uğradığında işçiye Sosyal Sigorta kollarından hem kısa vadeli sigortalardan hem de uzun vadeli sigorta kollarından bazı yardımlar sağlanır. Aşağıda iş kazası veya meslek hastalığına uğrayan sigortalıya sağlanan yardımlar belirtilmiştir.
İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan yardımlar:
a) Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi.
b) Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması.
c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması.
d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
e) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi. Ayrıca çalışana sağlanan bu yardımlar aşağıda tablo 6’da detaylı belirtilmiştir.
Tablo 6: İş Kazası ve Meslek Hastalığına Uğrayan Sigortalıya Sağlanan Yardımlar Kısa Vadeli Sigorta Kolları
Kapsamında Uzun Vadeli Sigorta Kolları Kapsamında
Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin
verilmesi. Malullük aylığının verilmesi.
Sürekli iş Göremezlik geliri bağlanması,
Yaşlılık sigortası kapsamında; yaşlılık aylığı ve toptan ödeme,
Ölüm Sigortası kapsamında; Ölüm Aylığı verilmesi
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir
bağlanması..
Daha önce ölüm toptan ödemesi ve aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği ile cenaze ödeneği verilmesi..
Daha önce gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi,
Hastalık ve analık sigortasından, personele hastalık veya analık hallerine
bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince, günlük Geçici İş Göremezlik
Ödeneğinin verilmesi..
Hamilelikten sonra Analık Sigortası kapsamında emzirme ödeneği verilmesi
Ayrıca Cenaze Ödeneği verilmesi..
Askerlik ve doğum borçlanması hakları verilmektedir.
2.7.1. Geçici İş Göremezlik Ödeneği
Çalışan personel; meslek hastalığı, iş kazası veya hastalık, analık hallerinden biriyle karşılaşması durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetki verilen kurulca belirtilen dinlenme süresince çalışamama hali olarak tanımlanır. Geçici İş Göremezlik Ödeneği ise meslek hastalığı, iş kazası ve hastalık hallerinde kanunda belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde verilen ödenek olarak tanımlanmıştır.
Geçici iş göremezlik geliri bağlanan kişi hastanede yatığı sürede sigorta pirimi yatan ücretinin %50’sini, evde istirahatli olduğunda ise sigorta pirimi yatan ücretinin %70’ni alır.
Geçici İş Göremezlikten Yararlanma Şartları: Geçici İş Göremezlik gelirinden faydalanmak için iş kazası, meslek hastalığı, hastalık veya analık hallerinden herhangi birine uğraması gereklidir. Ayrıca SGK’ca yetkilendirilmiş hekim ve sağlık kurullarından sağlık raporu alınması gerekmektedir.
2.7.2. Sürekli İş Göremezlik Geliri
Toplumda bazı konularda bilgi kirliliği bulunmaktadır. Bu konulardan biride sürekli iş göremezlik geliri ile maluliyetin aynı kavramlar olarak bilinmesidir. Bahsettiğimiz iki kavram birbirinden farlı kavramlardır. Çalışan sigortalının iş kazası veya meslek hastalığı durumundan meydana gelen hastalık ve özürler nedeniyle SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden, meslekte kazanma gücü belirli oranda azalmış olan veya azaldığı tespit edilen sigortalıya Sürekli İş Göremezlik geliri bağlanır.
Sürekli İş Göremezlik geliri ikiye ayrılır; -Sürekli İş Göremezlik Ödeneği (kısmi)
- Sürekli İş Göremezlik Ödeneği (tam)
Sürekli İş Göremezlik Ödeneği (kısmi): İş kazası veya meslek hastalığı
durumundan meydana gelen hastalık ve özürler nedeniyle SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulu tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az %10 ve üzeri oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanan gelire denir.
Sürekli İş Göremezlik Ödeneği (tam): İş kazası veya meslek hastalığı
durumundan meydana gelen hastalık ve özürler nedeniyle SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulu tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az %60 ve üzeri oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanan gelire denir.
İster kısmi ister tam iş göremezlik geliri olsun, sürekli iş göremezlik durumunun tespiti için Kurum Sağlık Kuruluna;
Sigortalı personelin işe ilk girişinde alınan sağlık raporu, İş kazası ve meslek hastalığı bildirim belgesi,
Olayın Kanun hükümlerine göre iş kazası olup olmadığı veya sigortalının meslek hastalığına yakalandığı işyerine ait çalışma şartlarını net olarak belirtir rapor ve tutanaklar,
İş kazası veya meslek hastalığına yakalanan sigortalının çalışır veya çalışamaz raporu,
Personele ait geçici iş göremezlik ödeneği belgesi,
Olaya yakalanan personele ait tedavisi için başvurduğu hastanelerden alınan epikriz ve sonuçlar,
Sigortalının tedavisi tamamlanıp bulguları son halini aldıktan sonra, son durumunu gösterir sağlık kurulu raporu ve dayanağı tüm belgeler gönderilir.
2.7.3. Malullük Durumu
Sigortalının çalışma esnasında yakalandığı iş kazası ve meslek hastalığı sonucu çalışma gününü ve meslek kazanma gücünü %60’nı kaybettiği Kurum Sağlık Kurullarınca teyit edilen personel malul sayılmaktadır.
Kişinin Malul sayılı sonucunda Maluliyet aylığı bağlanabilmesi için;
-Çalışan personelin malul durumuna düşmeden önce, yani sağlıklıyken sigortalı olması, -En az 10 yıllık sigortalılık süresini bulunması ve 1800 gün prim ödemiş olması, kişi başkasının bakımına ihtiyaç duyacak şekilde malul kalmışsa 10 yıllık sigorta süresi 5 yıllık sigortalık süresi yeterli sayılmaktadır.
-Malul duruma düşen personelin SGK Tahsis, Talep ve Beyan Taahhüt belgesiyle başvuruda bulunması gerekmektedir.
SGK’ca yetkilendirilen Üniversite hastaneleri, SB Eğitim ve Araştırma hastaneleri ile eski Askeri hastaneler tarafından düzenlenecek sağlık raporları incelenerek SGK Sağlık Kurulunca Maluliyet tespiti yapılmaktadır.
İş kazası sonrası meslekte çalışma gücü kaybı %60 üzeri ise hem sürekli iş göremezlik geliri hem de maluliyet aylığı bağlanabilmektedir.
2.7.4. Ölen Sigortalının Hak Sahiplerine Gelir Bağlanması (Ölüm Geliri/Ölüm Aylığı)
Çok bilinmeyen ve birbirine karıştırılan iki kavram; ölüm geliri ve ölüm aylığı… Ölüm Gelirini tanımlayacak olursak; Sigortalı bir işte çalışıp iş kazası geçirip ölenlerin ailelerine SGK tarafından bağlanan gelirdir. Ölüm Aylığı ise belirli bir süre çalışıp belirli süre içerisinde düzenli prim gününe sahip olanlar, iş kazası ya da meslek hastalığı dışında bir sebeple hayatlarını kaybettiklerinde hak sahiplerine SGK’ca ödenecek bir meblağdır (Halk arasında bu gelire dul ve yetim aylığı denilmektedir).
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, iş kazası ve meslek hastalığı sigortasında ölüm geliri bağlanır. Kişinin iş kazası veya meslek hastalığı geçirip vefatı durumunda en az 5 yıl sigortalığı + 900 gün sigorta primi varsa aileye ayrıca ölüm aylığı da bağlanır. İşçi iş kazası veya meslek hastalığı geçirip vefat ettiğinde 5 yıl + 900 gün sigorta primi yoksa aileye sadece ölüm geliri bağlanır. Bu gelirin miktarı da ailenin tek başına yaşaması için elverişli bit tutar olmasından uzaktır.
2.7.4.1. Gelir Bağlanmış Olanın Kız Çocuklarına Evlenme Ödeneği
Bekâr iken babası dolayısıyla SGK’dan yetim aylığı alan kız çocuklarına evlendikleri takdirde alacakları aylık meblağın belli tutarı çeyiz parası olarak ödenir (5510 Saylı Kanun Md.20).
2.7.4.2. Ölen Sigortalı İçin Cenaze Ödeneği
Cenaze ödeneği iki farklı durumda hak sahiplerine ödenebilmektedir (5510 Sayılı Kanun Md.20);
-Çalışanın İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölmesi durumunda cenaze ödeneği verilmesi,
-Ölüm sigortası kapsamında cenaze ödeneği verilmesi şeklindedir.
2.7.5. Hak Sahibi Kavramı
Hak sahibi olarak kişinin bakmakla yükümlü olduğu bireyler, yani kişinin eşi, çocukları, anne ve babası olarak kabul edilir.
Yasada Hak sahibi, 5510 sayılı SGK’nın 3’üncü maddesinde tanımlanmıştır. Madde 3’te Hak Sahibi; sigortalı personelin veya sürekli iş görmezlik geliri ile malullük ya da yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü halinde, gelire veya toptan ödemeye hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasını ifade eder.