İş Doyumu ile İlgili Yapılan Araştırmalar

Lam, Baum ve Pine (2001) tarafından, iş doyumunu analiz etmek için Hong Kong’ta faaliyet gösteren Çin restoranlarında çalışan 171 yöneticinin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; yöneticilerin genel anlamda işlerinden hoşnut olduğu ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda işin kendisi, ödüller ve iş çevresi gibi önemli faktörlerin iş doyumunu etkilediği tespit edilmiştir. Buna ek olarak, iş doyumu seviyesi düşük olan yöneticilerin işten ayrılma niyetinin yüksek olduğu saptanmıştır.

Lam, Zhang, ve Baum (2001) tarafından, demografik değişkenler ve iş doyumu arasındaki ilişkiyi tespit etmek için otel işletmelerinde çalışan 288 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; çalışma süresi on yıldan fazla olan ve eğitim seviyesi yüksek olan işgörenlerin işlerinden doyum sağlamadıkları tespit edilmiştir. Aynı zamanda; iş doyumunu en çok ücretin etkilediği saptanmıştır.

Tarlan ve Tütüncü (2001) tarafından, başarım değerleme sürecini analiz etmek, iş doyumunu etkileyen faktörleri incelemek ve başarım değerleme uygulamasının iş doyumuna olan etkisini tespit etmek için otel işletmelerinde çalışan 149 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; başarım değerleme uygulamasının iş doyumunu etkilediği ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda iş doyumunu en fazla etkileyen faktörün iş arkadaşları olduğu tespit edilmiştir.

Akıncı (2002) tarafından, iş doyumunu etkileyen faktörleri belirlemek, iş doyumunun öneminin altını çizmek, iş doyumunun bireysel ve örgütsel açıdan sonuçlarını ortaya koymak ve işgörenlerin iş doyumlarını tespit etmek için

108

Antalya’da faaliyet gösteren otel işletmelerinde çalışan 322 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; psiko-sosyal faktörlerin iş doyumunu diğer faktörlere göre daha fazla etkilediği ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda işletmelerin işgörenlere sunduğu örgütsel olanaklar arttıkça, işgörenlerin iş doyum düzeylerinde artış olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak, işgörenlerin iş doyumunu etkileyen faktörler ile örgüt yapısının işleyiş boyutu arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır.

Hançer ve George (2003) tarafından, işgörenlerin iş doyumunu tespit etmek için restoran işletmelerinde çalışan 798 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; işgörenlerin %24’ünün yüksek düzeyde; %25’inin orta düzeyde; %50’sinin ise düşük düzeyde doyuma sahip olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda; işten ayrılma durumunda işgörene ödenecek tazminatın iş doyumu en düşük seviyede etkilediği; iş güvencesinin ise iş doyumuna önemli oranda etki ettiği tespit edilmiştir. Buna ek olarak, iş doyumunun cinsiyet, yaş, iş tipi ve hizmet süresi gibi değişkenlere göre farklılık gösterdiği saptanmıştır.

Lam ve Zhang (2003) tarafından, karşılanmamış beklentiler, örgütsel bağlılık ve iş doyumu arasındaki ilişkiyi tespit etmek için Hong Kong’ta faaliyet gösteren fast food işletmelerinde çalışan 203 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; işin özellikleri, eğitim, ilerleme olanakları, işgörenler arasında adil olunması, ücret ile ilgili karşılanmamış beklentilerin olduğu ve bu faktörlerin örgütsel bağlılık ve iş doyumunu etkilediği tespit edilmiştir.

Sarker, Crossman ve Chinmeteepituck (2003) tarafından, yaş ve hizmet süresi ile iş doyumu arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmek için Tayland’da bulunan otel işletmelerinde çalışan 323 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; yaşın iş doyumunu doğrudan etkilemediği ancak hizmet süresinin etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Ancak hizmet süresinin iş doyumu ile olan ilişkisinde yaşın önemli bir faktör olduğu ifade edilmiştir. Çünkü yaş arttıkça hizmet süresi de artmakta ve bu durumda iş doyumunda da artış görülmektedir.

Uçkun vd. (2004) tarafından, iş doyumunu etkileyen faktörler çerçevesinde iş doyumunun incelenmesi için Akçakoca’da bulunan otel işletmelerinde çalışan 56

109

işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; işgörenlerin ücret, fiziki olanaklar, terfi olanakları, çalışma ve sosyal olanaklar, iş arkadaşları, yönetim şekli boyutlarından hiç birinden tam olarak doyum sağlayamadığı ortaya çıkmıştır.

Dönmez ve Birdir (2007) tarafından, iş doyumunun öneminin altının çizmek, iş doyumunu etkileyen faktörlerin tespit etmek, iş doyumunun sonuçlarının incelemek ve işgörenlerin iş doyumunun ölçmek için seyahat acentasında çalışmakta olan 272 işingören katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; işgörenlerin genel olarak işlerinden doyum sağladığı ve memnun olduğu ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda iş doyumunu en fazla etkileyen iki faktörün işin yapısı ve terfi olanakları olduğu saptanmıştır. Buna ek olarak, işgörenlerin eğitim durumu ve iş doyumları arasında anlamlı bir fark tespit edilirken; diğer demografik değişkenler ve iş doyumu arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir.

Taşlıyan (2007) tarafından, iş doyumu ve müşteri tatmini arasındaki ilişkiyi tespit etmek için Kahramanmaraş’ta faaliyet gösteren ulaştırma işletmelerinde çalışan 35 işgören ve 50 müşterinin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; işgörenlerin iş doyumu düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda iş doyumunun müşteri tatminini pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir.

Yazıcıoğlu ve Sökmen (2007) tarafından, işgörenlerin iş doyum düzeylerini belirlemek ve bazı demografik değişkenlerin iş doyumu üzerinde etkisinin olup olmadığını tespit etmek için Adana’da faaliyet gösteren otel işletmelerinin yiyecek- içecek departmanında çalışan 95 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; iş doyumu ölçeğinde yer alan her bir ifadeden işgörenlerin ne düzeyde memnun oldukları tespit edilmiştir ve bunlardan araştırmada detaylı olarak bahsedilmiştir. Aynı zamanda; demografik değişkenlerden sadece cinsiyet ve yaş ile iş doyumu arasındaki ilişki incelenmiş ve aralarında önemli bir farklılık olmadığı saptanmıştır.

Rızaoğlu ve Ayyıldız (2008) tarafından, örgüt kültürü boyutlarının iş doyumu üzerindeki etkisini tespit etmek için Didim’de faaliyet gösteren konaklama işletmelerinde çalışan 122 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; örgüt kültürü boyutları ile iş doyumu arasında anlamlı bir

110

ilişki tespit edilmiştir. Aynı zamanda; iş doyumunu etkileyen en önemli faktörlerin; müşteri değeri, kültürel güç ve hizmet kalitesi olduğu belirtilmiştir.

Liao, Hu ve Chung (2009) tarafından, lider üye etkileşimi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi tespit etmek için Tayvan’daki otel işletmelerinde çalışan 303 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; iş doyumunun örgütsel bağlılık ile lider üye etkileşimi arasındaki aracı değişken olduğu ortaya çıkmıştır.

Kutanis ve Mesci (2010) tarafından, örgütsel adaletin iş doyumu üzerindeki etkisini tespit etmek için lisans düzeyinde turizm eğitimi veren bir kurumda çalışan 37 işgörenin (akademik ve idari) katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; örgütsel adaletin alt boyutlarından işlemsel adalet ve dağıtımsal adalet boyutlarının, iş doyumunun içsel doyum ve dışsal doyum boyutlarını önemli oranda etkilediği ortaya çıkmıştır.

Pelit ve Öztürk (2010) tarafından, işgörenlerin iş doyum düzeylerini tespit etmek için şehir ve sayfiye bölgelerdeki otellerde çalışan 1854 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; şehir otellerinde çalışan işgörenlerin sayfiye bölgesinde faaliyet gösteren otel işletmelerinde çalışan işgörenlere göre daha yüksek iş doyumuna sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda; işgörenlerin eğitim düzeyleri ile iş doyumları arasında bir farklılık tespit edilmiştir. Buna ek olarak, işgörenlerin özellikle şirket politikası, terfi olanakları, kendi kararlarını uygulayabilme ve ücret gibi konularda doyuma ulaşamadıkları saptanmıştır.

Üngüren vd. (2010) tarafından, iş doyumu ve tükenmişlik arasındaki ilişkiyi tespit etmek için Antalya ili Kumluca ve Finike ilçelerinde faaliyet gösteren konaklama işletmelerinde çalışan 181 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; iş doyumu ve tükenmişlik arasında güçlü bir ilişki tespit edilmiştir. Aynı zamanda; işgörenlerin tükenmişlik sendromu yaşamadığı tespit edilmiştir. İşgörenlerin iş doyumları konusunda ise kararsız kaldıkları ifade edilmiştir. Buna ek olarak, işgörenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin çalışılan departmana göre farklılık gösterdiği saptanmıştır.

Yang (2010) tarafından, iş doyumunun öncüllerini (rol belirsizliği, rol çatışması, özerklik, sosyalleşme, tükenmişlik) ve sonuçlarını (duygusal ve devam

111

bağlılığı, devamsızlık, işten ayrılma niyeti) incelemek için Tayvan’da bulunan otel işletmelerinde çalışan 671 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; rol çatışması, özerklik, sosyalleşme, tükenmişliğin iş doyumunu etkilediği ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda duygusal ve devam bağlılığı ve işe devam arttığında işgören devir hızının düştüğü ifade edilmiştir.

Köroğlu (2011b) tarafından, iş doyumunun önemini vurgulamak ve turizm işletmelerinde çalışan işgörenlerin iş doyumunu kavramsal olarak incelemek için bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; örgütsel faktörlerin iş doyumunu bireysel faktörlere ve işin niteliğine ilişkin faktörlere göre daha fazla etkilediği belirtilmiştir. Aynı zamanda yapılan çalışmalar incelenerek iş doyumunu etkileyen faktörler tespit edilmiş ve bu doğrultuda turizm işletmelerine önerilerde bulunulmuştur.

Korkmaz vd. (2013) tarafından, liderlik davranışlarının iş doyumu üzerindeki etkisini tespit etmek için Türk Hava Yolları bünyesinde çalışan 213 kabin memurunun katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; liderlik davranışlarının iş doyumunu ekilediği ortaya çıkmıştır. Serbestlik tanıyan liderlik algısının artmasıyla birlikte iş doyumunun da arttığı; dönüşümcü liderlik algısının artmasıyla iş doyumunun azaldığı tespit edilmiştir.

Çelik, Dedeoğlu ve İnanır (2015) tarafından, etik liderlik, iş doyumu ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi tespit etmek için Antalya’da faaliyet gösteren otel işletmelerinde çalışan 391 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; etik liderliğin iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerinde; örgütsel bağlılığın iş doyumu üzerinde pozitif bir etkisi olduğu saptanmıştır.

Özer, Ergün ve Okatan (2015) tarafından, personel güçlendirmenin iş doyumu üzerindeki etkisini tespit etmek için İstanbul’da faaliyet gösteren otel işletmelerinde çalışan 794 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; personel güçlendirmenin iş doyumu üzerinde pozitif bir etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda; işgörenlerin içsel doyumlarının ve genel iş doyumlarının yüksek düzeyde; dışsal doyumlarının ise orta düzeyde olduğu saptanmıştır.

Amissah, Gamor, Deri ve Amissah (2016) tarafından, işgörenlerin iş doyum düzeylerini belirlemek ve iş doyumunu etkileyen faktörleri tespit etmek için otel

112

işletmelerinde çalışan 190 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; işgörenlerin işlerinden kısmen memnun oldukları ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda; ücret, denetim ve terfi olanaklarının iş doyumunu önemli ölçüde etkilediği saptanmıştır.

Kong, Jiang, Chan ve Zhou (2017) tarafından, turizm alanında yapılan iş doyumu ile ilgili çalışmaları incelemek ve sonuçlarını analiz etmek için 143 çalışma incelenmiştir. Araştırma neticesinde; iş doyumunu etkileyen faktörlerin genellikle; bireysel, örgütsel, sosyal-ailevi ve psikolojik olmak üzere dört başlık altında incelendiği tespit edilmiştir. Bireysel faktörlerden eğitim durumu, ilgi ve yeteneklerin; örgütsel faktörlerden kültür ve örgütsel desteğin; sosyal ve ailevi faktörlerden iş-aile arasındaki ilişkilerin; psikolojik faktörlerden psikolojik birçok konunun iş doyumu ile işkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu hususta iş doyumunu arttırmak adına birtakım öneriler sunulmuştur.

Aksoy, Şengün ve Yılmaz (2018) tarafından, iş doyumu ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi tespit etmek için Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki otel işletmelerinde çalışan 492 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; iş doyumu ile duygusal ve normatif bağlılık arasında pozitif; iş doyumu ile devam bağlılığı arasında ise negatif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Aynı zamanda işgörenlerin iş doyumlarının bazı demografik değişkenlere göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Erdem vd. (2019) tarafından, iş doyumu ve işten ayrılma niyetinin iş yaşam denge düzeyine göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek için restoran işletmelerinde çalışan 270 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; iş doyumu ve işten ayrılma niyetinin iş yaşam denge düzeyine göre anlamlı farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır. İş yaşam dengesi daha yüksek olan işgörenlerin iş doyumu seviyesinin daha yüksek olduğu; işten ayrılma niyetlerinin ise daha düşük olduğu saptanmıştır.

Yücel (2020) tarafından, presenteizmin demografik değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek ve presenteizmin iş doyumu üzerindeki etkisini belirlemek için Antalya’daki otel işletmelerinde çalışan 426 işgörenin katılımıyla bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma neticesinde; işgörenlerin presenteizm düzeylerinin cinsiyet ve medeni durum değişkenlerine göre

113

anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Aynı zamanda; presenteizm ve iş doyumu arasında anlamlı ve negatif bir ilişki saptanmıştır.