İşbirliğine Dayalı Öğrenme

Modern yaşamda genel bir amaca ulaşmak için grup olarak organize olabilen insanoğlu bu sayede iş yaşamında, spor ve askeri alanlarda ya da fiilen herhangi bir amacı gerçekleştirmede başarılı olabilmektedir. En önemli insan aktivitelerinden birisi olan işbirliği (Slavin, 1982, s. 5) amaç ve çıkarları bir olanların oluşturdukları çalışma ortaklığı (TDK, 2016), aynı hedeflere ulaşmak için birlikte çalışmak anlamına gelmektedir. İşbirliğine dayalı çalışma, bir grup içerisindeki bireylerin her birine ait problem ya da bir grubu ilgilendiren genel bir problemin çözümüyle ilgili olmak üzere farklı güç ve yeteneklere sahip bireylerin güç ve yeteneklerini birleştirerek probleme ortak çözüm oluşturma anlayışına dayanmaktadır (Taşdemir, 2010, s. 174).

İşbirlikli öğrenme, istenmeyen durumların ortaya çıkmasını en aza indirirken yüksek performanslı takımlardaki çalışmalar sonucunda, eğlenerek öğrenmeyi en üst düzeye çıkaran grup çalışmalarını içeren bir yaklaşımdır (Felder ve Brent, 2007, s. 34).

İşbirliğine dayalı etkinliklerde, bireyler kendilerine ve tüm grup arkadaşlarına faydalı olacak öğrenme ürünlerine ulaşmaya çalışırlar. İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin kendilerinin ve diğer grup üyelerinin öğrenmesini en üst düzeyde gerçekleştirmek için beraber çalışmalarının yolunu açan eğitsel uygulamalardır. Burada ana fikir basittir. Sınıf üyeleri öğretmenden konunun temel eğitimini aldıktan sonra küçük gruplara ayrılırlar. Daha sonra tüm grup üyeleri, başarıyla tamamlayıp öğrenene

kadar belirlenmiş görev üzerinde çalışırlar. İşbirlikli çalışmalar tüm grup üyelerinin birbirinden karşılıklı fayda sağlamak için çabaladığı; grup üyelerinin kader birliği yaptığı; grup performansının her bir üyenin performansına bağlı olduğunun bilindiği; grup üyelerinin birinin başarısına diğer tüm grup üyelerin kendi başarısıymış gibi benimsediği uygulamalardır (Johnson, Johnson ve Holubec, 1994, s. 3).

İşbirliğine dayalı öğrenme öğrencilerin küçük gruplar içerisinde birlikte çalışarak akademik içerikleri öğrenmede birbirlerine yardımcı oldukları bir yöntemdir. İşbirlikli teknikler herhangi bir konu alanında uygulanabileceği gibi; okul öncesinden başlayarak ileri sınıf düzeylerine kadar değişik okul türlerinde kullanılmaktadır. Geniş bir yelpazede; herhangi bir konu alanının akademik kazanımlarında, çeşitli eğitim görevlerinde, ikinci bir dil öğreniminde, tutum, davranış, gruplar arası ilişkiler, sosyal dayanışma, kaynaştırma öğrencilerinin akran kabulünde ve derslere karşı ilginin artmasında ve daha birçok konuda işe koşulabilmektedir (Slavin, 2014, s. 5).

İşbirliğine dayalı öğrenme, bireyin kendisinin ve tüm grup arkadaşlarının öğrenmelerinden sorumlu olduğu, küçük gruplar oluşturularak kullanılan, öğrenci merkezli, uygulanabilirliği yüksek eğitsel bir stratejidir. Öğrenciler bir konu alanının küçük parçalarını kullanarak problem çözme, görevi tamamlama ya da bir amaca ulaşmak için aynı grup içerisinde birbirleriyle etkileşime girerler (Har, 2013, s. 1).

Öğretmenler de grupların arasında koordinasyonları sağlayarak gereksinim duyan öğrencilere yardımcı olurlar. Grup çalışmalarını işbirlikli öğrenme yapan özellik, öğrencilerin hem kendi hem de arkadaşlarının kapasitelerini sonuna kadar geliştirmeye çalışmalarıdır. Bu anlayış, öğrencilerin öğretilenleri bireysel olarak anlamasından farklı bir durumdur. Grup çalışmaları sırasında öğrenciler tek başlarına geçiremeyecekleri soru sorma, açıklama yapma, eleştirme, örnek verme gibi önemli öğrenme yaşantılarını yaşama fırsatı bulurlar (Açıkgöz, 2009, s. 172).

Yapılandırmacı anlayışın eğitim ortamlarındaki yansımalarından olan dayanışma ve işbirliğine dayalı öğrenmede öğrencilerin düşünmelerine değer verilir ve içinde bulundukları öğrenme-öğretme atmosferinde kendi öğrenmelerinden sorumlu olurlar. Öğrenme süreci, daha önce edinilmiş deneyim ve bilginin ortaya çıkarılma süreci ve öğrencilerin yeni bilgi ile aktif olarak ilişki içinde olmalarını sağlayan bir etkinliktir (Akpınar, 2012, s. 61).

İşbirliğine dayalı öğrenme, kimseyi belirli pedagojik kalıplara sıkıştırmayan öğrenci-merkezli sistematik bir yaklaşım sunmaktadır. Bu durumda düz anlatım ve diğer yaklaşımlar işbirliği ilkelerinin birer tamamlayıcısıdır. İşbirlikli öğrenmenin güçlü taraflarından birisi çok yönlü olmasıdır. Merkezine işbirlikli grup çalışmalarının konumlandırıldığı diğer eğitsel yöntemler, kalıcı öğrenme ve eleştirel düşünme gibi istenen sonuçların yolunu açabilir. Bunun yanında sınıf tartışmaları, sınıf değerlendirme teknikleri, problem temelli öğrenme gibi yöntemler işbirliğine dayalı öğrenmeyle bütünleştirilebilir (Millis, 2010, s. 6-7).

İşbirliğine dayalı öğrenme, öğretmen ve öğrencilerin grup içerisinde neler olup bittiğine dikkat etmeleri ve grubun daha üretken olmaları için aktif biçimde çalışmaları gibi grup süreçlerini içermektedir. Ayrıca sosyal ve liderlik becerilerinin gelişimine vurgu vardır. Öğrenciler, bu yolla diğer grup üyelerinin katılımlarını sağlayarak, herkesin fikrinin dikkate alındığı, saygıyla karşılandığı ve isteksiz katılımcıların ilgisinin çekildiği etkili bir çalışma toplantısı kültürü edinirler (Millis, 2010, s. 5).

Grup halinde yapılan her etkinliğin işbirlikli öğrenme olmadığı çalışmaların, işbirliğine dayalı bir nitelik kazanmasında bazı ölçütlerin gereğince yerine getirilmesi önemlidir. İşbirliğine dayalı öğrenmede takım üyeleri kendilerinden istenenleri öğrenmekle ve diğer tüm grup üyelerinin öğrenmelerinden sorumludur. Takım üyeleri grup başarısını artırmada birbirlerine katkıda bulunarak destek olmalı, birbirini cesaretlendirmeli ve arkadaşlarının harcadıkları çabaları takdir etmelidir. Bireysel çabaların ekip başarısını etkileyeceğinin farkında olunmalı, iyi bir iletişim kurulmalı ve olası çatışmalar en iyi şekilde çözülmelidir. Çalışmalarda fikir birliği önemlidir (Şenyurt ve Karakuyu, 2015, s. 20). Takım çalışmalarının başarıyı getirmesinde önemli rolü olan işbirliği ve fedakârlığın gelişiminde bazı etkili koşullar vardır. Çocukların yardımlaşma ve paylaşım özelliklerinin gelişimine elverişli bir zemin oluşturan bu koşullar:

 Birbirine bağlı hedefler

 Yardım ve paylaşımın belirli kurallara bağlanması  Yardım ve paylaşımın ödüllendirilmesi

 Diğerlerinin duygularının farkında olmaktır (Crockenberg ve Bryant, 1973, s. 3).