Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri ile ilgili ilk çalışmalar 1986 yılında başlamıştır. 15.09.1986’da Prof. Dr. Bülent ÖZER’in başkanlığında, Prof. Dr. Bülent ERİÇ, Prof. Ali Teoman GERMANER ve Öğrt. Gör. Süleyman Saim TEKCAN’ın katılımları ile komisyon toplanmıştır. Komisyonda, mevcut kültür ve sanat birikiminin ağırlık kazandırılması amacına yönelik sanat ağırlıklı liselerin açılmasının önemi vurgulanmıştır. Bu tür liselerin, üniversite tercihinde de sanat ağırlıklı mesleklerin gelişmesinde yardımcı olacağı görüşünden hareketle, geniş kapsamlı programlar yapılmasına karar verilmiştir (Buyurgan, 1996:97).
Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri ile ilgili geniş kapsamlı bir çalışma 1992 yılında Serap BUYURGAN tarafından yapılmıştır. Gazi Üniversitesi, Sosyal bilimleri Enstitüsü’nde yapılmış olan Yüksek Lisans tezinin konusunu “ Anadolu Güzel Sanatlar Liselerine Devam Eden Öğrencilerin Eğitim-Öğretim Durumları, Bu
Alanda Karşılaşılan Güçlükler Eğitim – Öğretimden Beklentileri “ oluşturmaktadır. Bu tez yayımlanmamıştır. Çalışmada İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehir, Bursa ve Kütahya illerindeki Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Resim Bölümü Hazırlık sınıfı öğrencilerine anket uygulanarak eğitim-öğretim durumları, güzel sanatlar eğitimi ile kazandıkları değerler, okullarından ve geleceklerinden beklentileri ölçülmeye çalışılmıştır.
Yine Serap BUYURGAN’ın “Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Öğrencilerinin Okul Beklentileri ve Eğitimleri İle Yöneldikleri Meslekler Arasındaki İlişki (Resim Bölümü Son Sınıf Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma) ” adlı yayımlanmış doktora tezinde, yüksek lisans tezini daha da genişletmiştir. Araştırmacı bu çalışmasında aynı öğrenci grubuna uygulanan anket ile öğrencilerin 4 yıllık öğrenim sürecinde kazandıkları değerler, kurumlarından beklentileri, seçmek istedikleri meslekler, meslek seçimlerinde okullarının rolü, öğrencilere göre okullarında yaratıcılığı etkileyen nedenleri araştırmıştır. Ayrıca güçlüklerin çözümlenmesi ile ilgili öğrenci önerileri, geleceğe yönelik beklentileri ve yöneldikleri meslekler ölçülmeye çalışılmıştır.
Ayrıca Serap BUYURGAN’ın Anadolu güzel sanatlar liseleri ile ilgili makaleleri de bu konu hakkındaki önemli araştırmalar arasındadır. Bunlar; 1999 yılında, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisinde yayımlanan “Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Resim Bölümü Öğrencilerinin Üniversite Başarı Durumları Üzerine Bir Araştırma”(Cilt 19, Sayı: 2, 147–159) adlı makaledir.
Bu araştırmada, Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi 1995 ve 1996 yılı mezunlarının Gazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalındaki ve Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesindeki başarı durumları araştırılmıştır. Araştırmanın yapıldığı 1999 yılında sayıları 20’ye çıkan Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinin eğitim seviyelerinin ne olduğunu, mezun olan öğrencilerin üniversite tercihleri ve başarı durumlarının nasıl olduğu bilinmemekteydi. Bu bakımdan bu araştırma bu gibi araştırmalara yeni bir zemin hazırlamak düşüncesiyle hazırlanmıştır.
Araştırmanın sonucunda öğrencilerin üniversite seviyesinde başarılı oldukları görülmüştür. Ancak, belirli bir alt yapı ile öğrenim gören bu öğrencilerin başarılarının beklenilen nitelikte olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu bakımdan bu araştırmanın sonucunda öğrencilerin hem orta öğretim hem de üniversitedeki başarılarının arttırılması için bazı önerilerde bulunulmuştur.
Araştırmacının diğer bir araştırması ise 2000 yılında Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisinde yayımlanan “Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Resim Bölümü Mezunlarının Yüksek Öğrenimdeki Başarı Durumları İle İlgili Bir Değerlendirme” (Sayı: 19, 32 – 42) adlı makaledir. Bu araştırma, Gazi Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi ilgili bölümleri elemanlarının, Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Resim Bölümü mezunu öğrencilerinin üniversite başarı durumlarına ilişkin görüşlerini içermektedir. Araştırmanın verileri, anket görüşme ve kaynak taraması ile elde edilmiş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda; öğrencilerin bir kısmı üniversitelerde başarısız ve tutuk bir süreç yaşamaktadır. İlgileri dağılmakta,
yaratıcı düşünceden uzak kalıplaşmalar görülmektedir. Araştırmanın öneriler kısmında ise belirli bir alt yapı ile üniversite eğitimi alan bu öğrencilerin başarısızlık nedenlerinin belirlenerek giderilmesi için liselerin eğitim programlarına, derslere, başarının arttırılmasına ilişkin ilgili kurumlara önerilerde bulunulmuştur.
2007 ylında Milli Eğitim Dergisinde yayımlanan “Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Resim Öğretmenlerinin Bölümlerinde Uygulanan Sanat Eğitimi ile İlgili Görüşleri” (Sayı: 175, 143 - 160) adlı makale de araştırmacının yayımlanan makaleleri arasındadır. Bu araştırmada, Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde uygulanan sanat derslerinin yeterliği, resim öğretmenlerinin taşıması gereken özellikler, okullardaki yaratıcı eğitimi engelleyen nedenler ve Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinin varlığının sanat eğitimine kazandırdığı değerler ile bu liselerde görev yapan resim öğretmenlerinin bölümlerinde uygulanan sanat eğitimi ile ilgili görüşleri üzerinde durmuştur. Araştırmada, tarama modelinde olup, öğrencilerin liselerdeki ve yüksek öğrenimdeki başarılarının artmasına yönelik öneriler sunulmuştur. Dokuz ilde görev yapan resim öğretmenlerine dokuz sorudan oluşan anket uygulanmış, verilerin analizinde frekans ve yüzde hesaplanmıştır.
Araştırma sonucunda, özellikle lislerin okul binası, araç-gereç, malzeme ve nitelikli branş öğretmeni ihtiyaçlarının karşılanmasının gerekliliği vurgulanmış; branş öğretmenlerinin alanında aktif, yaratıcı, çağdaş öğretmenler olması gerekliliği savunulmuş; ders programlarının çağın değişen koşullarına göre kendini yenilemesi gerekliliği üzerinde durulmuştur. Olumlu yaklaşımların geliştirilmesi ve sorunların çözümüne yönelik önerilede bulunulmuştur.
Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri ile ilgili bir başka çalışma ise 1994 yılında Mehmet ERBİL tarafından hazırlanan “Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Resim Atelye Dersi Deneysel Uygulamaları “ konulu Yüksek Lisans tez çalışmasıdır. Bu tez yayımlanmıştır. Araştırmacı Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi’nde okuyan öğrencilerin Resim Atölye Deri Taslak Programına göre yaptıkları deneysel uygulamaları irdeleyecek, uygulamada varılması düşünülen hedefleri, konuları, teknikleri ve atölye çalışmalarının değerlendirilmesini amaçlamıştır.
İlgili araştırmalar arasında gösterilebilecek diğer bir çalışma ise Hatun YERLİKAYA’ya ait 2006 tarihli, “Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Temel Tasarım Dersinin Yaratıcılığa Katkıları” başlıklı yüksek lisans çalışmasıdır. Bu araştırmada, Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde verilen temel tasarım dersinin, resim ve grafik derslerine yaratıcılık açısından katkısının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Araştırma 2004–2005; 2005–2006 eğitim-öğretim yıllarında, Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi hazırlık sınıfı öğrencileri ve dokuzuncu sınıf öğrencileriyle yapılmıştır. Sınıflar 24 öğrenciden oluşmaktadır. Hazırlık sınıfında temel tasarım dersi, dokuzuncu sınıfta resim ve grafik dersinde yapılan uygulamalar ele alınmıştır. Araştırma, 15 tane temel sanat çalışması, 4 tane grafik, 4 tane de resim çalışmasını kapsamaktadır. Araştırmaların verilerini; öğrenci çalışmaları, gözlem, incelemeler ve yaratıcılığı değerlendirme kâğıtları oluşturmuştur.
Araştırmaya ilk olarak hazırlık sınıfında başlanmıştır. Öğrenci çalışmaları, belirlenen eğitim – öğretim süresince takip edilmiş gözlem ve incelemeler
yapılmıştır. Öğrenciler, dokuzuncu sınıfa gelince resim ve grafik derslerinde yaptıkları uygulamalarda aynı şekilde gözlemlenmiş ve yapılan uygulamalar fotoğraflanmıştır. Ayrıca eğitim ortamı da gözlemlenmiştir. Bu öğrenci çalışmaları, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümünden seçilen üç uzmanın görüşüne sunulmuştur. Belirlenen kriterlere göre öğrenci çalışmaları değerlendirilmiştir.
Seher YILDIZ’ın 2007 tarihli, ‘‘Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Desen Çalışmaları Dersi Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi’’ adlı yüksek lisans çalışmasında ise 1997 yılından itibaren uygulanmakta olan AGS Liseleri Desen Çalışmaları Dersi Öğretim Programları program geliştirme ilkelerinden hareketle irdelenmiştir. Bu programın değişen dünya koşulları ve teknolojik gelişmeye ne kadar uygun olduğu, amacı ne ölçüde karşıladığı ve uygulamadaki aksaklıklar konularına değinilmiştir.
Çalışmada, Türkiye’nin farklı bölgelerinden seçilen 15 ilde (Adana, Aksaray, Ankara, Aydın, Çanakkale, Denizli, Karabük, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Niğde, Samsun, Tokat, Trabzon, Zonguldak), 2006-2007 öğretim yılında AGS Liselerinde alan dersi olarak uygulanan Desen Çalışmaları Dersi öğretim programlarının, bu liselerde görev yapan öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi, varsa problemlerin tespit edilmesi, çözümüne yönelik irdelemelerin yapılması temel amaç olarak belirlenmiştir.
Bu kapsamda araştırmada, Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri, Desen Çalışmaları Dersi öğretmenlerine yönelik olarak hazırlanılan anket ve anket sonuçları
değerlendirilerek öğretim programlarının öğeleri olan; hedef ve içerik uygunluğu hususlarına cevap aranmıştır.
3. YÖNTEM