İhaleye ilişkin istatistikler, Kamu İhale Kurumu’na gönderilen İhale İstatistik Bilgi Formlarından hareketle oluşturulmuştur. İhale İstatistik Bilgi Formu ihaleleri yapan kurumlar tarafından düzenlenip Kamu İhale Kurumuna gönderilmektedir. İhale İstatistik Bilgi formlarının bir kısmı bilgilerin yanlış ve eksik doldurulması bir kısmı süresinde gönderilmemesi nedeniyle değerlendirilememiştir. Kamu İhale Kurumu İstatistik ve Sicil İzleme Dairesi Başkanı Birol Terlemez (Ankara, 23.02.06) 2005 yılında ihalelerin yaklaşık % 80 ‘inin sisteme girildiğini ve elektronik ihalenin tam uygulamaya geçmesiyle bu oranın % 95 % 100’e arasında olacağını ifade etmiştir. Aynı zamanda ihalelerin elektronik ortamda tek merkezden kayıt altına alınması ile ülkemizde kamu alımlarına ilişkin gerçek verilere ulaşma imkânının sağlanacağını da dile getirmiştir. Çalışmamızın bu bölümünde Kamu İhale Kurumu tarafından oluşturulan 2003, 2004 ve 2005 ihale istatistikleri ele alınacaktır.
3.2.1. Sonuç İstatistikleri
İhaleye ilişkin sonuç istatistikleri ihale türü ve kurumlar bazında ele alınmıştır. İhale türlerine göre yapılan istatistikler Türkiye’ de hangi ihale türlerinin daha çok kullanıldığını ortaya koyması açısından, kurumlar bazında yapılan istatistikler ise en çok hangi kurumların ihale yaptığını ortaya koyması açısından büyük önem arz etmektedir.
3.2.1.1. İhale Türlerine Göre Sonuç İstatistikleri
Kamu İhale Kurumuna gönderilen bilgi formlarından elde edilen veriler çerçevesinde 2003 yılı ihale istatistiklerine baktığımızda ihale türlerine göre toplam 35.587 adet ve toplam 4.619 trilyon TL bedelli ihale yapılığını görmekteyiz. Mal
alımlarının 23.794 adet % 67 oran ile ilk sırada, hizmet alımlarının 7.411 adet % 21 oran ile ikinci sırada, yapım işlerinin ise 4.382 adet % 12 oran ile üçüncü sırada olduğu tespit edilmiştir.
Bu ihalelere tutar bazında baktığımızda ise yine mal alımının 2.548 trilyon TL % 55 oran ile birinci sırada, hizmet alımlarının 1.172 trilyon TL % 26 oranla ikinci sırada ve yapım işlerinin 898 trilyon TL % 19 oran ile üçüncü sırada olduğunu görmekteyiz.
Tabloda da gördüğümüz gibi 2003 yılında hem miktar hem fiyat bazında mal alımları ilk sıradadır. Tüm hizmetlerin devlet tarafından sağlanması yönündeki inanışlarının hala devam ettiği görülmektedir. Birçok gelişmiş ülkede yaygın bir şekilde kullanılan ihalelerin ülkemizde bu kadar sınırlı kullanılması değişmelere ve gelişmelere hemen ayak uyduramadığımızı kanıtlamaktadır.
Tablo 3. 1. İhale Türlerine Göre 2003 Yılı Sonuç İstatistikleri
(Kaynak: KİK 2003 yılı Faaliyet Raporundan değiştirilerek alınmıştır.)
İhale türlerine göre yapılan alımlar dışında 2003 yılı içerisinde, kanun kapsamında olan doğrudan temin yöntemine göre de alımlar yapılmıştır. Doğrudan temin yöntemi ile yapılan alımlar adet bazında 365.495, tutar bazında ise 981 trilyon olarak gerçekleşmiştir. Bu tür alımlar tutar olarak toplam alımların çok küçük bir
MİKTAR TUTAR İHALE TÜRÜ Adet % MillyarTL. % Mal Alımı 23.794 67 2.547.914 55 Hizmet Alımı 7.411 21 1.172.411 26 Yapım İşi 4.382 12 898.946 19 TOPLAM 35.587 100 4.619.271 100
bölümünü oluşturmaktadır. İhale türlerine göre yapılan alımların toplam ihaleler içindeki oranı % 82 olmasına karşın doğrudan temin yöntemine göre yapılan alımların toplam ihaleler içindeki oranı % 19’dur. Bu yıl içinde yapılan alımlar, ihale türlerine göre yaklaşık 4,6 katrilyon, doğrudan temin yöntemine göre ise yaklaşık 1 katrilyon olmak üzere toplam 5,6 katrilyon TL olarak tespit edilmiştir
Tablo 3. 2. İhale Türlerine Göre 2004 Yılı Sonuç İstatistikleri
(Kaynak: KİK 2004 yılı Faaliyet Raporundan değiştirilerek alınmıştır.)
2004 yılında ihale türlerine göre yapılan alımlara baktığımızda, adet olarak toplam 95.105 adet ihalenin toplam sözleşme bedeli 13,9 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Mal alımlarının 62.405 adet ─ % 66 oran ile ilk sırada, hizmet alımlarının 23.261 adet ─ % 24 oran ile ikinci sırada, yapım işi ihalelerinin ise 9.439 adet ─ % 10 oran ile üçüncü sırada olduğu tespit edilmiştir.
2004 yılı ihalelerine tutar bazında baktığımızda mal alımının 6,3 milyar YTL %─ 46 oran ile birinci sırada, yapım işlerinin 3,9 milyar YTL ─ % 29 oranla ikinci sırada ve hizmet alımlarının 3,5 milyar YTL ─ % 25 oran ile üçüncü sırada olduğunu görmekteyiz. Bu yıl içinde tutar bazında yapım işi ihaleleri, hizmet alım ihalelerinin önüne geçmiştir. MİKTAR TUTAR İHALE TÜRÜ Adet % YTL % Mal Alımı 62.405 66 6.352.046.083 46 Hizmet Alımı 23.261 24 3.547.492.106 25 Yapım İşi 9.439 10 3.977.741.735 29 TOPLAM 95.105 100 13.877.279.924 100
Doğrudan temin yöntemi ile yapılan alımlar adet bazında 738.355, tutar bazında ise 2,2 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Doğrudan temin alımlarının tutar olarak toplam ihaleler içindeki oranı % 14 iken ihale türlerine göre alımların, toplam ihaleler içindeki oranı % 84 ‘tür. Yapılan alımlar ihale türlerine göre yaklaşık 14 milyar YTL, doğrudan temin yöntemine göre ise yaklaşık 2 milyar YTL olmak üzere toplam 16 milyar YTL olarak tespit edilmiştir.
Tablo 3. 3. İhale Türlerine Göre 2005 Yılı Sonuç İstatistikleri
(Kaynak: KİK 2005 yılı Faaliyet Raporu)
2005 yılı itibariyle ihalelerin türlerine göre sınıflandırılmasına baktığımızda toplam 115.639 adet ihalenin toplam sözleşme bedeli 22,4 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. İlk sırada 70.603 adet ve % 61 oranla mal alımları, ikinci sırada 29.200 adet ve % 25 oranla hizmet alımları, üçüncü sırada ise 15.836 adet ve % 14 oranla yapım işleri yer almaktadır.
İhalelere tutar bazında baktığımıza ise 10,1 milyar YTL ─ % 45 oranla yapım işleri birinci sırada, 8,2 milyar YTL ─ % 37 oranla mal alımları ikinci sırada, 3,9 milyar YTL ─ % 18 oranla hizmet alımları ise üçüncü sıradadır.
2005 yılı içerisinde sadece ihale türlerine göre alımlar yapılmamış istisnalar ve doğrudan temin yöntemi kapsamında da alımlar yapılmıştır. İhale türlerine göre 22,4
MİKTAR TUTAR İHALE TÜRÜ Adet % YTL % Mal Alımı 70.603 61 8.258.500.278 37 Hizmet Alımı 29.200 25 3.955.566.148 18 Yapım İşi 15.836 14 10.194.004.789 45 TOPLAM 115.639 100 22.408.071.215 100
milyar YTL, doğrudan temin yöntemine göre 4,3 milyar YTL, istisnalar kapsamında ise 4 milyar YTL olmak üzere toplam 30,7 milyar YTL tutarında harcama yapılmıştır. Oran olarak baktığımızda alımların % 73’ünü ihale türüne göre alımlar, % 14 ‘ünü doğrudan temin alımları, % 13’ünü ise istisna kapsamında yapılan alımların oluşturduğunu görürüz.
Tablo 3. 4. 2003, 2004, 2005 Yıllarına Ait Sonuç İstatistiklerinin İhale Türlerine Göre Adet ve Tutar Bazında Karşılaştırılması
ADET BAZINDA TUTAR BAZINDA
Oran Oran Oran Değişim Değişim Oran Oran Oran Değişim Değişim
% % % % % % % % % % İhale Türü 2003 2004 2005 2004-2003 2005-2004 2003 2004 2005 2004-2003 2005-2004 Mal Alımı 67 66 61 -1 -5 55 46 37 -9 -9 Hizmet Alımı 21 24 25 3 1 26 25 18 0 -7 Yapım İşi 12 10 14 -2 4 19 29 45 9 16 TOPLAM 100 100 100 0 0 100 100 100 0 0
(Kaynak: KİK 2003, 2004 ve 2005 yılları Faaliyet Raporlarından yararlanılarak yazar tarafından oluşturulmuştur.)
2003, 2004 ve 2005 yılı ihalelerinin oransal olarak karşılaştırmasını yaptığımızda adet ve tutar bazında mal alımı ihalelerinde 2003 yılına oranla 2004 ve 2005 yılında bir düşüş meydana geldiğini görmekteyiz. Tabloda da görüldüğü gibi 2003 yılında mal alımları adet olarak % 67 iken 2004 yılında bu oran % 66, 2005 yılında ise % 61 olmuştur. Tutar olarak baktığımızda ise sırayla % 55, % 46 ve % 37 olarak gerçekleşmiştir. Hizmet alımı ihalelerine baktığımızda, adet olarak 2003 yılına oranla 2004 ve 2005 yılında bir artma meydana gelmiş buna karşın tutar bazında bir azalma meydana geldiği gözlemlenmiştir. Yapım işi ihalelerine baktığımızda ise adet olarak 2004 yılında 2003 yılına oranla bir düşme, 2005 yılında ise 2003 yılına oranla bir
değerlendirdiğimizde 2004 ve 2005 yıllarında 2003 yılına oranla bir artış meydana gelmiştir.
Ülkemizde mal alımlarının oranı hizmet alımları ve yapım işlerine göre yüksek ancak her geçen yıl bu oran düşmektedir. Tabloda gördüğümüz gibi mal alımları 2005 yılı dışında ihale türleri arasında hep ilk sırayı almıştır. Ancak 2005 yılı itibariyle yapım işleri ihalelerinin oranının da önemli bir artış meydana gelmiş % 45 oranla, % 37 oranında olan mal alım ihalelerinin önüne geçmiştir. Yapım işi ihalelerinde meydana gelen artışa baktığımızda artışın daha çok tutar bazında gerçekleştiğini görmekteyiz.
3.2.1.2. Kurumlara Göre Sonuç İstatistikleri
Kamu İhale Kurumu tarafından kurumsal bazda oluşturulan ihale istatistikleri 26 adet grup öngörülerek yapılmıştır. Çalışmamızda 26 grubu ele almaktan ziyade hem adet hem tutar olarak en fazla ihale yapan kurumlar incelenerek, 2003, 2004 ve 2005 yılları içerisinde yerel yönetimlerin gerçekleştirdikleri ihaleler analiz edilmeye çalışılmıştır.
Tablo 3. 5.Kurumlara Ait 2003 Yılı Sonuç İstatistikleri
Mal Alımı Hizmet Alımı Yapım İşi TOPLAM
KURUMSAL SINIFLANDIRMA
Adet Tutar Adet Tutar Adet Tutar Adet Tutar
MSB 5476 479.773 380 101.880 673 62.775 6529 644.428 MEB 2292 109.419 2375 72.238 899 102.784 5566 284.441 Sağlık Bakanlığı 3791 178.002 395 122.981 102 5.289 4288 306.272 Yerel Yönetimler 1475 248.763 474 147.487 751 188.961 2700 585.211 İçişleri Bakanlığı 2367 324.860 492 173.329 452 39.974 3311 538.163 Yüksek Öğretim K. 1797 181.296 235 179.906 165 29.841 2197 391.043 KİT,Fon, Bağ. Büt. Kur. 1319 264.706 538 89.339 87 44.254 1944 398.299 Diğer Kurumlar 5277 753.859 2522 294.142 1253 423411 9052 1.471.415 TOPLAM 23794 2.540.678 7411 1.181.304 4382 897.289 35587 4.619.271
2003 yılı verilerine adet olarak baktığımızda en çok ihale yapan kurumlar arasında tabloda gördüğümüz gibi 6.529 adet ihale ile Milli Savunma Bakanlığı ilk sırada, 5.566 adet ihale ile Milli Eğitim Bakanlığı ikinci sırada, 4.288 adet ihale ile Sağlık Bakanlığı ise üçüncü sırada yer almaktadır. Bu sırayı 3311 adet ile İçişleri Bakanlığı, 2700 adet ile Yerel Yönetimler, 2197 adet ile Yüksek Öğretim Kurumları, 1944 adet ile Kit, Fon ve Bağımsız Bütçeli Kuruluşlar ü takip etmektedirler.
Sözleşme tutarlarını esas aldığımızda ise Milli Savunma Bakanlığı 644 trilyon ile ilk sırada, 585 trilyon ile Yerel Yönetimler ikinci sırada, 538 trilyon ile İçişleri Bakanlığı ise üçüncü sırada yer almaktadır. Bu sırayı 398 trilyon ile Kit, Fon ve Bağımsız Bütçeli Kuruluşlar, 391 trilyon ile Yüksek Öğretim Kurumları, 306 trilyon ile Sağlık Bakanlığı ve 284 trilyon ile Milli Eğitim Bakanlığı takip etmektedir.
İhale türlerine adet olarak baktığımızda, İçişleri Bakanlığı dışındaki tüm kurumlarda mal alımlarının ilk sırada yer aldığını görmekteyiz. İçişleri Bakanlığında ise hizmet alımları ilk sırayı almaktadır. Tutar olarak ise ele aldığımız tüm kurumlarda mal alımları ilk sırada yer almaktadır.
Tablo 3. 6. Kurumlara Ait 2004 Yılı Sonuç İstatistikleri
Mal Alımı Hizmet Alımı Yapım İşi TOPLAM
KURUMSAL
SINIFLANDIRMA Adet 1000YTL Adet 1000YTL Adet 1000YTL Adet 1000YTL
MSB 9.696 866.969 783 202.280 857 103.425 11.336 1.172.674 MEB 4.673 248.835 11.832 272.814 1.474 272.160 17.979 793.809 Sağlık Bakanlığı 13.785 726.986 1.448 487.336 334 36.410 15.567 1.250.732 Yerel Yönetimler 4. 609 831.867 2.161 762.771 1.775 620.909 8.545 2.215.547 İçişleri Bakanlığı 2.836 545.475 533 240.759 744 151.597 4.113 937.831 Yüksek Öğretim K. 6.358 638.110 610 438.100 409 184.586 7.377 1.260.796 KİT, Fonlar, Bağ. Büt. Kur. 3.903 1.456.456 2.640 698.294 975 705.108 7.518 2.859.858 Diğer Kurumlar 16545 1.037.348 3254 445.139 2871 1.903.547 22.670 3.386.034 TOPLAM 62.405 6.352.046 23.261 3.547.493 9.439 3.977.742 95.105 13.877.281
2004 yılı verilerine baktığımızda hem adet hem tutar bazında rakamların 2003 yılına oranla arttığını görmekteyiz. Bu artış, ülkemizde ihalelerin kullanımının yaygınlaşmasından kaynaklanabileceği gibi bir önceki yıla göre kurumların daha duyarlı davranarak ihale bilgi formlarını titiz, dikkatli ve bilinçli şekilde doldurup, kuruma göndermelerinden de kaynaklanabilmektedir.
2004 yılında adet olarak en çok ihale yapan kurumlar arasında birinci sırada 17.979 adet ile Milli Eğitim Bakanlığı, ikinci sırada 15.567 adet ile Sağlık Bakanlığı, üçüncü sırada ise 11.336 adet ile Milli Savunma Bakanlığı yer almaktadır. Bu sırayı 8.545 adet ile Yerel Yönetimler, 7.538 adet ile Kit, Fonlar, Bağımsız Bütçeli Kuruluşlar, 7.377 adet ile Yüksek Öğretim Kurumları, 4.113 adet ile İçişleri Bakanlığı takip etmektedir.
Sözleşme tutarlarını esas aldığımızda Kit, Fonlar, Bağımsız Bütçeli Kuruluşlar 2,9 milyar YTL ile birinci sırada, Yerel Yönetimler 2,2 milyar YTL ile ikinci sırada, Yüksek Öğretim Kurumları ise 1,2 milyar YTL ile üçüncü sırada yer almaktadır. Bu kurumları sırayla 1,2 milyar YTL ile Sağlık Bakanlığı, 1,1 milyar YTL ile Milli Savunma Bakanlığı, 937 milyar YTL ile İçişleri Bakanlığı, 793 milyar YTL ile Milli Eğitim Bakanlığı izlemektedir.
İhale türlerine göre baktığımızda tabloda yer alan kurumlardan Milli Eğitim Bakanlığı dışındaki tüm kurumlarda mal alımının hem adet hem tutar olarak ilk sırada, Milli Eğitim Bakanlığı’nda ise hizmet alımının ilk sırada olduğunu görmekteyiz.
Tablo 3. 7. Kurumlara Ait 2005 Yılı Sonuç İstatistikleri
Mal Alımı Hizmet Alımı Yapım İşi TOPLAM
KURUMSAL SINIFLANDIRMA
Adet 1000YTL Adet 1000YTL Adet 1000YTL Adet 1000YTL
MSB 10.417 1.043.816 755 189.967 1.239 247.900 12.411 1.481.683 MEB 6.115 607.215 15.487 372.937 2.736 468.942 24.338 1.449.094 Sağlık Bakanlığı 25.870 1.733.129 2.133 683.024 736 212.043 28.739 2.628.196 Belediyeler 7.356 1.374.807 3.515 1.261.227 3291 2.143.160 14.162 4.778.524 İl Özel İdareleri 1.059 115.080 597 32.625 955 272.484 2.611 420.189 İçişleri Bakanlığı 3.672 515.170 497 69.410 850 247.009 5.019 831.589 Yüksek Öğretim Kurumları 8.186 731.082 485 250.751 525 291.497 9.196 1.273.330 Kitler 2.046 1.109.039 1589 376.668 1473 1.546.155 5.108 3.031.862 Diğer Kurumlar 5.882 1.029.162 4142 718.957 4.031 4.764.815 14.055 6.512.934 TOPLAM 70.603 8.258.500 29.200 3.955.566 15.836 10.194.005 115.639 22.407.401
(Kaynak: KİK 2005 yılı Faaliyet Raporundan değiştirilerek alınmıştır.)
2005 yılında ihale türlerine göre yapılan kurumsal sınıflandırmada adet olarak en çok ihale yapan kurumlar arasında ilk sırayı 28.739 adet ile Sağlık Bakanlığı, ikinci sırayı 24.338 adet ile Milli Eğitim Bakanlığı, üçüncü sırayı ise 14.162 adet ile Belediyeler almaktadır. Bu sırayı 12.411 adet ile Milli Savunma Bakanlığı, 9.196 adet ile Yüksek Öğretim Kurumları, 5.019 adet ile İçişleri Bakanlığı, 5.108 adet ile Kitler ve 2.611 adet ile İl Özel İdareleri takip etmektedir.
Sözleşme tutarlarını esas aldığımızda ise belediyeler 4,7 milyar YTL ile birinci sırada, Kitler 2,2 milyar YTL ile ikinci sırada, Sağlık Bakanlığı ise 2,6 milyar YTL ile üçüncü sırada yer almaktadır. Bu sırayı 1,4 milyar YTL ile Milli Savunma Bakanlığı, 1,4 milyar YTL ile Milli Eğitim Bakanlığı, 1,2 Milyar YTL ile Yüksek Öğretim Kurumları, 831 milyar YTL ile İçişleri Bakanlığı, 420 milyar YTL ile İl Özel İdareleri takip etmektedir.
İhale türlerine göre yine adet bazında Milli Eğitim Bakanlığı dışındaki kurumlarda mal alımları ilk sırayı alırken, Milli Eğitim Bakanlığı’nda hizmet alımları
ilk sırayı almaktadır. Tutar olarak ise Belediyeler ve Kitlerde yapım işi ilk sırayı alırken diğer kurumlarda mal alımı ilk sırayı almıştır.
Belediyelerin, 2005 yılında kurumsal sınıflandırmada tutar olarak ilk sırayı aldığını görmekteyiz. Belediyelerde yapım işi ihalelerinin tutar bazında ilk sırayı alması ise şaşırtıcı değildir. Hizmet ve mal alımlarına göre yapım işlerinin tutar bazında yüksek olması o alanda daha çok ihale yapıldığından değil yapım işi ihalelerinin tutar olarak yüksek miktarları içermesinden kaynaklanmaktadır.
Tablo 3. 8. Yerel Yönetimlerin 2003, 2004 ve 2005 Yıllarına Ait Sonuç
İstatistiklerinin İhale Türlerine Göre Karşılaştırılması
ADET BAZINDA TUTAR BAZINDA
% % % Değişim % Değişim % % % % Değişim % Değişim %
2003 2004 2005 2004-2003 2005-2004 2003 2004 2005 2004-2003 2005-2004
Mal Alımı 6 7 12 1 5 10 13 18 3 5
Hizmet Alımı 6 9 14 2 5 13 22 33 9 11
Yapım İşi 17 19 27 2 8 21 16 24 -5 8
Toplam Oran 8 9 15 1 6 13 16 23 3 7
(Kaynak: KİK 2003, 2004 ve 2005 yılları Faaliyet Raporlarından yararlanılarak yazar tarafından oluşturulmuştur.)
2003 yılı ihalelerine baktığımızda 26 kurum içinde Yerel Yönetimlerin adet bazında mal alım ihalelerindeki payı % 6 ‘dır. Bu oran 2004 yılında % 7 iken 2005 yılında %12 olmuştur. Tutar bazında ise 2003 yılında % 10, 2004 yılında % 13, 2005 yılında ise % 18 olarak tespit edilmiştir. Gördüğümüz gibi yerel yönetimlerin mal alım ihaleleri içindeki payı her yıl artış göstermiştir. Hizmet alımlarına baktığımızda ise hem adet hem tutar bazında artış gözlemlenmiştir. Adet bazında sırayla % 6, % 9, % 14, tutar bazında ise % 13, % 22, % 33 ‘tür. Hizmet alımlarında tutar bazında en fazla artış gördüğümüz gibi 2005 yılında gerçekleşmiştir. Yapım işleri ihalelerine baktığımızda adet bazında yıllara göre sırayla % 17, % 19 ve % 27 şeklinde sürekli bir artış
gözlemlenmiş, tutar bazında ise 2003 yılında % 21 oranında olan ihaleler 2004 yılında % 16’ya düşmüş, 2005 yılında ise % 23 oranına yükselmiştir.
Yerel Yönetim ihalelerinin toplam ihaleler içindeki payına adet bazında bakacak olursak 2003 yılında % 8 ( 2700 / 35587 ), 2004 yılında % 9 ( 8545 / 95105 ), 2005 yılında ise % 15 ( 16773 / 115639 ) oran ile devamlı bir artış gözlemlenmektedir. Tutar olarak baktığımızda 2003 yılında % 13 ( 585.211 / 4.619. 272), 2004 yılında % 16 ( 2.215.547 / 13.877.281), 2005 yılında ise % 23 ( 5.198.713 / 22.407.401) olarak tespit edilmiştir.
Yerel Yönetimlerin ihale yapan kurumlar arasındaki payı her geçen yıl hem adet hem tutar bazında artmıştır. 2005 yılına ait ihale istatistiklerinden yerel yönetimler içinde en çok ihale yapan birimin belediyeler olduğunu anlayabiliriz. Belediyelerin her geçen gün sunmuş olduğu hizmetler hem miktar hem de çeşit olarak artmaktadır. Bu hizmetleri karşılayacak ne teknik personele ne de parasal kaynağa sahip olan belediyeler ise hizmetleri ihaleler aracılığıyla özel müteahhitlere yaptırmaktadırlar.
Belediyeler ihale yöntemi ile maliyetten tasarruf sağlamakta aynı zamanda da rekabet sayesinde kaliteli hizmet sunumunu gerçekleştirmektedirler. Yerel Yönetimlerde ihale kullanımının artışında ülkemizde uygulamaya koyulmaya çalışılan Kamu Yönetimi reformlarının payı yüksektir. Bu reformlar özelleştirme yolu ile devleti küçültmeyi amaçlamaktadırlar. Yerel yönetimlerde en çok kullanılan özelleştirme yönteminin ihale yöntemi olduğu düşünüldüğünde ihale yönteminin kullanımının artması doğal gözükmektedir.
3.2.2. Karar İstatistikleri
Bu başlık altında, ihale türlerine göre, kurumsal bazda ve kararların sonuçlarına göre yapılan sınıflandırmalar ele alınacaktır. Karar istatistikleri hangi hizmet alanlarında, hangi kurumlarda çok şikâyetin olduğunun tespiti açısından önemlidir.
3.2.2.1. İhale Türlerine Göre Karar İstatistikleri
Tabloda görüldüğü gibi 2003 yılında, 897 adet uyuşmazlık kararı, 700 adet ara karar olmak üzere toplam 1597 adet karar alınmıştır. Oransal olarak, kararların % 56’sı uyuşmazlık kararlarından, % 44’ü ise ara kararlardan oluşmaktadır. Bu kararların ihale türlerine göre diğer bir ifadeyle mal alımı, hizmet alımı ve yapım işi olarak sınıflandırmasına baktığımızda karşımıza şu sonuçlar çıkmaktadır.
Tablo 3. 9. İhale Türlerine Göre 2003 Yılı Karar İstatistikleri
KARARLAR Uyuşmazlık Kararları Ara Kararlar Yatay Toplamlar
İhalenin Türü Adet Yüzde Adet Yüzde Adet Yüzde
Mal Alımı 368 41 266 38 634 40
Hizmet Alımı 401 45 324 46 725 45
Yapım İşi 128 14 110 16 238 15
Düşey Toplamlar 897 100 700 100 1597 100
(Kaynak: KİK 2003 yılı Şikâyet Raporu)
2003 yılında sonuçlanan Uyuşmazlık kararlarının 368 âdeti (% 41) mal alımlarından, 401 âdeti (% 45) hizmet alımlarından, 128 âdeti (% 14) yapım işi ihalelerinden oluşmaktadır. Ara kararlara baktığımızda, 266 âdeti (% 38) mal alımlarından, 324 âdeti (% 46) hizmet alımlarından, 110 âdeti (% 16) ise yapım işi ihalelerinden oluşmaktadır.
Toplam ihaleler içinde, uyuşmazlık kararlarının (şikâyetlerin) oranı ise şu şekildedir: 2003 yılında kanun kapsamında toplam 35.587 adet ihale yapılmıştır. Toplam uyuşmazlık kararı ise 897 adettir. Buradan toplam ihaleler içinde, uyuşmazlık kararlarının oranının % 2.5 olduğunu buluruz. İhale türlerine göre ise şu şekildedir.
2003 yılı itibariyle toplam 23.794 adet mal alım ihalesi yapılmış ve 368 adet uyuşmazlık kararı verilmiştir. Uyuşmazlık kararları 2003 yılı toplam mal alım ihalelerinin % 1.547’sini oluşturmaktadır. Hizmet alımı için toplam 7.411 adet ihale yapılmış ve 401 adet uyuşmazlık kararı verilmiştir. Uyuşmazlık kararlarının, hizmet alım ihaleleri içindeki oranı % 5.410’dur. Son olarak uyuşmazlık kararlarının yapım işi ihaleleri içindeki oranına baktığımızda, toplam 4.382 adet ihale ve 128 adet ise uyuşmazlık kararı bulunmaktadır. Uyuşmazlık kararlarının, yapım işi ihaleleri içindeki oranı ise % 2.921’dir.
Tablo 3.10. İhale Türlerine Göre 2004 Yılı Karar İstatistikleri KARARLAR Uyuşmazlık Kararları Ara Kararlar Yatay Toplamlar
İhalenin Türü Adet Yüzde Adet Yüzde Adet Yüzde
Mal Alımı 652 34 355 31 1.007 33 Hizmet Alımı 703 38 506 44 1.209 40
Yapım İşi 537 28 287 25 824 27
Düşey Toplamlar 1.892 100 1.148 100 3.040 100
(Kaynak: KİK 2004 yılı Şikâyet Raporu)
2004 yılı verilerine göre 1.892 adet uyuşmazlık kararı, 1.148 adet ara karar olmak üzere toplam 3.040 adet karar bulunmaktadır. Kararların % 62’si uyuşmazlık kararlarından, % 38’i ise ara kararlardan oluşmaktadır. Bu kararların ihale türlerine göre sınıflandırmasına baktığımızda karşımıza şu sonuçlar çıkmaktadır.
2004 yılında sonuçlanan Uyuşmazlık kararlarının 652 âdeti (% 34) mal alımlarından, 703 âdeti (% 38) hizmet alımlarından, 537 âdeti (% 28) yapım işi ihalelerinden oluşmaktadır. Ara kararlara baktığımızda, 355 âdeti (% 31) mal alımlarından, 506 âdeti (% 44) hizmet alımlarından, 287 âdeti ( % 25 ) ise yapım işi ihalelerinden oluşmaktadır.
Toplam ihaleler içinde, uyuşmazlık kararlarının (şikâyetlerin) oranı ise şu şekildedir: 2004 yılında toplam 95.105 adet ihale ve 1.892 adet uyuşmazlık kararı bulunmaktadır. Buradan toplam ihaleler içinde, uyuşmazlık kararlarının oranının % 1.99 olduğunu buluruz. 2003 yılında uyuşmazlık kararının oranı % 2.5 iken 2004 yılında % 1.99 ‘a düştüğünü görmekteyiz. İhale türlerine göre ise şu şekildedir:
Kanun kapsamında mal alımı için toplam 62.405 adet ihale yapılmış ve 652 adet uyuşmazlık kararı alınmıştır. Uyuşmazlık kararlarının mal alım ihalelerinin % 1.05’ini oluşturduğunu görmekteyiz. Hizmet alımı için de toplam 23.261 adet ihale yapılmış ve 703 adet uyuşmazlık kararı alınmıştır. Uyuşmazlık kararlarının hizmet alım ihaleleri içindeki oranının % 3.02 olduğunu görmekteyiz. Yapım işi için toplam 9.439 adet ihale ve 537 adet uyuşmazlık kararı bulunmaktadır. Buradan uyuşmazlık kararlarının, yapım işi ihaleleri içindeki oranının % 5,6 olduğu görülmektedir.
Tablo 3.11. İhale Türlerine Göre 2005 Yılı Karar İstatistikleri KARARLAR Uyuşmazlık Kararları Ara Kararlar Yatay Toplamlar
İhale Türü Adet Yüzde Adet Yüzde Adet Yüzde
Mal Alımı 665 27 301 25 966 26
Hizmet Alımı 1.101 45 516 43 1.617 44 Yapım İşi 703 28 379 32 1.082 30
Düşey Toplamlar 2.469 100 1.196 100 3.665 100
Son olarak 2005 yılı kararlarına baktığımızda 2.469 adet uyuşmazlık kararı, 1.196 adet ara karar olmak üzere toplam 3.665 karar alınmıştır. Oransal olarak, kararların % 67’si uyuşmazlık kararlarından, % 33’ü ise ara kararlardan oluşmaktadır. Bu kararların mal alımı, hizmet alımı ve yapım işi olarak sınıflandırmasına baktığımızda karşımıza şu sonuçlar çıkmaktadır.
2005 yılında 2.469 adet uyuşmazlık kararlarının tabloda gördüğümüz gibi 665 âdeti (% 27) mal alımlarından, 1.101 âdeti ( % 45) hizmet alımlarından, 703 âdeti ( % 28 ) yapım işi ihalelerinden oluşmaktadır. Ara kararlara baktığımızda, 301 âdeti ( % 25) mal alımlarından, 516 âdeti (% 43) hizmet alımlarından, 379 âdeti ( % 32 ) ise yapım işi ihalelerinden olmak üzere 1.196 adet karardan oluşmaktadır.
Toplam ihaleler içinde, uyuşmazlık kararlarının (şikâyetlerin) oranı ise şu şekildedir: 2005 yılında kanun kapsamında toplam 115.639 adet ihale yapılmış ve toplam uyuşmazlık kararı ise 2.469 adettir. Buradan toplam ihaleler içinde, uyuşmazlık kararlarının oranının % 2.135 olduğunu buluruz. İhale türlerine göre ise şu şekildedir:
Kanun kapsamında 2005 yılında mal alımı için toplam 70.639 adet ihale yapılmış ve 665 uyuşmazlık kararı verilmiştir. Uyuşmazlık kararlarının mal alım ihaleleri içindeki payının % 0,942 olduğunu görmekteyiz. Hizmet alımı için toplam 29.200 adet ihale ve 1.101 adet uyuşmazlık kararı mevcuttur. Uyuşmazlık kararlarının hizmet alım ihaleleri içindeki oranı % 3.770’tür. Son olarak uyuşmazlık kararlarının yapım işi ihaleleri içindeki oranına baktığımızda, toplam 15.836 adet ihale, 703 adet ise uyuşmazlık kararı bulunmaktadır. Uyuşmazlık kararlarının, yapım işi ihaleleri içindeki oranı ise % 4.439’dur.
Tablo 3. 12. 2003, 2004 ve 2005 Yıllarına Ait Karar İstatistiklerinin İhale Türlerine Göre Karşılaştırılması
UYUŞMAZLIK KARARLARI ARA KARARLAR
Oran Oran Oran Değişim Değişim Oran Oran Oran Değişim Değişim
2003 2004 2005 2004-2003 2005-2004 2003 2004 2005 2004-2003 2005-2004
Mal Alımı 41 34 27 -7 -7 38 31 25 -7 -6
Hizmet Alımı 45 38 45 -7 7 46 44 43 -2 -1
Yapım İşi 14 28 28 14 0 16 25 32 9 7