Otel İşletmelerindeki Yıldırma Eylemlerinin İş gören Verimliliğine Etkileri: Yıldırma eylemlerinin iş gören verimliliğine etkilerini saptamak için yapılan

incelendiği yöntemde olduğu gibi, araştırmaya katılanlardan LIPT kriterleri çerçevesinde yıldırma eylemlerine maruz kalanlar “yıldırılanlar” ismi ile bir grupta ve yine adı geçen kriterler çerçevesinde yıldırma eylemlerine maruz kalmayanlar ise “yıldırılmayanlar” ismi ile ikinci bir grupta toplanmışlardır. Daha sonra, bu gruplardaki katılımcıların verimlilikle ilgili sorulara verdikleri “evet” ve “hayır” cevapları Ki-kare analizi ile karşılaştırılmıştır. Burada araştırılan husus, yıldırma eylemlerinin verimliliğe etkileri olduğundan bu eylemlerin yöneticiler ya da iş arkadaşları tarafından yapılıyor olması arka plana alınmıştır. Başka bir ifadeyle, araştırmanın bu bölümünde kişiler; yöneticileri ya da iş arkadaşları tarafından ayrı ayrı değil de, her kim tarafından yıldırılıyorsa yıldırılsın genel olarak “yıldırılanlar” kategorisine alınmışlar ve “yıldırılmayanlar” da ikinci grubu oluşturmuşlardır.

● Grupların “iş performansım ve motivasyonum azaldı, bir işe konsantre olmakta güçlük çekiyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark görülmüştür (p=0,000<0,05). Yıldırma eylemlerine maruz kalan çalışanların %61 gibi büyük bir oranı performanslarının ve konsantrasyonlarının azaldığını ifade etmişlerdir. Tablo 32, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve dağılıma uygulanan Ki- kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 32

Grupların “İş Performansım ve Motivasyonum Azaldı, Bir İşe Konsantre Olmakta Güçlük Çekiyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde

ve Ki-kare Testi) İş performansım ve

motivasyonum azaldı. Bir işe konsantre olmakta güçlük çekiyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare değeri p

Sayı 54 86 140

Evet

% 38,6 61,4 100

Sayı 210 152 362 Hayır % 58 42 100 Sayı 264 242 506 Toplam % 52,2 47,8 100

● Grupların “işle ilgili hatalar yapıyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p=0,234>0,05). Tablo 33, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 33

Grupların “İşle ilgili Hatalar Yapıyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

İşle ilgili hatalar

yapıyorum. mayanlar Yıldırıl- Yıldırılanlar Toplam Ki-kare değeri p

Sayı 68 72 140 Evet % 48,6 51,4 100 Sayı 194 162 356 Hayır % 54,5 45,5 100 1,415 0,234 Sayı 262 234 496 Toplam % 52,8 47,2 100

● Grupların “sabahları işe gelmek istemiyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p=0,053>0,05). Tablo 34, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 34

Grupların “Sabahları İşe Gelmek İstemiyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Sabahları işe gelmek istemiyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 84 96 180 Evet % 46,7 53,3 100 Sayı 176 140 316 Hayır % 55,7 44,3 100 3,749 0,053 Sayı 260 236 496 Toplam % 52,4 47,6 100

● Grupların “depresyonda olduğumu düşünüyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p=0,974>0,05). Tablo 35, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 35

Grupların “Depresyonda Olduğumu Düşünüyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Depresyonda olduğumu düşünüyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 64 58 122 Evet % 52,5 47,5 100 Sayı 200 180 380 Hayır % 52,6 47,4 100 0,001 0,974 Sayı 264 238 502 Toplam % 52,6 47,4 100

● Grupların “daha planlı ve daha çok çalışıyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda,

0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,001<0,05). Yıldırma eylemlerine maruz kalan personelin yarısından fazlası (%56) bu ifadeye “hayır” cevabını vermişlerdir. Yıldırma eylemlerine maruz kalmayan personelin ise %59’u “evet” biçiminde yanıt vermişlerdir. Daha önce motivasyonlarının azaldığını ifade eden yıldırma mağdurlarının planlı bir şekilde çalışamadıkları ortaya çıkmıştır. Tablo 36, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 36

Grupların “Daha Planlı ve Daha Çok Çalışıyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Daha planlı ve daha

çok çalışıyorum. mayanlar Yıldırıl- Yıldırılanlar Toplam Ki-kare değeri p

Sayı 170 118 288 Evet % 59 41 100 Sayı 90 116 206 Hayır % 43,7 56,3 100 11,333 0,001 Sayı 260 234 494 Toplam % 52,6 47,4 100

● Grupların “işimden soğuduğumu hissediyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,002<0,05). Yıldırma eylemlerine maruz kalan personel, bu eylemlere maruz kalmayan personele kıyasla daha çok işlerinden soğumaktadırlar. Tablo 37, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 37

Grupların “İşimden Soğuduğumu Hissediyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

İşimden soğuduğumu hissediyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 60 82 142 Evet % 42,3 57,7 100 Sayı 206 154 360 Hayır % 57,2 42,8 100 9,159 0,002 Sayı 266 236 502 Toplam % 53 47 100

● Grupların “yaptığım işten tükendiğimi hissediyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,000<0,05). Yıldırma eylemlerine maruz kalan personel, bu eylemlere maruz kalmayan personele kıyasla daha çok işlerinde tükenmişliği yaşamaktadırlar. Tablo 38, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 38

Grupların “Yaptığım İşten Tükendiğimi Hissediyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Yaptığım işten tükendiğimi hissediyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 46 84 130 Evet % 35,4 64,6 100 Sayı 216 154 370 Hayır % 58,4 41,6 100 20,392 0,000 Sayı 262 238 500 Toplam % 52,4 47,6 100

● Grupların “her fırsatta izin, istirahat kullanıyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,000<0,05). Yıldırma mağdurlarının %30’u her fırsatta izin veya istirahat kullandıklarını belirtmişlerken, yıldırma eylemlerine maruz kalmayanlarda bu oran %14’te kalmıştır. Tablo 39, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 39

Grupların “Her Fırsatta İzin, İstirahat Kullanıyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Her fırsatta izin- istirahat kullanıyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 36 70 106 Evet % 34 66 100 Sayı 226 166 392 Hayır % 57,7 42,3 100 18,783 0,000 Sayı 262 236 498 Toplam % 52,6 47,4 100

● Grupların “kendimi işimde çok şeyler yapabilecek güçte hissediyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,038<0,05). Yıldırılmayan personelin yarısını aşan bir oranı (%56,2) bu ifadeye katılmışken, yıldırılan personelin de yarısını aşan bir oranı (%53,7) bu ifadeye katılmamışlardır. Yıldırılan personelin aleyhine olan bu durum, yıldırılmayan personelin kariyerleri açısından geleceğe daha güvenle ve umutla baktıklarını, fakat yıldırılan personelin ise işleriyle ilgili gelecekten daha az beklenti içinde olduklarını düşündürmektedir. Tablo 40, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 40

Grupların “Kendimi İşimde Çok Şeyler Yapabilecek Güçte Hissediyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi) Kendimi işimde çok

şeyler yapabilecek güçte hissediyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 190 148 338 Evet % 56,2 43,8 100 Sayı 76 88 164 Hayır % 46,3 53,7 100 4,320 0,038 Sayı 266 236 502 Toplam % 53 47 100

● Grupların “hastalık ve viziteye çıkmam arttı, sık rapor almaya başladım/alıyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p=0,339>0,05). Burada, izin-istirahat kullanma durumuna tezat bir durum var gibi görülmektedir. Ancak, yıldırma eylemlerinin henüz personelin sağlığına etki edecek kadar uzun süreli ve yoğun olmadığı akla gelmelidir. Öte yandan, personel geçirdiği ufak rahatsızlıklarda iş yerinden uzaklaşma yolu olarak rapor almayı değil de, izin istirahat kullanarak kısa süre de olsa evde dinlenmeyi tercih ediyor olabilir. Tablo 41, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 41

Grupların “Hastalık ve Viziteye Çıkmam Arttı, Sık Rapor Almaya

Başladım/Alıyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi) Hastalık ve viziteye çıkmam arttı, sık rapor almaya başladım/alıyorum. Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 24 28 52 Evet % 46,2 53,8 100 0,914 0,339

Sayı 236 208 444 Hayır % 53,2 46,8 100 Sayı 260 236 496 Toplam % 52,4 47,6 100

● Grupların “uyku problemleri yaşıyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,000<0,05). Yıldırılan personelin %58’i bu duruma “evet” demiştir. Uyku problemi, konsantrasyon kaybına neden olan bir rahatsızlıktır. Tablo 42, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 42

Grupların “Uyku Problemleri Yaşıyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Uyku problemleri yaşıyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 88 122 210 Evet % 41,9 58,1 100 Sayı 178 116 294 Hayır % 60,5 39,5 100 17,077 0,000 Sayı 266 238 504 Toplam % 52,8 47,2 100

● Grupların “Nefes darlığı, kalp çarpıntısı, mide-bağırsak sorunları, baş dönmesi yaşıyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p=0,410>0,05). Tablo 43, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 43

Grupların “Nefes Darlığı, Kalp Çarpıntısı, Mide-Bağırsak Sorunları, Baş Dönmesi Yaşıyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-

kare Testi) Nefes darlığı, kalp

çarpıntısı, mide- bağırsak sorunları,

baş dönmesi yaşıyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare değeri p

Sayı 74 58 132 Evet % 56,1 43,9 100 Sayı 192 178 370 Hayır % 51,9 48,1 100 0,679 0,410 Sayı 266 236 502 Toplam % 53 47 100

● Grupların “migren-kronik baş ağrısı çekiyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p=0,142>0,05). Tablo 44, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 44

Grupların “Migren-Kronik Baş Ağrısı Çekiyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Migren-kronik baş

ağrısı çekiyorum. mayanlar Yıldırıl- Yıldırılanlar Toplam Ki-kare değeri p

Sayı 84 60 144 Evet % 58,3 41,7 100 Sayı 184 176 360 Hayır % 51,1 48,9 100 2,155 0,142 Sayı 268 236 504 Toplam % 53,2 46,8 100

● Grupların “hafıza problemleri yaşıyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,007<0,05). Tablo 45, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 45

Grupların “Hafıza Problemleri Yaşıyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Hafıza problemleri yaşıyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 52 70 122 Evet % 42,6 57,4 100,0 Sayı 216 166 382 Hayır % 56,5 43,5 100 7,198 0,007 Sayı 268 236 504 Toplam % 53,2 46,8 100

● Grupların “kendimi stresli ve yorgun hissediyorum, sinirli oluyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,031<0,05). Yıldırma eylemlerine maruz kalan personelin %51’inin, kendilerini stresli ve yorgun hissettikleri, sinirli oldukları ortaya çıkmıştır. Tablo 46, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 46

Grupların “Kendimi Stresli ve Yorgun Hissediyorum, Sinirli Oluyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi) Kendimi stresli ve

yorgun hissediyorum, sinirli oluyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare değeri p

Sayı 130 136 266 Evet % 48,9 51,1 100 Sayı 138 98 236 Hayır % 58,5 41,5 100 4,633 0,031 Sayı 268 234 502 Toplam % 53,4 46,6 100

● Grupların “görme problemleri yaşıyorum” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,025<0,05). Bu durum, yıldırmanın sağlık üzerindeki olumsuz etkilerinden birine işaret etmektedir. Yıldırmanın görme problemlerine neden olduğu, Carnero ve Martinez’in (2005) araştırmalarında da ortaya çıkmıştır. Tablo 47, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 47

Grupların “Görme Problemleri Yaşıyorum.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Görme problemleri yaşıyorum.

Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 22 34 56 Evet % 39,3 60,7 100 Sayı 246 200 446 Hayır % 55,2 44,8 100 5,036 0,025 Sayı 268 234 502 Toplam % 53,4 46,6 100

● Grupların “cesaretimi kaybettim” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,000<0,05). Yıldırmanın en bilinen etkisi, bu eylemlere maruz kalanların öz güvenlerini ve cesaretlerini kaybetmeleridir. Araştırmaya katılanların, yıldırmanın bu etkisini yaşıyor oldukları ortaya çıkmıştır. Tablo 48, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 48

Grupların “Cesaretimi Kaybettim.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve Ki-kare Testi)

Cesaretimi

kaybettim. mayanlar Yıldırıl- Yıldırılanlar Toplam Ki-kare değeri p

Sayı 30 54 84 Evet % 35,7 64,3 100 Sayı 236 180 416 Hayır % 56,7 43,3 100 12,398 0,000 Sayı 266 234 500 Toplam % 53,2 46,8 100

● Grupların “yukarıdaki problemlerin dışında herhangi bir rahatsızlığınız oluştuysa lütfen yazınız” ifadesine verdikleri cevaplar: Yıldırılan ve yıldırılmayan personelin bu ifadeye verdikleri cevaplarda, 0,05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,000<0,05). Tablo 49, katılımcıların adı geçen ifadeye verdikleri cevapların frekans-yüzde dağılımlarını ve bu dağılıma uygulanan Ki-kare testinin sonuçlarını göstermektedir.

Tablo 49

Grupların “Yukarıdaki Problemlerin Dışında Herhangi Bir Rahatsızlığınız Oluştuysa Lütfen Yazınız.” İfadesine Verdikleri Cevaplar (Frekans, Yüzde ve

Ki-kare Testi) Yukarıdaki problemlerin dışında herhangi bir rahatsızlığınız oluştuysa lütfen yazınız. Yıldırıl-

mayanlar Yıldırılanlar Toplam Ki-kare

p değeri Sayı 4 24 28 Evet % 14,3 85,7 100 Sayı 48 40 88 Hayır % 54,5 45,5 100 13,921 0,000 Sayı 52 64 116 Toplam % 44,8 55,2 100

Bu alana “evet” cevabını verenlerin çoğu rahatsızlıklarını belirtmemişlerdir. Birkaç ankette ise, “İş saatlerim haricinde kasıtlı olarak zorunlu mesai uygulatıldı (haftada en az iki gün).”, “Bazen aşırı halsizlik yaşıyorum, dalgın oluyorum.”, “Panik atak nöbetleri geçirmeye başladım, depresyondayım.” “Öz güvenim gitti ve işimden soğudum.” gibi ibarelere yer vermişlerdir. Bunun dışında, özellikle fazla ayakta durmaktan ötürü ayaklarının ağrıdıklarını, sırt ve bel ağrısı çektiklerini dile getirmişlerdir. Bu ifadeleri, yıldırılmayan gruptaki katılımcıların da dile getirdikleri görülmüştür. Bu durum, söz konusu ağrıların yıldırmanın sonucu olabileceği gibi turizmin yoğun çalışma koşullarından kaynaklanabileceğini de akıllara getirmektedir.