İşletme Gelirleri

Bilet ücretlerinin kullanıcılar için ek maliyet getirmeyecek şekilde daha önce hatta çalışan otobüslerin ücretleri ile uyumlu olması hususuna özen gösterilmelidir. Hattı kullananların büyük oranda öğrenci olması bu projenin sosyal yönünü daha da öne çıkarmaktadır. Ancak kent içi raylı sistemlerin diğer karayolu toplu taşıma sistemlerine göre toplam yatırım maliyetinin yüksek olması işletim sırasında bilet ücretlerinin düşük tutulmasını zorlaştırmaktadır. Bu yatırım maliyetlerinin yüksek olmasının en önemli sebebi yol ve altyapı yapım maliyetleridir. Çünkü diğer kent içi toplu taşıma sistemleri kullandıkları yolun yapım maliyetini ödemezken, raylı sistemler kendi güzergâhını kendi inşa etmek zorundadır. Bu durum da raylı sistem maliyetlerini arttıran ve projelerin hayata geçirilmelerini zorlaştıran en önemli etkendir. Araçların bilet fiyatları bu durumdan olumsuz etkilenmekte, bilet fiyatları belirlenirken yapım maliyetleri ve işletme maliyetlerinin toplamını hesaba katmak gerekmektedir. Ayrıca bu tip büyük projelerde sadece bilet fiyatları ile bu maliyetleri karşılamak çok gerçekçi olmayacaktır. Hat üzerinde ve özellikle peronlarda büyük reklam panoları düzenlenmeli ve yine peronlarda yer altı ve yer üstü dükkânlar tasarlanmalıdır. Bu şekilde sistem ticaret ve reklam gelirleri ile kazançlarını çeşitlendirerek masraflarını daha kısa sürede karşılamış olacaktır.

Hat işletmeye girdikten sonra güzergâhta çalışan belediye denetimli özel halk otobüsleri kaldırılacak raylı sistem çalıştığı saatlerde hattın tüm yolcu yükünü raylı

93

sistem karşılayacaktır. Hattı kullanacak yolcuların büyük kısmı kentin farklı noktalarından aktarma yaparak hatta ulaşacak bilet fiyatlarında aktarma yapanlara indirimli ücret uygulanarak lastik tekerlekli toplu taşıma sistemi ile raylı toplu taşıma sistemi arasında bilet entegrasyonu da sağlanacaktır.

Tablo 6.12: 2017 yılı için günlük tahmini raylı sistem yolculuk sayıları

Taşıt Türleri YOGT İlçe Yolculuklarından Arındırılmış YOGT Raylı Sisteme Aktarılacak Taşıt Sayısı Taşıt Doluluk Oranları Raylı Sisteme Aktarılacak Kesit Yolcu Sayısı Otomobil 4967 4172,28 3129,21 1,75 5476,1175 Orta Yüklü Ticari Taşıt 415 348,6 348,6 30 10458 Otobüs 5 4,2 4,2 45 189 Kamyon 421 353,64 0 1,50 0 Kmy, Römork, Çekici 294 246,96 0 1,50 0 Toplam 6102 5125,68 3482,01 16123,12

2017 yılı için günlük tahmini raylı sistem yolculuk sayıları Tablo 6.12’de verildiği gibidir. Yıllık ortalama günlük trafik değerleri Karayolları Genel Müdürlüğü’nden alınmıştır (bkz.Tablo 4.2). Bu yolculuk değerleri içerisine Bigadiç ve Sındırgı istikametine yapılan yolculuklar dâhildir. Güzergâh üzerinde yapmış olduğumuz kesit yolculuk sayımları sırasında Çağış Yerleşkesi’nden ileriye Bigadiç ve Sındırgı istikametine yapılan yolculukların toplam yolculuklara oranının ortalama %16 olduğu tespit edilmiştir. Yıllık ortalama günlük trafik değerlerinin Çağış Yerleşkesi’nden ileriye yapılan yolculuklardan arındırılması neticesinde güzergâhımızdaki günlük ortalama yolculuk sayılarına ulaşılmıştır. Bu değerler güzergâh üzerinde 2017 yılı için günlük ortalama yolculuk sayılarını vermektedir. Yolculuk sayıları yaz aylarında öğrencilerin azalması ile düşmekte kış aylarında ise artmaktadır. Bizim belirlemiş olduğumuz değer ise tüm yılın ortalamasını yansıtmaktadır. Tablo 6.12’de görülen taşıt türleri Karayolları Genel Müdürlüğü’nün taşıt sayımları sırasında yapmış olduğu sınıflandırmayı yansıtmaktadır. Bu sınıflandırmada orta yüklü ticari taşıtlar dolmuşları, okul servislerini ve Çağış Yerleşkesi’ne öğrenci taşıyan belediye denetimli özel halk otobüslerini

94

kapsamaktadır. Raylı sistem hayata geçtiğinde güzergâh üzerinde çalışan karayolu toplu taşıma araçlarının tamamının kaldırılması, bunun yanında raylı sistemin otomobil ile yapılan yolculuklara da ciddi bir alternatif oluşturması beklenmektedir. Bu nedenle raylı sistem yolcu sayıları orta yüklü ticari taşıt ve otobüs yolculuklarının tamamının, otomobil yolculuklarının ise %75’inin raylı sisteme kaydığı kabul edilerek hesap edilmiştir. Taşıt doluluk oranları ise güzergâh üzerinde yapmış olduğumuz kesit yolculuk sayımları sırasında tespit edilmiştir (bkz. Tablo 4.3). Orta yüklü ticari taşıt doluluk oranları Çağış Yerleşkesi’ne yolcu taşıyan belediye denetimli özel halk otobüsleri ve dolmuş doluluk oranlarının ortalaması alınarak belirlenmiştir.

2017 yılı YOGT değerlerine göre raylı sisteme aktarılacak günlük yolcu sayısı 16123,12 kişidir. Raylı sistemin yapım işlerinin tamamlanacağı en erken tarih 2022 yılı olup (bkz. Tablo 6.4) bu durumda hattın işletmeye açılması beklenen tarih 2023 yılıdır. Güzergah üzerinde yıllık ortalama günlük trafik değerinin yıllık artış miktarı yaklaşık olarak %7,67’dir (bkz. Şekil 4.16). Her yıl için yolcu sayısının %7,67 oranında artacağı öngörülmüştür. Yıllık ortalama günlük yolcu sayıları Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan kesit sayımlarını yansıtmaktadır. Bunun yanında hat üzerinde indi – bindi yolculukları da bulunmaktadır. Bu yolculuk miktarı yıllık ortalama günlük yolculuk miktarlarının %50’si olarak kabul edilmiştir. 2018 yılı için geçerli otobüs bilet ücretlerinin yıllık enflasyon oranı doğrultusunda hattın işletmeye açılması planlanan 2023 yılı için güncellenmesi neticesinde öğrenci biletinin 4,98 TL, tam biletin 6,22 TL olacağı ve günlük yolculukların %50 ‘sinin öğrenci %50’sinin tam bilet olacağı kabul edilmiştir. Buna göre raylı sistem bilet ücretlerinin mevcut otobüs bileti ücretleri ile aynı olacağı öngörülmüştür. Buna göre 31 Aralık 2018 tarihi Euro kuruna göre tam bilet fiyatı,

6,22 / 1,03: 0,83 Euro (6.9)

Öğrenci bileti fiyatı,

4,98 / 6,04: 0,82 Euro (6.10)

2023 yılına kadar geçen sürede Euro para biriminin Türk Lirası karşısındaki muhtemel değer atışlarının enflasyon artışlarına eşit olduğu kabul edilerek bilet

95

fiyatları döviz kuru üzerinden hesap edilmiş ve yıllar içinde sabit kaldığı varsayılmıştır.

Bütün bu kabuller üzerinden 2023 yılı için beklenen raylı sistem yolcu sayısı ve işletme geliri Tablo 6.13’te verildiği gibidir. Tabloda belirlenen yolcu gelirlerine %10 oranında dolaylı gelirler ekleneceği kabul edilerek işletme gelirleri bulunmuştur. Dolaylı gelirler raylı sistem peronlarında hizmete açılacak ticari meskenler, otomatik satış üniteleri, araç otoparkları ve reklam gelirlerinden oluşmaktadır.

Tablo 6.13: Hattın işletme geliri

Yıl Günlük Kesit Yolcu Sayısı İndi Bindi Yolcu Sayısı Toplam Yolcu Sayısı Tam Bilet Ücreti Öğrenci Bilet Ücreti Gün Sayısı Yolcu Geliri Dolaylı Gelirler İşletme Geliri 2017 16123,12 8061,56 24184,68 1,03 0,82 365 2018 17359,76 8679,88 26039,64 1,03 0,82 365 2019 18691,26 9345,63 28036,89 1,03 0,82 365 2020 20124,88 10062,44 30187,31 1,03 0,82 365 2021 21668,45 10834,23 32502,68 1,03 0,82 365 2022 23330,43 11665,21 34995,64 1,03 0,82 365 2023 25119,87 12559,93 37679,80 1,03 0,82 365 12.721.643 2.544.328,70 15.265.972,19

96