Güzergâhın Genel Durumu

Hafif raylı sistem için güzergâh belirlenirken, en az maliyet ile en kısa sürede en yüksek faydanın sağlanacağı güzergâhı belirlemek gerekmektedir. Raylı sistem hattının, kent merkezinden Çağış Yerleşkesi’ne ulaşım için hâlihazırda kullanılan karayoluna paralel olarak tasarlanması en uygun seçim olacaktır. Bu durumda karayolu için mevcut olan altyapı hizmetlerinden yararlanılırken, aynı zamanda türler arası bağlantı sağlanmış olacaktır. Karayolunu kullananların gerektiğinde araçlarını park ederek, hafif raylı sistem ile yoluna devam etmesi sağlanacak, arazi seçimi ile de yeni bir alan ulaşım ihtiyacı için işgal edilmemiş olacaktır (Park et – devam et uygulaması).

Üzerinde çalıştığımız güzergâhın başlangıç noktası Balıkesir Tren Garı olup, bitiş noktası Balıkesir – Bigadiç yolunun 17. ve 19. Km’leri arasında bulunan Balıkesir Üniversitesi Çağış Yerleşkesi’dir. Güzergâhın tamamı merkez Altıeylül İlçe’si sınırları içerisinde kalmaktadır. İlçenin arazi kullanımına bakıldığında, toplam alanın %48,67’si tarım, % 11,70’i mera, % 32,02’si orman alanı iken %7,61’lik kısmı diğer kullanımları içermektedir [17]. İlçenin arazi kullanımındaki bu dağılım bize ilçenin büyük oranda tarım arazilerinden oluştuğu, yine ormanlık alanların ülke ortalamasından daha yüksek olduğu, konut alanlarının ve yerleşim sahalarının ise sınırlı olduğunu göstermektedir. Güzergâh üzerinde hafif raylı sistem inşaatını olumsuz yönde etkileyebilecek herhangi bir arkeolojik ya da kentsel sit alanı bulunmamaktadır. Ancak bu güzergâh üniversite yerleşkesi ve şehir merkezi arasında ulaşım için uzun yıllardır kullanılıyor olmasına rağmen büyük kısmı yerleşime açılmamıştır. Bunun en büyük sebebi güzergâhın üzerinde bulunan arazilerin büyük kısmının tarım arazisi niteliğinde olmasıdır.

Mevcut güzergâh 1983 yılına kadar Balıkesir-İzmir karayolunun bir bölümünü oluşturmaktadır. Günümüzde ise Balıkesir – İzmir yolunun DSİ Kavşağı’ndan itibaren güzergâhtan ayrılması ile birlikte mevcut güzergâh Çağış Yerleşkesi ile kent merkezi arası ulaşımı sağlayan yoldur [19]. Balıkesir – İzmir

33

yolunun bu hat üzerinden ayrılması ile ağır taşıt, transit taşıt ve uzun yol yolcu otobüsleri büyük oranda hattan ayrılmışlardır. Bu durum hattın kent içi ulaşım özelliğini kuvvetlendirmiş, Bigadiç ve Sındırgı’ya yapılan ilçe yolculukları dışında güzergâhın neredeyse tamamını kent içi ulaşım yolculuk güzergâhına dönüştürmüştür.

Hafif raylı sistem hattı mevcut bölünmüş karayoluna paralel gidecek şekilde planlanmıştır. Güzergâhımızın başlangıç noktası şehirlerarası yolcu tren garı olup bu noktadan itibaren, Sigorta Köprüsü’ne kadar Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları tarafından kullanılan mevcut demiryolundan yararlanılmalıdır. Gerekirse bu hat modernize edilmeli tek hattan oluşan demiryolu çift hatta dönüştürülmelidir. Daha sonra hafif raylı sistem hattımız Sigorta Köprüsü’nden itibaren Gökköy – Savaştepe – Soma istikametine giden mevcut hattan ayrılarak, Bigadiç istikametine yöneleceği için bu noktadan itibaren yeni hat inşaatı başlamalıdır. Hattımızın başlangıç noktasını tren garı (Km: 0+000) olarak kabul ettiğimizde yeni demiryolu inşaatının başlayacağı yer, Sigorta Köprüsü (Km: 2+300) noktasına tekabül etmektedir.

Bu durumda araştırılan hafif raylı sistem hattı mevcut olan karayolunu izleyerek İzmir Kavşağı’na kadar gelecek ve o noktadan sonra Çağış Yerleşkesi istikametine yönelecektir. Böylelikle şehrin en büyük eğitim alanı olan Çağış Yerleşkesi’nde sonlanacak olan raylı sistem hattı, hat üzerinde mevcut bulunan özel okulları hizmet alanına alacak, Balıkesir Şehir Hastanesi, Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi ve Balıkesir Özel Sevgi Hastanesi gibi Balıkesir’in en önemli sağlık noktalarına tek hattan ulaşımı sağlayacak, Seka Kâğıt Fabrikası, İşbir, Yem Fabikası gibi işyerlerini, Balıkesir Adalet Sarayı’nı, Orman Bölge Müdürlüğü’nü ve Devlet Su İşleri Şube Müdürlüğü’nü birbirine bağlayacaktır. Güzergâh üzerinde bulunan Çayırhisar Astsubay Meslek Yüksekokulu özellikle hattın hafta sonu yolculuklarını büyük ölçüde karşılamaktadır. Bu sayede hayata geçecek raylı sistem projesinden askeri öğrenciler ve erlerde yararlanacaktır. Yine hafta sonu için ÖSYM tarafından belirlenen takvime göre Çağış Yerleşkesi’nde yapılan sınavlar neticesinde raylı sistem projesi için hafta içi yolculuk sayılarına yakın sayıda hafta sonu yolculukları gerçekleştirilecektir. Bu haliyle tamamlanmış olan bu hat yine yakın gelecekte hayata geçmesi planlanan Balıkesir Kent Merkezi –

34

Organize Sanayi Hattı raylı sistem projesi ile beraber Balıkesir’in en işlek iki hattından biri olacak, kent merkezinde küçük toplu taşıma araçları ile yoğunlaşan trafiği büyük ölçüde rahatlatacaklardır. Ayrıca şehirde yeni bir cazibe merkezi oluşturulmuş olacak, bu hat üzerinde henüz seyrek olan yerleşimler, raylı sistem hattına göre düzenli bir şekilde planlanabilecektir. Hat Balıkesir Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi’nde sonlanacak, bu noktadan sonra yerleşke içindeki yolculuklar yaya olarak, bisikletle veya yerleşke içi dolmuş ring hattı ile yapılacaktır. Yerleşke içinde raylı sistem peronuna rahat ulaşımı sağlamak için bisiklet kullanımını arttırmak çok önemli olacaktır. Bunun için İzmir’de uygulanan BİSİM projesi benzeri bir projeyi hayata geçirmek gerekir. Böylelikle yerleşke içi yaya ve bisikletli hareketliliği de arttırılmış olacaktır. Yerleşke içerisinde her fakültenin önünde Balıkesir toplu taşıma yolcu kartı ile uyumlu çalışan elektronik bisiklet park yerleri kurularak bu park yerlerinden ücret karşılığı kiralanan bisikletlerin yerleşke içi yolculukları karşılaması sağlanabilecektir. Bisiklet kiralamak için kullanılacak kart ile raylı sistem yolculuğu için kullanılacak yolcu kartının uyumlu olması aktarmalı kullanımda indirimi hatta yerleşke içerisinde raylı sistem peronunda başlayacak veya sonlanacak olan bisiklet yolculuklarının ücretsiz olmasını sağlayacaktır. Yerleşke içerisinde bisiklet kullanımının yaygınlaşması ile yerleşkedeki her noktadan raylı sisteme ulaşım kısa sürede sağlanacaktır.

Güzergâhta 4 farklı noktada mevcut bölünmüş karayolunun kullandığı köprü geçişi bulunmaktadır. Bunlar, Sigorta Köprüsü, Bostancı 1, Bostancı 2 ve Paşaköy köprüleridir. Hat inşaatı sırasında Sigorta Köprüsü haricinde diğer üç köprüden demiryolu geçirileceği için bu köprülerin güçlendirilmesi ve genişletilmesi gerekecektir. Sigorta Köprüsü’nde ise köprünün altında mevcut demiryolu hattından ayrılan hat köprüyü geçtikten sonra üstteki yol kotu ile birleşecektir. Bunların dışında yine mevcut karayolu üzerinde Ovaköy – Büyükbostancı ayrımında ve Paşaköy ayrımında menfezler bulunmaktadır. Bu menfezler ile anayolun altından da taşıtlar için geçiş imkânı sağlanmıştır ve bu menfezlerin de raylı sistem ulaşımı sırasında daha ağır yüklere maruz kalacağı için güçlendirilmesi ve genişletilmesi gerekmektedir. Güzergah üzerinde bulunan köprülerden Bostancı 1 köprüsü Şekil 4.3’te gösterildiği gibidir. Yine güzergah üzerinde bulunan menfezlere bir örnek Şekil 4.4’te verildiği gibidir.

35

Şekil 4.3: Güzergâh üzerinde bulunan köprülerden Bostancı 1 köprüsü

Şekil 4.4: Güzergah üzerinde menfez geçişleri görüntüsü

Yine güzergâh üzerinde mevcut bulunan köprülü kavşaklar, Tıp Fakültesi Köprülü Kavşağı, Bigadiç (Devlet Su İşleri) Köprülü Kavşağı, Koca Seyit (NEF) Köprülü Kavşağı ve Adliye Köprülü Kavşağı’dır. Güzergah üzerinde bulunan Bigadiç köprülü Kavşağı Şekil 4.5’te verildiği gibidir. Bunun dışında hat üzerinde

36

Hava Lojmanları’ndan, DSİ tarafına geçmek için bir adet yaya üstgeçidi inşa edilmiştir.

Şekil 4.5: Bigadiç (DSİ) köprülü Kavşağı

Hat üzerinde bulunan karayolunun hizmet standartları yıllar içinde yapılan düzenlemeler ile yükseltilmiş ve konfor seviyesi arttırılmıştır. Balıkesir – Bigadiç hattının son yıllarda kısım kısım bölünmüş yola dönüşümünün sağlanması ile Balıkesir Kent Merkezi ile Çağış Yerleşkesi arası karayolu yolculukları da bölünmüş yol hizmetine kavuşmuştur. Bölünmüş yol uygulaması neticesinde karayolu üzerinde seyreden araç trafiğinin hız ortalaması artmış ve bu yüksek araç hızları bazı noktalarda trafik güvenliği için risk teşkil etmeye başlamıştır. Bigadiç (DSİ) Kavşağı’nda bulunan sinyalizasyon sisteminin İzmir istikametine yolculuk yapanlar ile Bigadiç istikametine yolculuk yapanları ayırıyor olmasına rağmen bu noktada çok sık yaşanan trafik kazaları neticesinde bu noktaya köprülü kavşak inşa edilmiştir. Köprülü kavşak inşaatı ile bu noktada yaşanan trafik kazalarının önüne büyük ölçüde geçilmiştir. Daha sonra Çağış Yerleşkesi girişine hastaneye daha kolay ulaşmak için köprülü kavşak inşa edilmiş ve bu köprülü kavşak uygulamaları, Doğumevi Kavşağı’nda ve son olarak Adliye Kavşağı’nda inşa edilerek hat üzerindeki trafik hem daha güvenli hem de daha seri hale getirilmiştir.

37

Hat üzerinde yapılan bir diğer değişiklik de dolmuş şeklinde çalışan minibüslerin hattan kaldırılarak burada hizmet veren toplu taşıma araçlarının tamamının belediye denetimli özel halk otobüslerine dönüştürülmesidir. Böylelikle bir taraftan daha büyük araçlar ile aynı sürede daha çok yolcunun taşınması amaçlanırken diğer taraftan da düzensiz bir şekilde hizmet veren toplu taşıma sistemini daha düzenli hale getirmek amaçlanmıştır. Burada kısmi olarak başarı sağlanmış ve hat üzerindeki toplu taşıma sisteminin yolcu taşıma kapasitesi arttırılmıştır. Ancak bu yeni otobüslerde düzenli kalkış saatleri üzerinden çalışamamakta genellikle eskisi gibi düzensiz kalkış saatleri ile hareket etmeye devam etmektedirler.

Yukarıda belirtilmiş olan düzenlemeler güzergâh üzerinde yapılan lastik tekerlekli yolculukları daha konforlu ve daha güvenli hale getirirken, yapılan bu düzenlemeler yol genişletme çalışmaları ve sinyalizasyon sistemlerinin köprülü kavşak yapıları ile kaldırılarak trafik hızının arttırılmasına yönelik olduğu için, aynı zamanda güzergâh üzerinde yolculuk yapanları bireysel yolculuğa teşvik edici özelliği de olmuştur. Sonuç olarak, yukarıda özet halinde verilen çalışmalar neticesinde sorunlar çözülmemiş ötelenmiş, bir süre sonra trafik farklı noktalarda tıkanmaya başlamış o noktaları açmak içinde eski yapılan çalışmalara ve bu çalışmaların benzerlerine devam edilmiştir. Bu durum bize ilerleyen yıllarda trafik tıkanıklığının yeni noktalarda ortaya çıkacağını, sorunun sadece ötelenmiş olduğunu, kent içi ulaşım sorunlarının daha kesin yöntemlerle çözülmesi gerektiğini göstermektedir.

Halen hat üzerinde trafik yoğunluğunun yaşandığı noktalar bulunmaktadır. Daha önceleri Sigorta Kavşağı’nda yaşanan trafik yoğunluğu, Sigorta Hastanesi’nin yeni inşa edilen Şehir Hastanesi’ne taşınması ile bu bölgeye ötelenmiş, özellikle sabah mesai saatlerinde trafik tıkanıklığına sebep olmaya başlamıştır. 2018 yılında yapımı tamamlanan Adliye Köprülü Kavşağı ile hem bu tıkanıklık, hem de Bahçelievler Savaştepe Caddesi – Adliye hattındaki trafik sorunu çözülmeye çalışılmıştır. Bu çözüm şimdilik yeterli gibi gözükse de gelecek yıllardaki trafik artışları karşısında yetersiz kalacağı anlaşılmaktadır. Keza Adliye Köprülü Kavşağı’nın hizmete açılması daha önceden var olan Bigadiç Köprülü Kavşağı ile birlikte hat üzerinde karayolu trafiğini hızlandırmış ancak bu hızlanış özellikle akşam

38

saatlerinde kent merkezine beklenenden hızlı giren taşıtların kent merkezinde trafiği daha fazla tıkamasına sebep olmuştur. Daha önceden hat üzerinde farklı noktalarda var olan trafik sinyalizasyonları taşıtların akşam saatlerinde belirli periyotlar halinde kent merkezine girmesine izin verirken, hayata geçirilen köprülü kavşaklar ile bu sinyalizasyonlar azalmış daha büyük bir araç topluluğu aynı anda kent merkezine girer hale gelmiştir. Bunun neticesinde akşam saatlerinde Vasıf Çınar Caddesi boyunca trafikte ciddi tıkanıklıklar oluşmaktadır. Kısacası bu çözümler hattı rahatlatmaktan çok tıkanıklık noktalarını değiştirmiş, dolaylı olarak kent merkezi trafiğini olumsuz etkilemiştir.