İli Çardak İlçesi Söğüt Köyü gelin
kıyafetleri’’ adlı çalışmasında, Söğüt Köyüne ait gelin kıyafetlerinden entarileri, şalvarları, peştamalları ve kuşakları ele almış ve giysiler oluşturulan gözlem fişleri doğrultusunda incelenmiş. Bu gözlem fişlerinde giyside kullanılan malzeme ve renkler, giysinin modeli ve kesimi, dikimi, astar ve astarlama, süsleme özellikleri ve
boyutları belirtilmiş. Bu bilgiler doğrultusunda tablolar oluşturularak
değerlendirmelere yer vermiştir.
NURHAN, Özlem 2000’ de ‘’ Denizli yöresi iğne oyaları ve çağdaş yorumları’’ adlı çalışmasında, yörede bu el sanatıyla uğraşanlar soruşturmuş ve tespit edilebilen kaynak kişilerle görüşerek birbirinden farklı örneklerin fotoğraf ve slaytları çekilip yapılış tekniklerini belirlenmiş. Yöredeki iğne oyalarının, genellikle doğadan esinlenerek yapıldığı ve bitkisel motiflerin ağırlıklı olduğu belirlemiş ve motiflerin çizimlerine yer vermiştir.
ÖZBEL, Kenan 1949’da ‘’ El Sanatları’’ adlı çalışmasında, Anadolu’da yapılan el sanatları bölümlerine göre ayrı ayrı incelemiş, bunların tanım, örnek ve motiflerine yer vermiştir.
SÜRÜR A, Ayten 1983’ de ‘’ Ege Bölgesi Kadın Kıyafetleri’’ adlı çalışmasında, kadın giyimlerini bölümlerine ayırarak, giyiniş şekillerine göre anlatmış ve yöresel isimlerine yer vermiştir.
ŞENEL, Asuman 2009’ da ‘’ Burdur ili geleneksel kadın- erkek giysilerinin tarihçesi, teknik ve sanatsal özellikleri’’ adlı çalışmasında, Burdur Müzesinde ve alan araştırmasında ulaşılabilen giysi örnekleri incelenmiş, seçilen örneklerle ilgili resim ve çizimlere yer verilmiş, ayrıca günümüzde bu konuda yapılan çalışmalara da değinilmiştir. Anadolu'da binlerce yıldır süregelen kültür alışverişi giysiler arasında da benzerlikler oluşturmuş, üçetek entariler, bindallılar, cepkenler, şalvarlar vb. giysiler Anadolu'nun pek çok yerinde kullanıldığı anlatılmış ve yöresel isimlerine yer vermiştir.
PAMUK, Beyhan 2001’ de ‘’ Muğla İl Milas İlçesi Çomak Köyleri Geleneksel
Kadın Giysileri ve Çağdaş Tasarımları’’ adlı çalışmasında, sandıklarda rastladığımız geleneksel giysilerimizi yaşatarak yeni nesillere aktarmak için giysileri
35
belgelendirerek ve yapılacak tasarımlarla çağdaş giyimde yaşatarak günümüz tasarımcılarına esin kaynağı oluşturması açısından geleneksel giysilerimiz önemine yer vermiştir.
YAVAŞ, Mehmet 1988’ de ‘’ Türkiye'de kullanılan halk oyunları giysileri’’ adlı çalışmasında, yörelerin halk oyunları giysilerini ele almış ve yöresel isimlerine yer vermiştir.
YÜCE, Nazik 1994’ de ‘’ Geleneksel Türk halk giysileri terminolojisi (Kadın)‘’ adlı çalışmasında, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde kadın giyimleri ele alınmış, giysilerin baştan ayağa kadar yaygın olarak kullanılan par- çaların tasnifi yapılmış ve kadın giysilerinin açıklamalı olarak alfabetik terminolojisine yer vermiştir.
36
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÖNTEM
3.1. Araştırmanın Yöntemi
Araştırmanın literatür taramaları çeşitli kitap, makale, ansiklopedi, dergi ve internet taraması yoluyla elde edilmiş ve survey (tarama) modeli uygulanmıştır. Yörede, yaşlı bayanlarla yapılan yüz yüze görüşmeler sonucunda ortaya çıkan veriler de dikkate alınmıştır.
Bu araştırmanın verilerini toplamak için gözlem tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırma verilerini, Denizli Kızılcabölük ilçesi evlerinden elde edilen yirmi bir giysi ile ilçe müzesinde bulunan 19. Y.y. ve 20. Y.y. ait giysilerin tamamı olan yirmi adet giysi örneğinden elde edilen, toplam kırk bir adet giysi örnekleri teşkil etmektedir. Araştırma kapsamında geleneksel kadın kıyafetleri, malzeme, renk, kesim, dikim, süsleme ve motif yönünden incelenmiş, inceleme sonucunda oluşturulan gözlem fişlerine bu örneklerin özellikleri kaydedilmiştir.
Araştırma kapsamındaki kıyafetlerin ön ve arka görünüş fotoğrafları çekilmiştir. Kıyafetlerin üzerinden birebir kalıpları alınmış, alınan ölçüler doğrultusunda kontrol edilmiştir. Boyutlar bölümünde, giysilerin milimetrik kalıp çizimlerine yer verilmiştir. Giysi üzerindeki motiflerin de detay görüntüleri fotoğraflanıp, bilgisayar ortamında milimetrik kareler üzerine desen örnekleri çıkarılmıştır. Gözlem fişlerindeki bilgiler doğrultusunda tablolar oluşturularak değerlendirmeler yapılmış ve sonuca ulaşılmıştır.
3.2. Evren Ve Örneklem
Araştırmanın evrenini Denizli Kızılcabölük ilçesi evlerinde ve müzelerinde bulunan geleneksel Türk kadın kıyafetleri oluşturmaktadır.
Denizli’ nin Kızılcabölük ilçesi evlerinden elde edilen otuz örnek içerisinden 19. Y.y. ve 20. Y.y. ait yirmi bir adet giysi ile müzesinde bulunan geleneksel Türk kadın kıyafetlerinin tamamı olan ve aynı yüzyıllara ait yirmi adet giysi, toplam kırk bir parça araştırmanın evren ve örneklemini oluşturmuştur. Bu giysiler iki adet yakasız göynek, on sekiz adet üç etek, beş adet cepken, dört adet göynek, dokuz adet şalvar ve üç adet peştamaldır.
37
3.3. Sayıltılar
Araştırmanın yapılmasında geçerli olabilecek varsayımlar aşağıda belirtilmiştir. 1. Araştırma kapsamında seçilen giysiler Kızılcabölük yöresi kıyafetlerinin
açıklanmasında yeterli kaynak oluşturmuştur.
2. Araştırmada kaynak kişi açıklamalarından elde edilen genel bilgiler Kızılcabölük yöresine aittir.
3. Araştırma kapsamına alınan tüm kadın kıyafetleri Kızılcabölük yöresine aittir.
3.4. Sınırlılıklar
Bu araştırma Denizli Kızılcabölük ilçesi evlerinde bulunan 19. Y.y. 20. Y.y. ait yirmi bir parça, müzesinde bulunan ve aynı yüzyıla ait yirmi parça geleneksel kadın giysileri ile sınırlandırılmıştır.
Kızılcabölük ilçesi evlerinden yirmi bir, müzesinden yirmi adet seçilen giysi örneği içerisinde; iki adet yakasız göynek, on sekiz adet üç etek, beş adet cepken, dört adet göynek, dokuz adet şalvar ve üç adet peştamaldan oluşmaktadır. Erkek ve çocuk giysileri araştırma kapsamı dışında bırakılmıştır.
Bu araştırma 10.10.2012 ile 10.05.2013 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.