Kavram, kamu kuruluşlarının, idare hukuku kurallarına dayanarak yaptıkları sözleşmelere “idari sözleşme” denir. İdari sözleşmeler kamu kuruluşları ile idari kişiler arasında olabileceği gibi, tüzel kişiliği olan kamu kuruluşları arasında da olabilir.
115 YILDIRIM, İdare Hukuku Dersleri-II, s. 52 116 YILDIRIM, İdare Hukuku Dersleri-II, s. 52
117 YILDIRIM, Ramazan, İdare Hukuku Kavramları Sözlüğü, Mimoza Yayınları, Konya, Kasım 2006,
Yönetsel sözleşmeler, özel hukuk sözleşmeleri gibi, iki tarafın anlaşması ile yapılır. Taraflar, kural olarak, hem sözleşme yapmakta, hem içeriğini saptamakta, belli koşullar altında serbesttirler118.
1. İdarenin Özel Hukuk Sözleşmeleri
Kısaca idarenin özel hukuk hükümlerine göre yapmış olduğu sözleşmelere idarenin özel hukuk sözleşmeleri denmektedir.
İdarenin özel hukuk sözleşmelerinin; özel hukuk hükümlerine tabi olması, eşitlik ilkesinin geçerli olması, sözleşmenin yapımı aşamasındaki idarenin tek yanlı irade açıklamayla yaptığı işlemlerden kaynaklanan davaların idari yargıda çözümlenmesi, sözleşme yapıldıktan sonra ortaya çıkan uyuşmazlıların adli yargıda çözümlenmesi özelliklerini taşımaktadır.
İdarenin özel hukuka göre yaptığı sözleşme türleri olarak ise; kamu ihale sözleşmeleri, abonman sözleşmeleri (su, elektrik, gaz, telefon abonelikleri), 1999’dan itibaren yapılan yap-işlet-devret sözleşmeleri, 2006’dan itibaren yapılan yap-işlet sözleşmeleri, diğer özel hukuk sözleşmeleri örnek gösterilebilir.
Kamu İhale Sözleşmeleri: Kamu ihaleleri ve ihalelerin sonunda imzalanan
sözleşmeler, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na göre yapılmaktadır. 2886 Sayılı Kanun kapsamında yapılan satım, kira, trampa, mülkiyetinin gayri ayni hak tesisine ilişkin sözleşmeler, nitelikleri gereği özel hukuk sözleşmeleridir. 4735 Sayılı Kamu İhale sözleşmeleri imzalanıncaya kadarki olan aşamalarda yani ihale yapma ve karar alma sürecinde idarenin tek taraflı olarak yaptığı idari işlemler söz konusudur. Dolayısıyla sözleşmenin imzalanmasından önceki aşamalardan kaynaklanan uyuşmazlıklar idari yargıda, sözleşmenin imzalanmasından sonraki sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıklarda adli yargıda çözümlenecektir119.
118 GÖZÜBÜYÜK, Şeref – TAN, Turgut, İdare Hukuku Genel Esaslar, Cilt: I, Turhan Kitabevi,
Ankara 1998, s. 375
2. İdarenin İdari Sözleşmeleri
İdari sözleşmeler, yasayla idari sözleşme olarak nitelendirilen veya sözleşmenin taraflarından en az birisi idare olan, kamu hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin olan ve özel hukuk hükümlerini aşan hükümler içeren sözleşmelerdir.
İdari sözleşmeler; idare hukuku hükümlerine tabi olmaları, idareye üstün ve ayrıcalıklar tanınması, konusunun, kamu hizmetlerine ilişkin bir konu olması, taraflardan birisinin idare olması, bazen yasayla idari sözleşme olarak belirlenmesi, uyuşmazlıkların idari yargıda çözümlenmesi120 gibi özellikleri taşımaktadır.
II. GÖREV KAVRAMI
İdare hukuku alanında “görev” ve “yetki” kavramları, bir madalyonun iki yüzü gibidirler. İdarenin görevleri de, toplumun gündelik ve ortak ihtiyaçlarını karşılayarak kamu yararını gerçekleştirmek için yürüttüğü faaliyetlerdir. İdarenin görevlerine, “idarenin faaliyetleri” ve “idari faaliyetler” de denmektedir.
İdarenin görevlerinin özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır;
- İdari görevler, kural olarak idare tarafından yerine getirilen faaliyetlerdir. - İdari görevlerin konusu esas itibariyle kamu hizmetidir.
- İdari görevlerin amacı her zaman kamu yararıdır.
- İdare görevlerini yerine getirirken, idari işlem, idari eylem ve idari sözleşmeleri araç olarak kullanır.
- İdare görevlerini yerine getirirken, kamu gücü kullanma yetkisiyle donatılmıştır.
- İdarenin görevlerine kural olarak idare hukuku kuralları uygulanır ve bu faaliyetlerden doğan uyuşmazlıklar, idari yargı tarafından çözümlenir121.
III. KAMU İHALE KURUMU’NUN GÖREV VE YETKİLERİ
Kamu İhale Kurumu’nun görev ve yetkileri Kamu İhale Kanunu’nun 53 maddesinde düzenlenmiştir. Kamu İhale Kurumu’nun görev ve yetkileri;
1) İhalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarece yapılan işlemlerde bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmak,
2) Bu Kanuna ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa ilişkin bütün mevzuatı, standart ihale dokümanlarını ve tip sözleşmeleri hazırlamak, geliştirmek ve uygulamayı yönlendirmek,
3) İhale mevzuatı ile ilgili eğitim vermek, ulusal ve uluslararası koordinasyonu sağlamak,
4) Yapılan ihaleler ve sözleşmelerle ilgili Kurum tarafından belirlenen şekilde bilgi toplamak, adet, tutar ve diğer konular itibariyle istatistikler oluşturmak ve yayımlamak,
5) Haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilenlerin sicillerini tutmak,
6) Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunmak,
7) İhale ilanları ile ilgili esas ve usulleri düzenlemek, basılı veya elektronik ortamda Kamu İhale Bültenini yayımlamak,
8) Yerli isteklilerin, yabancı ülkelerde açılan ihalelere katılmalarına engel olunduğunun tespit edilmesi halinde, bu uygulamanın yapıldığı ülkenin isteklilerinin de, bu Kanun kapsamında yapılan ihalelere katılmalarının önlenmesine yönelik tedbirlerin
alınmasını ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamak üzere Bakanlar Kuruluna teklifte bulunmak,
9) Kurumun yıllık bütçesi ile kesin hesabını ve yıllık çalışma raporlarını hazırlamak, Kurum bütçesinin uygulanmasını, gelirlerin toplanmasını ve giderlerin yapılmasını sağlamak olarak belirlenmiştir.
Kurum, görevlerinin yerine getirilmesinde resmi ve özel bütün kurum, kuruluş ve kişilerden belge, bilgi ve görüş isteyebilir. Belge, bilgi ve görüşlerin istenilen süre içinde verilmesi zorunludur.
Kurum, Kurul kararıyla bu Kanunun ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun uygulanmasına ilişkin standart ihale dokümanı, tip sözleşme, yönetmelik ve tebliğler çıkarmaya yetkilidir. Kurul ve Kurum yetkilerini, düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak kullanır. Standart ihale dokümanları, tip sözleşmeler, yönetmelik ve tebliğler Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulur.