1. Hz. Safiyye Vâlidemiz
Hz. Safiyye, Benu‟n-Nadîr Yahudileri‟nin reisi olan Huyey b. Ahtab‟in kızı idi. Hz. Peygamber, Nadîr oğullarını Medine‟den sürgün ederken bu Yahudiler, Hayber‟e gitmiĢlerdi. Aralarında Huyey b. Ahtab ile komutan Kinâne b. Rebî‟ b. Ebi‟l-Hukayk da vardı. Bunlar, servet sahibi ve kavimleri tarafından sayılan kimselerdendi. Hz. Safiyye de o zaman henüz buluğa ermemiĢ küçük bir kızdı. Evlenme çağına gelince, önce Sallam b. MiĢkem ile evlenmiĢ, ondan ayrılınca da Kinâne b. Rebî b. Ebi‟l-Hukayk ile evlenmiĢti. Hayber SavaĢı‟nda esir düĢünce ve Kinâne‟nin öldürülmesiyle dul kalmıĢtı.234
Hz. Safiyye, Hz. Peygamber ile evlenirken, 17 yaĢındaydı. Kinâne b. Ebi‟l-Hukayk ile evleneli henüz bir iki ay olmuĢtu. Kinâne ile bu süre boyunca mutlu bir evliliği olmamıĢtı. Babası ve kocasının aksine Hz. Safiyye, çok dindar bir kadındı. Küçük yaĢtan beri, insanlardan bir Peygamberin geleceğinden bahsettiklerini duymuĢ ve bu hafızasında yer etmiĢti. Sonra da Mekke‟de, KureyĢli bir Arab‟ın Peygamberlik iddiasında bulunduğunu ve daha sonra Kuba‟ya ulaĢtığını da duymuĢtu. Bu haberleri, daha 10 yaĢındayken duymuĢtu. Babasının ve amcasının, onu (Hz. Peygamber‟i ) görmek için Kuba‟ya gittiklerini ve onların, gece yarısı üzüntü ve hayal kırıklığı içinde döndüklerini de hatırlıyordu. Onların söylediklerinden, bu yeni gelen kiĢinin peygamber olduğuna inandıklarını; ancak ona karĢı çıkmaya niyetlendiklerini de anlayabilmiĢti. Hz. Peygamber Hayber‟e gelmeden bir süre önce onu, rüyasında da görmüĢtü.235
Hz. Safiyye, Kinâne b. Ebi‟l-Hukayk‟la yeni evlenmiĢken rüyasında ayın, onun odasına düĢtüğünü görmüĢtü. Rüyasını kocasına anlatınca, o: “Sen, Hicaz‟ın Meliki
232
Vâkıdî, II, 673; Ġbn Sa‟d, II, 112; Ġbn Seyyidi‟n-Nâs, II, 138.
233
Ġbn Kesîr, IV, 199.
234Ġbn Kesîr, IV, 196; Abdürrezâk et-Tantavî el-Karmût, s. 456. 235
65 Muhammed‟i mi istiyorsun?”, demiĢ ve yüzüne tokatla vurmuĢtu. Hz. Peygamber onu nikâhladıktan sonra, onun yüzündeki yarayı sormuĢ, o da gördüğü rüyayı Hz. Peygamber‟e anlatmıĢtır.236
Müslümanlardan Dıhyetü‟l-Kelbî Hz. Peygamber‟in yanına gelip, kendisine esir alınan kadınlardan birini vermesini istemiĢ, Hz. Peygamber de ona istediği bir kadını almasını söylemiĢ, Dıhye de kendisine Hz. Safiyye‟yi almıĢtır. Ancak, Müslümanlardan birinin Hz. Peygamber‟in yanına gelip O‟na, Hz. Safiyye‟nin Yahudilerin reisi Huyey‟in kızı olduğunu, onu Dıhye‟ye vermesinin doğru olmayacağını, Hz. Safiyye‟nin Kurayza ve Nadîr oğulları kabilelerinin hanımefendisi olduğu için ancak kendisine lâyık olabileceğini, bu yüzden onu, kendisine alması gerektiğini söylemesi üzerine Hz. Peygamber, Hz. Safiyye ve Dıhye‟yi yanına çağırmıĢtır. Dıhye‟den Hz. Safiyye‟nin yerine, baĢka bir kadını almasını istemiĢ, Hz. Safiyye‟yi azad ederek onunla evlenmiĢtir. Hz. Safiyye‟nin amcasının kızını ise Dıhye‟ye vermiĢtir.237
Bir baĢka rivayete göre ise Hz. Peygamber, Hz. Safiyye‟yi, Dıhye‟ye vermiĢ, ancak onun gördüğü rüyasını dinleyince Dıhye‟ye, Hz. Safiyye yerine, amcasının kızını alması için haber göndermiĢ, sonra da Hz. Safiyye‟ye serbest bırakılmak üzere, Yahudi olarak kalıp halkına dönmesini, ya da Müslüman olup kendisin eĢi olarak yaĢamasını söylemiĢ ve bu iki seçenekten birisini seçmesini istemiĢtir. Hz. Safiyye de, Hz. Peygamber ile evlenmeyi tercih etmiĢtir. Hz. Peygamber de, Medine‟ye dönerken ilk konakladığı yerde onunla evlenmiĢtir.238
Hz. Bilâl-i HabeĢî‟nin, Hz. Safiyye ile amcasının kızını Hz. Peygamber‟in yanına getirirken onları, öldürülmüĢ Yahudilerin cesetlerinin yanından geçirmesi ve Hz. Safiyye‟nin amcasının kızının, onları görünce bağırarak elleriyle yüzüne vurması üzerine239
Hz. Peygamber: “Ey Bilâl! Sende Ģefkat mi kalmadı ki bu kadıncağızları ölülerinin yanından geçirdin?” Veya: “Ey Bilâl! Sende Ģefkat mi kalmadı ki onları ölülerin yanından getirdin?” demiĢ ve Hz. Safiyye‟nin amcasının kızı için de: “Bu diĢi Ģeytanı benden uzaklaĢtırın” buyurmuĢtur. Daha sonra Hz. Peygamber, Hz. Safiyye‟yi arkasına alarak onu cübbesiyle örtmüĢ, bunun üzerine Müslümanlar, Hz. Peygamber‟in onu kendine ayırdığını anlamıĢlardır.240 Hz. Peygamber, Medine‟ye doğru yola çıkarken sahâbîler; “Eğer Hz. Peygamber, Hz. Safiyye‟yi örterse, o zaman o, O‟nun hanımıdır; eğer örtmezse hanımı değil,
236
Ġbn Ġshâk, II, 148; Vâkıdî, II, 674; Ġbn HiĢâm, III, 336; Ġbnü‟l-Esîr, II, 221; Ġbn Kesîr, IV, 196.
237
Ġbn Kesîr, IV, 197; Diyârbekrî, II, 46; Muhammed Ahmed BaĢümeyl, s. 160-161.
238
Vâkıdî, II, 707; Martin Lings, s. 381; Abdulkâdir Ebû Fâris, III, 101; ġevkî Ebû Halîl, s. 81.
239
Ġbn Ġshâk, II, 148; Ġbn Kesîr, IV, 197; Diyârbekrî, II, 46; Sâbir Tuayme, s. 123; ġevkî Ebû Halîl, s. 80-81.
240
66 cariyesidir.” DemiĢlerdir. Yola çıkarken Hz. Peygamber onu örtmüĢtür. Sonra devenin yanına giderek dizini yere koymuĢ ve Hz. Safiyye‟nin ayağını, kendi dizine koyarak onu deveye bindirmiĢtir. Bunun üzerine sahâbîler, onun Hz. Peygamber‟in hanımı olduğunu anlamıĢlardır.241
2. Hz. Peygamber’in Hz. Safiyye İle Zifâfa Girmesi
Hz. Peygamber Hz. Safiyye vâlidemiz ile Hayber‟den dönerken, Süddü‟s-Sahbâ denilen yerde, Hz. Safiyye aylık hastalığından temizlendikten sonra gerdeğe girmiĢ,242 düğün yemeği olarak da hays, hurma ve semen vermiĢ, mehir olarak da onu azad etmiĢtir. Hz. Peygamber, Hz. Safiyye‟yi arkasına bineğe bindirmiĢ ve onun üzerini örtmüĢtür.243
Böylece sahâbîlerin de anladıkları gibi, Hz. Safiyye, Müslümanların annesi olmuĢtur. Enes b. Mâlik‟in annesi Ümmü Süleym bint Milhân, Hz. Safiyye‟yi Hz. Peygamber için tarayıp güzelleĢtirmiĢtir.244
Ġbn Kesîr, Enes b. Mâlik‟in Ģöyle dediğini rivayet etmiĢtir: “Hz. Peygamber Hz. Safiyye‟yi esir aldı. Onu azad edip onunla evlendi.” Sâbit, Enes b. Mâlik‟e Hz. Peygamber‟in Hz. Safiyye‟ye mehir olarak ne verdiği sorduğunda Enes b. Mâlik: “Hz. Peygamber mehir olarak ona canını verdiğini, yani, onu azad ettiğini söylemiĢtir.245
Hz. Safiyye‟nin gördüğü bu rüya her ne kadar Hadîslerde yoksa da, temel Ġslâm Târih kaynaklarında zikredilmektedir. Rüya görmek normal bir Ģeydir ve her kes rüya görebiliyor. Hz. Safiyye de böyle bir rüya görmüĢ olabilir. Fakat Kinâne b. Ebi‟l-Hukayk‟ın onu bu Ģeklinde yorumlaması da çok ĢaĢırtıcı değildir. O, onun rüyasından böyle bir anlam çıkarmıĢ olabilir. Belki Kinâne b. Ebi‟l-Hukayk de, baĢka Yahudiler gibi Hz. Peygamber‟in gerçek bir peygamber olduğunu biliyordu. Ve bu yüzden odasına düĢen ay, Hz. Peygamber‟e benzetmiĢ olabilir. Diğer bir husus ise; Hz. Safiyye‟nin yüzündeki iz kalmasıdır. Hz. Peygamber daha Hayber‟e gelmeden birkaç gün önce, Hz. Safiyye Kinâne b. Ebi‟l-Hukayk ile evlenmiĢti. Hz. Peygamber Hz. Safiyye‟ye yüzündeki yaranın izini sorması, bu olayın üzerine çok zaman geçmediğini göstermektedir. Hz. Peygamber de onun yüzündeki yara izi görünce onun nedenini sormuĢ olabilir.
Hz. Peygamber bir çadırda Hz. Safiyye ile gecelemiĢ, Ebû Eyyûb Hâlid b. Zeyd kılıcını kuĢanıp Hz. Peygamber‟e bekçilik yapmıĢ ve bütün geceyi çadırın etrafında
241
Vâkıdî, II, 675; Ġbn Sa‟d, II, 116; Buhârî, Meğâzî, 38; Diyârbekrî, II, 57; Ali Muhammed es-Salâbî, es- Sîretü‟n-Nebeviyye: Arzu Vekâi‟ ve Tahlîlu Ahdâs, Müessesetü‟d-Deyyân, Beyrut, 2005, I-II; 658–659.
242
Ġbn Hacer el-Askalânî, es-Sîretü‟n-Nebeviyye Min Fethi‟l-Bârî, Thk. Muhammed el-Emin b. Muhammed Mahmud b. Ahmed el-Ceknî, 1. bsk., Dâr Ġbn Hazm, Beyrut, 2001, s. 265–266.
243
Buhârî, Meğâzî, 38; Ġbn Kesîr, IV, 212; Abdulkâdir Ebû Fâris, III, 102.
244
Ġbn Kesîr, IV, 196.
245
67 dolaĢmıĢtır. Sabahleyin Hz. Peygamber onu görüp de bekleme sebebini sorunca, Ebû Eyyûb: “Ya Rasûlallah, senin için bu kadından korktum. Çünkü o öyle bir kadındır ki; onun babasını, kocasını ve kavmini katletmiĢsin. Kendisi de kâfirdir. ĠĢte bundan korktum.” diye cevap vermiĢtir. Hz. Peygamber de ona: “Ey Allah‟ım, Ebû Eyyûb‟u, beni koruduğu gibi koru.” diye dua etmiĢtir.246
Hz. Peygamber‟in, baĢkumandan hakkı olarak ganimet içerisinden, ya bir köle, ya da bir at veya baĢka istediği bir sehm hakkı vardı ki buna, “Safiyy” denilirdi.247
Hz. Safiyye‟nin asıl adı Zeynep‟tir, ancak Hz. Peygamber onu, ganimet içinden seçip aldığı için Safiyye adı ile anılmıĢtır.248
Hz. Safiyye Hz. Peygamber ile üç yıl bir ay beraber yaĢadıktan sonra 50 yaĢında vefat etmiĢtir. Bir baĢka rivayete göre, 52 yaĢında vefat etmiĢ ve Baki‟de defnedilmiĢtir.249
Hz. Safiyye, Benu‟n-Nadîr Yahudileri‟nin reisi olan Huyey b. Ahtab‟in kızıydı. Kendisi ile evli olan kiĢi (Kinâne b. Ebi‟l-Hukayk) da Yahudilerin büyük komutanıydı. Zengin ve kendine özel bir kalesi vardı. Her ikisi mal, mülk ve söz sahibiydiler. Hz. Safiyye‟nin böyle bir aileden olması ve kendisi de kavminde diğer ve saygı gören birisi olması ancak Hz. Peygamber‟e layıktı. Hz. Peygamber de hem kendisine, hem de Hz. Safiyye‟nin amcasının kızına merhametli davranmıĢtır. Hz. Bilâl, Hz. Safiyye ve amcasının kızı ölü Yahudi cesetlerinin yanından geçirdiği için, onu “Sende merhamet kalmadı mı ki onları ölülerin yanından geçiriyorsun” diye ikaz etmiĢtir. Sonra Hz. Safiyye‟ye kendisi ile evlenmek hususunda isterse Yahudi olarak kalıp halkına dönmek, ya da Müslüman olup kendi eĢi olarak yaĢamak, Ģeklinde iki seçenek sunmuĢtur. Hz. Peygamber onunla esir muamelesi yapıp câriye olarak almamıĢtır. Eğer Hz. Safiyye birinci Ģartı tercih etseydi, Yahudi olarak kendi halkına da dönebilirdi. Fakat Hz. Safiyye Hz. Muhammed‟in Peygamber olduğunu duymuĢtu. Hz. Peygamber‟in ona böyle bir seçenek sununca, kendi rızasıyla bu seçeneği kabul etmiĢ ve Hz. Peygamber ile evlenmiĢtir.