4. ARAŞTIRMA BULGULARI
4.3 Ankara İli Çubuk İlçesi’nde Turşu Üretimi ve Pazarlamasının Analizi
4.3.3 İşletmelerin pazarlama yapısı
41
Turşu üretiminde karşılaşılan sorunların, üretim izni olan işletmeler ve üretim izni olmayan işletmeler arasında farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için yapılan ki-kare testi sonuçlarına göre; karşılaşılan sorunlar ve işletmelerin durumu arasında istatistiksel anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Özetle, işletmelerin sorunları işletmelerin üretim izni olup olmamasına göre değişkenlik göstermemektedir. Genel sorunlar üretim ve finansmanla ilgilidir (Çizelge 4.15).
Çizelge 4.15 İşletme grubuna göre sorunlarının dağılımı (%)
İşletmeler
Sorunlar Finansman
(%)
Üretim (%)
Ürün alım-satım (%)
Diğer (%)
Üretim İzni Olan İşletmeler 73,30 86,70 26,70 40,00
Üretim İzni Olmayan İşletmeler 77,30 50,00 36,40 54,50
Üretim izni olan işletmelerin %58,30’unun yabancı sermaye kullandıkları ve
%41,70’inin ise kullanmadıkları tespit edilmiştir. İşletmelerde yabancı sermaye, banka, akraba-arkadaş, tefeci gibi gruplar altında incelenmiştir. Yabancı sermaye kullanan işletmelerin %71,50’si banka kredilerini tercih ederken, %28,50’si akraba-arkadaş ve tefeci gibi diğer kaynakları tercih etmektedir. Bu işletmelerde kredi kullanımı, 2005 yılında başlamış olup, işletmelerin %8,33’ü bu yıldan itibaren her yıl kredi kullanmıştır.
İşletmelerin kredi kullanım miktarı 50-100 bin TL arasında olup, bu miktar yıllara göre değişiklik göstermiştir. İşletmeler temin ettikleri yabancı sermayeyi; hammadde alımı, paketleme, ambalajlama, nakliye masraflarını karşılamak üzere kullanmışlardır.
42
olarak adlandırılan, fiyat açısından en uygun olan turşuları satın almayı tercih etmektedirler.
Şekil 4.20 Çubuk turşularının pazar dağılımı
İşletmeler şehirlerarası satışlarını; işletme olarak kendileri, aracılar vasıtasıyla ve hem aracılar vasıtasıyla hem de kendileri olmak üzere üç şekilde gerçekleştirmektedir.
Üretim izni olan işletmelerde, işletmelerin %58,34’ünde ürün satışı doğrudan işletme tarafından yapılmakta, %33,33’ünde satışın bir kısmı işletmeci tarafından bir kısmı ise aracı vasıtasıyla, %8,33’ünde ise satışlar sadece aracılarla yapılmaktadır.
Üretim izni olmayan işletmelerin %78,20’si satışlarını üretim yaptıkları yerde, daha çok önceden kendilerini tanıyan tüketicilere doğrudan, tüketicilerin işletmeye gelip ürün satın alması şeklinde yapmaktadır. Ancak talebe bağlı olarak işletmelerin %18,80’i aracılar vasıtasıyla, %3,00’ü ise doğrudan ve aracılar vasıtasıyla ürün satışını gerçekleştirmektedir (Çizelge 4.16).
Çizelge 4.16 İşletmelerin ürün pazarlama kanalları
Pazarlama kanalı Üretim İzni Olan İşletmeler Üretim İzni Olmayan İşletmeler İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Aracı 1 8,33 6 18,80
İşletme ve aracı 4 33,33 1 3,00
İşletme 7 58,34 25 78,20
Toplam 12 100,00 32 100,00
80%
20%
Çubuk-Ankara Ankara Dışı
43
Üretim izni olan işletmelerin aylara göre turşu satışları incelenmiş, tüketim alışkanlığının kış aylarında olması nedeniyle satışların %58,34’ünün Eylül-Ekim-Kasım, %41,66’sının ise Aralık-Ocak-Şubat aylarında gerçekleştirildiği belirlenmiştir (Çizelge 4.17).
Çizelge 4.17 İşletmelerin aylara göre turşu satış yoğunluğu
Aylar
Üretim İzni Olan İşletmeler
Üretim İzni Olmayan İşletmeler
İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Eylül-Ekim-Kasım 7 58,34 21 65,60
Aralık-Ocak-Şubat 5 41,66 11 34,40
Mart-Nisan-Mayıs - - - -
Haziran-Temmuz-Ağustos - - - -
Toplam 12 100,00 32 100,00
Üretim izni olmayan işletmelerde aylara göre turşu satışlarının %65,60’ının eylül-ekim-kasım aylarında, %34,40’ının da aralık-ocak-şubat aylarında gerçekleştiği saptanmıştır.
Toplumun beslenme alışkanlıkları ve kış aylarında turşunun sıkça tüketilmesi, iki işletme tipinde, turşu satışlarının sonbahar ve kış aylarında yoğun olarak yapılmasında etkili olmaktadır (Çizelge 4.17).
Çizelge 4.18 İşletme grubuna göre satış yoğunluğu olan ayların dağılımı (%)
İşletmeler Satış Yoğunluğuna Göre Aylar (%) Eylül-Ekim-Kasım Aralık-Ocak-Şubat
Üretim İzni Olan İşletmeler 88,90 11,10
Üretim İzni Olmayan İşletmeler 76,90 23,10
Toplam 81,80 18,20
İşletmelerin turşu üretimi yapan işletmeler ve satış yapılan zamanlar arasında ilişki olup olmadığını belirlemek üzere yapılan ki-kare testi sonuçlarına göre, üretim izni olan
44
işletmelerin eylül-ekim-kasım aylarından üretim izni olmayan işletmelere göre daha fazla satış yapmalarına rağmen arada istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamaktadır (p>0,05) (Çizelge 4.19).
Çizelge 4.19 İşletme grupları ve satış yoğunluğuna göre aylar, ki-kare testi
Value Df Asymp. Sig.
(2-sided)
Exact Sig.
(2-sided)
Exact Sig.
(1-sided)
Pearson Chi-Square 1,024 1 0,312 - -
Continuity Correction 0,377 1 0,539 - -
Likelihood Ratio 1,076 1 0,3 - -
Fisher's Exact Test - - - 0,439 0,274
Linear-by-Linear Association 1 1 0,317 - -
Araştırmada incelenen işletmeler turşu satış fiyatını; arz-talep miktarı, piyasadaki fiyatlar, ürün maliyeti ve hammadde fiyatı gibi faktörlere bağlı olarak belirlemektedir.
Üretim izni olan işletmelerde; ürün satış fiyatını belirlerken %66,60 ürün maliyeti,
%16,60 hammadde fiyatı, %8,40 arz-talep miktarı, %8,40 piyasa fiyatının etkili olduğu saptanmıştır.
Üretim izni olmayan işletmelerde ise ürün satış fiyatını %43,80 piyasadaki fiyatlar,
%34,40 ürün maliyeti, %21,80 hammadde fiyatı belirlemektedir (Çizelge 4.20).
Çizelge 4.20 İşletmelerin turşu satış fiyatını belirlemesinde etkili olan unsurlar Satış Fiyatını Belirlemede
Etkili Olan Unsurlar
Üretim İzni Olan İşletmeler Üretim İzni Olmayan İşletmeler İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Arz-talep 1 8,40 - -
Piyasadaki fiyatlar 1 8,40 14 43,80
Ürün maliyeti 8 66,60 11 34,40
Hammadde fiyatı 2 16,60 7 21,80
Toplam 12 100,00 32 100,00
45
Üretime etki eden faktörler ve satış fiyatını etkileyen nedenler ki-kare analizi ile incelenmiştir. Sonuçlara göre hesaplanan p değeri 0,05 değerinden büyük olduğundan üretim faktörleri ve satış fiyatını etkileyen faktörler arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (Çizelge 4.22). Ham madde miktarına göre üretim kararı veren işletmelerin çoğunluğu ürün maliyeti ve piyasa fiyatına göre ürün satış fiyatını belirlemektedir. Pazarda oluşan talebe göre üretim planlaması yapan işletmelerin çoğunluğu ise piyasa fiyatına göre satış fiyatı belirlemektedir (Çizelge 4.21).
Çizelge 4.21 Üretim miktarı ve satış fiyatını belirleyen unsurların dağılımı (%)
Üretim Miktarı ve Satış Fiyatını Belirleyen Unsurlar
Ürün Maliyeti (%)
Hammadde Fiyatı (%)
Piyasa Fiyatı (%)
Toplam (%)
Hammadde miktarı 42,90 17,90 39,20 100,00
Talep miktarı 30,00 20,00 50,00 100,00
İşletme kapasitesi 66,70 - 33,30 100,00
Toplam 43,20 15,90 40,90 100,00
Çizelge 4.22 Üretim miktarı ve satış fiyatını belirleyen unsurlar, ki-kare testi
Value df Asymp. Sig. (2-sided)
Pearson Chi-Square 2,600 4 0,627
Likelihood Ratio 3,475 4 0,482
Linear-by-Linear Association 0,114 1 0,736
Üretim maliyetleri farklılık gösteren, üretim izni olan işletmeler ve üretim izni olmayan işletmelerde satış fiyatı ve karlılık durumlarında farklılık olması beklenmektedir. Turşu hammaddesi olan salatalık, biber, domates, lahana vb. gibi girdilere, turşu yapım aşamalarında kullanılan diğer giderler eklendiğinde maliyet artmakta, kar oranları da eklendiğinde turşu fiyatları yükselmektedir.
Üretim izni olan işletmelerde, satış fiyatını belirlemede önemli etken ürün maliyeti, üretim izni olmayan işletmelerde ise piyasa fiyatlarıdır. Üretim izni olan işletmelerde sermaye miktarı ve kapasite büyüklüğü gibi faktörlerin etkisiyle işletmeler fiyat
46
belirlemede piyasaya hakim durumda olup, üretim izni olmayan işletmeler üretim izni olan işletmeleri takip etmektedir.
Araştırmada işletmelerden, turşu üretim faaliyetleri ve rakip işletmelerin faaliyetlerini düşünerek maliyetlerini değerlendirmeleri istenmiştir. İşletmeler aynı alanda faaliyet gösteren diğer işletmeler ile kendi işletmelerini karşılaştırdıklarında, üretim izni olan işletmelerin %50’si kendi işletmesinin maliyetini yüksek, %41,60’ı diğer işletmelerle aynı %8,40’ı ise rakip işletmelerden daha düşük bulmuştur. Üretim izni olmayan işletmelerin % 34,40’ı kendi işletmesinin maliyetini rakip işletmelerden daha düşük,
%34,40’ı hemen hemen aynı şeklinde ifade ederken % 31,20’si ise kendi işletmesinin maliyetini daha yüksek olarak ortaya koymuştur (Şekil 4.21).
Üretim izni olan işletmeler içinde üretim maliyetini rakip işletmelere göre yüksek bulan işletmeler, üretim izni olmayan işletmelere göre daha fazla işçi, makine ekipman, ambalaj, etiketleme, depolama ve nakliye gibi masrafları olduğunu, bu nedenle kapasite miktarı ve üretim hacmi büyük olan işletmelerde bu masraf unsurlarının maliyeti artırdığı belirlenmiştir.
Şekil 4.21 İşletmelerin rakip işletmelere göre maliyet karşılaştırması
Üretim miktarları, tekniği, organizasyon yapıları ile kullandıkları girdilerde farklılık görülen işletmelerin turşu üretim maliyetleri de önemli ölçüde değişmektedir.
Araştırmada incelenen işletmelerin turşu üretim maliyetleri üretim faaliyetinde kullanılacak ham madde alım fiyatı (%50,00), çalıştırılan işçi masrafları (%23,00),
47
ambalaj-etiket giderleri (%17,70), ürün işleme masrafları (%14,30), nakliye (%9,00), depolama (%7,00) ve makine bakım giderlerinden (%8,60) oluşmaktadır.
Ki-kara analizine göre ürün satış fiyatı ve rakip firmaların fiyat politikaları arasında istatistiksel anlamlı ilişki bulunmaktadır (p<0,05). Buna göre, rakiplerinden daha düşük fiyatta ürün satanlar fiyatlarını piyasa koşullarına göre belirlemektedir. Maliyetlerinin yüksek olduğunu düşünen işletmeler ise ürün maliyetine göre satış fiyatı belirlemelerinden dolayı rakiplerine göre daha yüksek fiyatlardan satış yapmak zorunda kalmaktadır (Çizelge 4.23).
Çizelge 4.23 İşletmelerin maliyet durumunun satış fiyatını belirlemedeki etkisi
Maliyet Durumu
Ürün satış fiyatı
Ürün Maliyeti (%) Hammadde Fiyatı (%) Piyasa Fiyatı (%) Toplam (%)
Aynı 37,40 18,80 43,80 100,00
Yüksek 61,50 30,80 7,70 100,00
Düşük 33,30 - 66,70 100,00
Toplam 43,20 15,90 40,90 100,00
Çizelge 4.24 İşletmelerin maliyet durumu ve ürün satış fiyatı, ki-kare testi
Value df Asymp. Sig. (2-sided)
Pearson Chi-Square 11,713 4 0,02
Likelihood Ratio 15,014 4 0,005
Linear-by-Linear Association 0,594 1 0,441
İşletmeler ürettikleri turşuların satış bedelini genellikle peşin olarak almaktadır. Peşin satışın yanında önceden satış ve vadeli satış gibi yöntemler de kullanılmaktadır.
Araştırmada işletmelere turşu talep miktarı hakkında bilgi edinmek için piyasa araştırması yapıp yapmadıkları sorulmuştur. Üretim izni olan işletmelerin %58,00’i, üretim izni olmayan işletmelerin %66,00’sı talep miktarını belirlemek, piyasadaki
48
yeniliklerden haberdar olmak amacıyla pazar araştırması yapmanın gerekli olduğunu düşünürken, üretim izni olan işletmelerin %42,00’si, üretim izni olmayan işletmelerin
%34,00’ü ise zaman ve maliyet kaybı olduğu düşüncesiyle pazar araştırması yapmaya gerek duymadıkları belirtmişlerdir (Şekil 4.22).
Üretim izni olmayıp, pazar araştırması yapan işletmeler; satış yapısındaki değişiklikler, dağıtım kanalları, reklam ve talep tahmini gibi konularda araştırma yaparak üretim izni olan işletmelerin bu konulardaki stratejilerini izlemektedirler.
Şekil 4.22 İşletmelerin pazar araştırması yapma durumları
Pazar araştırması yapan işletmelerden; üretim izni olan işletmelerin %66,80’i satış noktalarında gözlem yapmayı tercih ederken, üretim izni olmayan işletmelerin sadece
%34,40’ı satış noktasında gözlem yapmaktadır. Üretim izni olmayan işletmelerin satışlarının %21,80’ini tüketici talebini karşılamaya yönelik (sipariş üzerine) olduğu için bu işletmeler piyasa talebini izlemeyi gerekli görmemektedirler.
Çizelge 4.25 İşletme gruplarının pazar araştırması yapma üzerine etkisi
İşletmeler Pazar Araştırması
Yapıyor (%) Yapmıyor (%)
Üretim İzni Olan İşletmeler 83,30 16,70
Üretim İzni Olmayan İşletmeler 61,50 38,50
Toplam 65,60 34,40
49
Turşu üreten firmaların sektörel pazara ilişkin değerlendirmelerini ölçmeye yönelik olarak yöneltilen sorular neticesinde ki-kare analizi yapılmıştır. Genel anlamda işletmelerin %65,60’ı pazar araştırması yaptığını ifade ederken, üretim izni olan işletmelerde bu oran %83,30’dur. Ki-kare analizi sonuçlarında ise üretim izni olan ve üretim izni olmayan işletmelerin pazar araştırmasına yönelik yaklaşımları istatiksel anlamlı farklılık içermektedir (p>0,05) (Çizelge 4.26).
Çizelge 4.26 İşletme grupları ve pazar araştırması yapma durumu, ki-kare testi
Çizelge 4.27 İşletmelerin piyasa talebini izlemede kullandığı yöntemler
Yöntemler Üretim İzni Olan İşletmeler Üretim İzni Olmayan İşletmeler İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Tüketici anketi 2 16,60 14 43,80
Satış noktasında gözlem 8 66,80 11 34,40
İstatistiksel yaklaşım 2 16,60 - -
Piyasa talebini izlemiyor - - 7 21,80
Toplam 12 100,00 32 100,00
İncelenen işletmelerde pazarlama, müşteri tatmini ve uzun dönemde tüketicinin ürüne olan güvenini sağlamayı hedefleme şeklinde yapılmaktadır.
Üretim izni olmayan işletmeler küçük kapasiteye sahip işletmeler olduklarından standart kalitede turşu üretme olanağına sahip değildir. Bu nedenle, bu tip işletmelerde üretilen turşuların kalite, tat ve aroması bazı durumlarda tenekeden tenekeye farklılık
Value df
Asymp. Sig.
(2-sided)
Exact Sig.
(2-sided)
Exact Sig.
(1-sided)
Pearson Chi-Square 1,027 1 0,311 - -
Continuity Correction 0,288 1 0,592 - -
Likelihood Ratio 1,13 1 0,288 - -
Fisher's Exact Test - - - 0,637 0,307
50
göstermektedir. Üretim izni olan büyük kapasiteli işletmelerde ise üretim modern teknolojiye sahip makinalarda yapıldığı için piyasaya standart kalitede ürün sunulmaktadır.
Üretim izni olan işletmeler pazarlamada en çok diğer turşu üreten firmalarla rekabet etmekte güçlük çekmekte (%50,00), bunu ürünün depolanmasında karşılaşılan güçlükler (%16,66), ürün tanıtımının yetersiz olması (%8,33), tüketiciye ulaşmada güçlük (%8,33), ürün yetersizliği (%8,33) izlemektedir. Geriye kalan işletmeler (%8,33) ise pazarlamada bir sorunla karşılaşmadıklarını ifade etmişlerdir. Üretim izni olmayan işletmelerde ise pazarlamada karşılaşılan sorunların başında ürün tanıtımının yetersizliği (%28,10) ve tüketiciye ulaşmada güçlük (%25,00) gelmektedir. Bunu rekabette güçlük (%21,90), pazar sıkıntısı (%12,50) ve ürün yetersizliği (%3,10) takip etmektedir. Üretim izni olmayan işletmelerin %9,40’ının ise pazarlama sırasında herhangi bir sıkıntı yaşamadıkları belirlenmiştir (Çizelge 4.28).
Çizelge 4.28 İşletmelerin pazarlamada karşılaştıkları sorunlar
Sorunlar Üretim İzni Olan İşletmeler Üretim İzni Olmayan İşletmeler İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Yetersiz tanıtım 1 8,33 9 28,10
Depolama 1 8,33 - -
Rekabet 6 50,00 7 21,90
Tüketiciye ulaşma 1 8,33 8 25,00
Ürün yetersizliği 2 16,68 1 3,10
Pazar sıkıntısı - - 4 12,50
Sorun yok 1 8,33 3 9,40
Toplam 12 100,00 32 100,00
Üretim izni olan işletmeler ürün depolamada, öncelikle iklim koşulları (%33,33) ve ürün akışına göre yapılan planları (%33,33) göz önünde bulundururken, üretim izni olmayan işletmelerin %46,90’ı iklim koşullarını, %40,60’ı ise ürün sayısını dikkate alarak depolama yapmaktadır. İklim koşulları hem üretim izni olan işletmeler hem de
51
üretim izni olmayan işletmeler için önemli bir faktör olarak belirlenmiştir. Ancak üretim izni olan işletmelerin üretim miktarları daha fazla olduğu için bu işletmelerde ürün akışının rahatlıkla sağlanması için yapılan planlar da depolamada önem kazanmaktadır.
Üretim izni olmayan işletmelerde ise depo sınırlı sayıda ürün depolamaya elverişli olduğundan depolanacak ürün miktarı bu işletmeler için önemli bir faktör olmaktadır (Çizelge 4.29).
Çizelge 4.29 Ürün depolamada etkili olan faktörler Depolamada etkili
olan faktörler
Üretim İzni Olan İşletmeler Üretim İzni Olmayan İşletmeler İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Ürün sayısı 1 8,34 13 40,60
Depo hacmi 3 25,00 4 12,50
İklim koşulları 4 33,33 15 46,90
Planlar 4 33,33 - -
Toplam 12 100 32 100,00
Üretim izni olan işletmelerin tamamı, üretim izni olmayan işletmelerin ise %65,62’si ürün tanıtımı ve talep yaratmada ilçede 8 yıldır kesintisiz organize edilen “Uluslararası Turşu ve Kültür Festivalini” kullanmaktadır. Bunun yanında üretim izni olan işletmelerin %33,33’ü satış temsilcisi, %33,33’ü sertifika ve reklam üzerinden tanıtım yapmakta olup; üretim izni olmayan işletmelerin %21,88’i satış temsilcisi, %6,25’i ise coğrafi işaret tescil sertifikası ve reklamı kullanmaktadır. Üretim izni olmayan işletmelerin %6,25’i ise ürün tanıtımı için hiçbir araç kullanmamaktadır (Çizelge 4.30).
Çizelge 4.30 Ürün tanıtımı ve talep yaratmada kullanılan pazarlama araçları
Pazarlama araçları
Üretim İzni Olan İşletmeler
Üretim İzni Olmayan İşletmeler
İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Fuar ve festival 12 100,00 21 65,62
İnternet 8 66,66 - -
Satış temsilcisi 4 33,33 7 21,88
Sertifika ve reklam 4 33,33 2 6,25
52
Üretim izni olan işletmelerin %66,66’sı ürün tanıtımı ve talep yaratma için internetten yararlanmaktadır. Bu işletmelerin %75’i sadece tanıtım amaçlı, %25’i ise hem tanıtım hem satış amaçlı olarak e-ticareti kullanmaktadır; ancak, ürün satışı amacıyla e-ticaret kullanan işletmelerin toplam satış miktarı içinde payı %10’dur. Üretim izni olmayan işletmeler ise e- ticaretten yararlanmamaktadır (Şekil 4.23).
Şekil 4.23 Üretim izni olan işletmelerde e-ticaret durumu
Araştırmada e-ticaret kullanan işletmelerin daha tecrübeli ve satış hacmi büyük üretim izni olan işletmeler olduğu saptanmıştır.
Ambalajlama işlemi, turşu yapım aşamalarından birini oluşturmakta olup, bu nedenle işletmeler ambalajlama işlemini işletmede yapmaktadır. İşletmeler cam, plastik ve teneke kaplar kullanılarak ambalajlama yapmaktadır. Ancak ilçede plastik kaplar;
maliyetinin düşük olması, temininin kolay olması, işletme alışkanlıkları, depolama ve nakliye işlemlerinde kolaylık sağlaması açısından daha yaygın olup, işletmelerin
%91,60’ı bu yöntemle, %58,40’ı teneke kaplarla, %50,00’si ise cam kaplarla paketleme yapmaktadır (Çizelge 4.31).
66,66%
33,33% 0
Evet Hayır
53
Çizelge 4.31 İşletmelerin kullandıkları ambalaj maddesinin özellikleri Ambalaj malzemesinin
özellikleri
Üretim İzni Olan İşletmeler Üretim İzni Olmayan İşletmeler
İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Cam-plastik 3 25,00 2 6,30
Cam-plastik-teneke 3 25,00 - -
Plastik 2 16,60 25 78,10
Plastik-teneke 3 25,00 5 15,60
Teneke 1 8,40 - -
Toplam 12 100,00 32 100,00
Üretim izni olan işletmeler ve üretim izni olmayan işletmeler ile tercih ettikleri ambalaj malzemesinin özelliklerine ilişkin yapılan ki-kare testi sonuçlarına göre, kullanılan malzeme türü ve işletme grupları arasında istatistiksel anlamlı ilişki saptanmıştır (p<0,05). Sonuçlara göre, üretim izni olmayan işletmelerin çoğunluğu muhafaza ve taşımayı kolaylaştırması, maliyetinin düşük olması nedeniyle sadece plastik ambalaj malzemesi kullanmayı tercih etmektedir (Çizelge 4.32).
Çizelge 4.32 İşletme grubunun kullanılacak ambalaj malzeme seçimindeki etkisi
İşletmeler Ambalaj malzemesi
Plastik (%) Plastik-Teneke (%) Plastik-Cam (%)
Üretim İzni Olan İşletmeler 16,70 44,40 38,90
Üretim İzni Olmayan İşletmeler 92,30 3,80 3,80
Toplam 61,40 20,50 18,10
Çizelge 4.33 İşletme grubu ve ambalaj malzemesi seçimi, ki-kare testi
Value df Asymp. Sig. (2-sided)
Pearson Chi-Square 25,672a 2 -
Likelihood Ratio 28,39 2 -
54
Üretim izni olan işletmeler ürün ambalajlama sırasında, muhafazayı kolaylaştırma (%50,00), hijyen (%16,67) konularına daha fazla önem verirken, üretim izni olmayan işletmeler muhafazayı kolaylaştırma (%53,10) ve hijyen (%28,10) yanında ambalajın taşımayı kolaylaştırma (%15,60) fonksiyonuna da önem vermektedir. Bu faydaları üretim izni olan işletmelerde, albeni sağlama (%8,33), taşımayı kolaylaştırma (%8,33), marka bağımlılığı yaratma (%8,33) gibi faktörler izlemekte olup; üretim izni olmayan işletmeler herhangi bir markaya sahip olmadıkları için marka bağımlılığı yaratma konusunda ambalajlardan yararlanmamaktadır (Çizelge 4.34).
Çizelge 4.34 Ürün ambalajlamada tercih unsurları
Fonksiyon
Üretim İzni Olan İşletmeler
Üretim İzni Olmayan İşletmeler İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Taşımayı kolaylaştırma 1 8,33 5 15,60
Albeni sağlama 1 8,33 1 3,10
Hijyen 2 16,67 9 28,10
Marka bağımlılığı yaratma 1 8,33 - -
Diğer 1 8,33 - -
Muhafazayı kolaylaştırma 6 50,00 17 53,10
Toplam 12 100,00 32 100,00
Ürün ambalajlanmasında üretim izni olan işletmeler; gıda güvenliği (%33,33), TSE standartları (%25,00) ve ürünü koruma özelliğine (%25,00) dikkat ederken; üretim izni olmayan işletmeler daha çok ambalaj malzemesinin kullanışlı olmasına (%37,50), ürünü koruma özelliğine (%25,00) ve gıda güvenliğine (%18,75) dikkat etmektedir (Çizelge 4.35).
55
Çizelge 4.35 Ürünlerin ambalajlanmasında etkili olan faktörler Ambalajlamada
dikkat edilen faktörler
Üretim İzni Olan İşletmeler Üretim İzni Olmayan İşletmeler İşletme Sayısı Oran (%) İşletme Sayısı Oran (%)
Gıda güvenliği 4 33,33 6 18,75
Kullanışlı olması 1 8,33 12 37,50
TSE standartları 3 25,00 2 6,25
Koruma özelliği 3 25,00 8 25,00
Tüketici tercihi 1 8,33 2 6,25
Diğer - - 2 6,25
Toplam 12 100,00 32 100,00
56