İkinci Ciltte Tarihi Karakter Olarak Mustafa Kemal Paşa

Mustafa Kemal Paşa romanın ikinci cildinde etkin bir şekilde yer almasa da, birinci cilde nazaran daha çok ismi geçen tarihi bir karakterdir. Birinci cildin sonunda karşımıza çıkan Mustafa Kemal Paşa karakteri, şehir şehir dolaşıp halkı örgütleyerek kaybedilen toprakları geri alma çabası içinde olan bir askerdir.

Mustafa Kemal Paşa, romanın ikinci cildinde gösterdiği uğraşın karşılığını almaya başlar. Bilindiği gibi Anadolu hem Rumlar hem de Türkler için memleket kabul edilen bir coğrafyadır. Romanın başkahramanları Salihli Rumları, bölge Yunan yönetimine geçince kısa bir süre rahatlamış olsalar da kulaklarına gelen haberlerle tedirgin olurlar. Trifonas İoannidis’in günlüğünde Mustafa Kemal ile ilgili şu cümleler yer alır:

“Bu aralar, ayaklanma çıkaran Mustafa Kemal Paşa’nın adı çokça duyuluyor. Türkleri, Yunan ordusuna karşı sonuna kadar savaşmak için cesaretlendirip ayaklandırıyor. Sultanın hükümeti onu ölüme mahkûm etmiş. Ankara ve Sivas bölgesinde faaliyet gösteriyor.

277 _{Yunan edebiyatında, İzmir Yangını’nı konu alan neredeyse her eserde, İzmir Yangını okuyucuya} bir felaket olarak yansıtılırken, bundan sorumlu Türkler tutulur. 1922 yılı sonrası gerçekleşen Alman İşgalinde düşmana neden direnilmediğini veya iç savaş zamanında neden Yunanlıların birbirlerini öldürdüğünü anlatan eserler yazmak belirli zorluklar içerirken, Küçük Asya Felaketi olarak adlandırdıkları İzmir Yangını hakkında eserler yazmak daha kolay gelmiştir. Damla Demirözü, “İzmir Yangını ve Çağrıştırdıkları Üzerine”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, cilt:50, Sayı:2, 2010, s.268.

“Selanik’li Müslüman olmuş bir Yahudi olduğu iddia ediliyor.”278_Cin

gibi biri olduğuna inanılıyor. Almanya’da eğitim almış. Dediklerine göre, Türk subaylar sultanın Avrupalıların her istediğini yapma tutumundan bıkmış vaziyetteler. Onun şahsında Türkiye’nin itibarını yeniden tesis edecekkişiyi görüyorlar. Kesinlikle onu kızıl Ruslar ve Fransızlar destekliyor.”279

Oldukça ulusçu olduğu bilinen roman karakteri Trifonas, Mustafa Kemal Paşa hakkında birçok bilgi edinmiştir. Türklerin ona çok güveniyor olması ve Avrupa ile arasını iyi tutması onu Rumlar için korkulan bir karaktere dönüştürmektedir. Ayrıca Mustafa Kemal Paşa çok akıllı bir askerdir, hangi

yöntemleri ne zaman uygulayacağını iyi bilmektedir.280 _{Aydın Vilayetinde bulunan}

Alaşehir’de gizli askeri birlik kurmuştur.281 _{Balıkesir ve Geyve’de Mustafa Kemal}

Paşa’nın askerlerinin sultanın askerlerini yendiği haberi gelir. Bunu, Rusların ve

Fransızların yardımıyla başardığı düşünülür.282

278_{Cümle roman yazarına aittir ve tez yazarının görüşlerini asla yansıtmaz. Roman Abdi İpekçi Barış} Ödülü almış olmasına rağmen Türklerle ilgili olumsuz ifadelerin çokluğu dikkat çekmektedir. Burada yine Mustafa Kemal Paşa’nın başarılı askeri girişimlerine yer verilirken, kökeni hakkında yanlış bilgiler verilmektedir. Mustafa Kemal Paşa’nın kökeni hakkındaki kayıtlarda eksiklikler bulunsa da, Konya Çelebilerinden olduğu, hem baba hemde anne tarafından aslen bugünkü Makedonya’nın Kocacık köyünden olduğu bilinmektedir. Mustafa Kemal’in Yahudi olduğuna dair çıkan asılsız söylentiler ise daha çocukluk yıllarına dayanmaktadır. Çocukluk yıllarını geçirdiği Selanik’te birçok farklı dinden ve ırktan insanların yaşaması, onları birlikte yaşama kültürüne alışkın kılmıştır. İlber Ortaylı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Birinci baskı, Kronik Kitap, İstanbul, 2018, Atatürk’ün kökeni ile ilgili asılsız iddiaları kesin olarak çürüten bir başka çalışma da Atatürk’ün evi ve ailesi hakkında Osmanlıca ve Yunanca arşiv belgerine dayanılarak hazırlanmış olan eserdir: Vasilis Dimitriadis, Bir

Evin Hikâyesi: Selanik’teki Mustafa Kemal Atatürk’ün Evi ve Ailesi Hakkında Türkçe ve Yunanca Belgeler, (Çeviren: Gülsün Aksoy-Aivali),Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2016. Ayrıca bkz.

Ali Güler, Mustafa Kemal Atatürk’ün Soyu.

279_{Tasos Athanasiadis, a.g.e.,“Ακούεται πολύ ο επαναστάτης στρατηγός Μουσταφά Κεμάλ. Εμψυχώνει}

και εξεγείρει τους τούρκους να αναλάβουν αγώνα μέχρι εσχάτων εναντίον του ελληνικού στρατού. Η κυβέρνηση του σουλτάνου τον έχει καταδικάσει σε θάνατο. Κινείται στην περιοχή της Άγκυρας- Σεβάσειας. Είναι, λένε, Θεσσαλονικιός, εβραίος εξισλαμισμένος. Τον θεωρούν δαιμόνιο. Έχει σπουδάσει στη Γερμανία. Οι τούρκοι στρατιωτικοί, αγανακτισμένοι από τη δουλοπρεπή όπως τη χαρακτηρίζουν, συμπεριφορά του σουλτάνου στους ευρωπαίους, βλέπουν στο πρόσωπο του τον άνδρα που θα αποκαταστήσει το γόητρο της Τουρκίας. Είναι βέβαιο πως τον ενισχύουν οι κοκκινοι ρώσοι και οι γάλλοι…”, s.92-93.

280_{Tasos Athanasiadis, a.g.e., s.100.} 281_{Tasos Athanasiadis, a.g.e., s.138.} 282_{Tasos Athanasiadis, a.g.e., s.141.}

Kadı’nın evinde toplanan Abidin Rahmi ve Türklerin ileri gelenleri, Abidin Rahmi’nin getirdiği haberlerle heyecana kapılır. Bir yıl önce evinde konuk ettiği subayın hızla ilerleme kaydetmesi Kadı’yı duygulandırır. Mustafa Kemal Paşa’ya olan hayranlığıyla bilinen Abidin Rahmi “Avrupalıların saygı duyduğu, tebaasının

ondan korktuğu, vatandaşlarının onunla gurur duyduğuKemal, Türkiye’yi yeniden genişletecek.”der.283 _{Türkler umuda kapılırken Rumlar telaşa kapılmaya başlar.}

Gezilerinden dönen Abidin Rahmi, Mustafa Kemal Paşa ile ilgili güzel haberler getirmeye devam eder: “Kemal’in askerleri Eskişehir dışında bulunan

İnönü’de düşman güçlerini yenmiş. Yunanlar birçok savaş malzemesini geride bırakarak, büyük kayıplarla geri çekilmiş.”284 _{Bu haber üzerine mutlu olan Türkler,} heyecana kapılıp Rumlara küfürler ve tehditler yağdırarak sevinir ve hep birlikte

“Yaşasın Kemal” diye bağırır.285 _{Türkler Mustafa Kemal Paşa’yı o kadar sever ki}

onu adeta ikinci peygamber olarak görür.286

Türkler Mustafa Kemal Paşa sayesinde sokaklarda özgüvenle yürümeye başlar. Yunan işgalinin geçici olduğu, Mustafa Kemal Paşan’nın Batı Anadolu’yu tekrar alacağı ve Yunanları Anadolu’dan kovacağı haberleri Rumların korkusunu

arttırır.287_{Yunan cephesinden gelen haberler de hiç iç açıcı değildir. Eski techizatla}

savaşan Yunanlar/Rumlar, gıda sorunu yaşar, hastalıkla boğuşur. Türk askerinin Avrupa’nın yardımıyla edindiği silahları daha etkilidir. Ayrıca Mustafa Kemal Paşa

askerine bol bol gıda yardımı yapar.288

Korkulan olur ve Mustafa Kemal ile ordusu savaşı kazanır. Mevlevi İsmail’in birinci ciltteki kehaneti ikinci ciltte gerçekleşir. Bunun üzerine Salihli Rumları teker

283_{Tasos Athanasiadis, a.g.e., “Ο Κεμάλ θα ξανακάνει την Τουρκία μεγάλη. Να την σέβουνται οι}

ευρωπαίοι, να τη φοβούνται οι υπηκοοί της, να την καμαρώνουν οι πολίτες της…”, s.142.

284_{Tasos Athanasiadis, a.g.e.,“Ο στρατός του Κεμάλ είχε νικήσει στο Ινονού έξω από το Εσκί-Σεχίρ, τις}

εχθρικές δυνάμεις. Οι έλληνες υποχώρησαν με σοβαρές απώλειες, εγκαταλείποντας πλούσιο πολεμικό υλικό.”, s.160.

285_{Tasos Athanasiadis, a.g.e., s.160-161.} 286_{Tasos Athanasiadis, a.g.e., s.162.} 287_{Tasos Athanasiadis, a.g.e., s.189.} 288_{Tasos Athanasiadis, a.g.e., s.256.}

teker memleketlerini terkemeye başlar. Savaşı kaybetmelerinin sorumlusu olarak Yunan Kralını görürler. Eğer tek umutları Venizelos seçimleri kazanmış olsaydı, yıllardır kurdukları rüya gerçek olacaktı. Fakat Mustafa Kemal Paşa ve askerleri

rüyalarını bir kâbus haline getirerek son bulmasına sebep olur.289

Mustafa Kemal Paşa, Rumları vatanlarından eden bir karakter olarak verilse de, hiçbir Rum karakter onun hakkında kötü bir söz sarfetmez. Fakat ilk ciltte olduğu gibi, Türklerin arasında Müslümanlığa karşı olduğuna dair konuşmalar geçer. Öyleki gerçekleştirdiği bir konuşmada Kuran’ı kenara atarak: “Bu bizi Avrupa

medeniyetinden beş yüz yıl geride bırakıyor”290 dediği iddia edilir. Buna rağmen, sonuç olarak Türkler tarafından sevilen bir komutandır.