Hz Musa’nın ve İsrail Oğullarının Mısır'da İken Yaşadıkları

Kur’an-ı Kerim’in birçok yerinde Hz. Musa, kavmi İsrail Oğulları ve Firavun kıssasına yer verilmektedir. Kur’an’ın ve Tevrat’ın anlattığına bakılırsa İsrail oğulları Hz. Yusuf döneminde Mısır’a gelmişlerdi. Üvey kardeşleri tarafından kuyuya atılan Hz. Yusuf, oradan geçen bir kervan tarafından çıkarılmış, Mısra götürülüp oranın vezirlerinden birine köle olarak satılmıştır. Yusuf Suresinde de anlatıldığı gibi Mısırda iftiraya uğramış ve hapse atılmıştır. Sonradan iftiraya uğradığı anlaşılarak, dürüstlüğü ve rüya yorumundaki yeteneği gibi sebeplerle Mısır’da vezirliğe kadar yükseltilmiştir. Mısır ve çevre bölgelerde uzun süren bir kıtlık nedeniyle akrabalarını Mısra getirmiştir.

Tevrat’ın ifadesine bakılırsa Hz. Yusuf döneminde Mısır’a getirilen İsrail Oğullarının sayısı altmış altı kişidir. Burada bulunan Hz. Yusuf ve çocuklarıyla       

204 _{Taberî, Tefsir, XVI/335-341.}

205 _{Taberi, Tarih, I/322-325; Sa’lebi, Kısasu’l-Enbiya, s. 117-121.}

206_{Harman, Ömer Faruk, DİA, “Musa” md., XXXI/207-208; Çonkor, Burhan, “Tefhimu’l-Kuran’da}

İsrailiyyat’ın Ele Alınış Biçimi” (Y. Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

beraber İsrail oğullarının toplam sayısı yetmişe ulaşmaktadır.207Firavun onları güzel karşılamış ve hayvancılıkla uğraşmaları sebebiyle hayvanlarını otlatmaya müsait bir bölge olan “Goşen’e” yerleştirmiştir.208İsrail Oğulları Mısır’da Hz. Yusuf sayesinde mutlu günler yaşamışlardır.

Aradan asırlar geçtikten sonra sayıları artmıştır. İsrail oğulları zamanla, Mısırlıların inançlarını da kabul etmiş ve Mısır yönetiminin vatandaşları olmuşlardır.209Hz. Musa döneminde buzağıya olan tutkuları, Mısırlıların inançlarını benimsediklerini göstermektedir. Aslında onlar, Mısır halkının bir parçası olmuşlardı. Ne var ki farklı bir etnik kökenden geliyorlardı. Bu yüzden Mısır yönetimi onlardan endişe etmeye başlamıştı. Mısır yöneticileri, herhangi bir düşmanla yapacakları savaşta onların ihanet ederek düşman tarafını desteklemelerinden endişe ediyorlardı. Bu sebeple Mısır yöneticileri, İsrail oğullarını şehirlerin mabet ve heykellerinin yapımında, tarımda ve diğer ağır işlerde çalıştırmaya başlamışlardı. Mısırlılar artık onlara köle muamelesi yapmaktaydılar. Nihayet Hz. Yusuf’un Mısır yönetiminde sağladığı başarıları bilmeyen biri kral(Firavun) olmuş, İsrail oğullarının çoğalıp güçlenmelerinden daha da korkmaya başlamış ve erkek çocuklarını öldürmeye başlamıştır.210Nitekim Kuranı Kerim, Firavun’un, aralarına ayrılık tohumları ekerek, onlardan bir gurubun erkek çocuklarını öldürüp onları zayıf duruma düşürdüğünü haber vermektedir.211

Firavun’un Gördüğü Rüya

Bazı tefsir kitaplarında Hz. Musa’nın doğumu ile ilgili şöyle bir haber nakledilir: Mısır hükümdarı Firavun bir rüya görür ve kâhinlere rüyasının yorumunu yaptırınca onlar, İsrail Oğullarından doğacak bir çocuğun ileride kendi hükümranlığına son vereceğini söylemişlerdir. Firavun, kendi mantığına göre, gelecekteki bu olayı durdurmak istemiştir. Dolaysıyla İsrail oğullarının erkek çocuklarının tamamını öldürmeyi kararlaştırmıştır. Ancak erkek çocuklarının tamamının öldürülmesi, Firavun taraftarlarınca da tepkiyle karşılanınca kararını, bir       

207 _{Tekvin, 46/26-27.} 208 _{Tekvin, 46/33-34.}

209 _{M. Sait Şimşek, a.g.e., I/83.}

210 _{M. Sait Şimşek, aynı yer; Taberi, Tefsir, XVIII/156.} 211 _{Kasas, 28/4.}

sene doğan çocukları öldürmek, ertesi sene doğacakları öldürmemek şeklinde değiştirmek zorunda kaldı.212 Ne de olsa İsrail oğulları, Mısır halkının işçi sınıfını oluşturuyordu. İşçilerini ve kölelerini yitirmeleri durumunda ayak işlerini kendileri yapmak zorunda kalacaklardı.213

Kur’an-ı Kerim’de de Tevart’ta Firavun gördüğü rüya ile ilgili bir işaret yoktur. Bunu söylemiş olmakla Firavunun sadık rüya(lar) gördüğü ve kâhinlerin da rüya yorumlama yönüyle gaybi bildiklerini kabul etmiş oluyoruz. Bakara suresinin Firavun İsrail oğullarını öldürmesinden bahsettiği 49-50. Ayetlerindeki َنوحﱢبَذُي ifadesi geniş zaman anlamı ifade etmektedir. Ayrıca bazı ayetlerde, çokluk ifade eden “yüzebbihune” formunun kullanılması öldürme işinin çokça yapıldığını göstermektedir.214

Asıl sebebi, Tevrat İsrail oğullarının çoğalmaları ve bir düşman saldırısında düşman tarafına destek vermelerinden korkulması şeklinde özetlemektedir. 215 Ancak bazı İslamî kaynaklar bu görüşün doğru olmadığını söylemektedir.216

İşte böyle bir zamanda Musa (a.s) Mısır’da dünyaya gelmiştir.

Kuranı Kerim:

“…Biz ise yeryüzünde güçsüz düşürülenlere iyilikte bulunmak, onları yeryüzünde önderler yapmak ve onları mirasçılar kılmak istiyorduk. Ve onlara yeryüzünde güç vermek ve Firavun, Haman ve askerlerine, onlardan (gelecek diye) korktukları şeyi göstermek istiyorduk.” 217

Tevrat:

…Ve Mısr’ın kralı İbrani ebelerle konuştu… Ve şöyle dedi: - İbrani kadınlara ebelik yaptığınızda çocuklara bakın, eğer oğlansa öldürün, fakat kız ise o

212 _{Taberi, Tefsir, (Turkî), XVIII/149-152.} 213 _{M. Sait Şimşek, a.g.e., I/85.}

214 _{M. Said Şimşek, a.g.e., I/84-85.} 215 _{Çıkış, I/8-16.}

216 _{Bkz. İbni Kesir, Ebu’l‐Feda İsmail(v. 774/1372), Kısasu’l‐Enbiya (Thk. Abdulhay el‐Fermâvî), Kahire,} 

1997, s. 379. 

yaşayacaktır.218…Ve Kadın gebe kalıp bir erkek çocuğu doğurdu ve onun güzel olduğunu gördü. Üç ay onu gizledi.219

Çağatayca Tefsir: " » کولکوي گنين ليئارسا ینب یتيا لکوم ینيرلا هلباق گنينرصم نوعرف ميک رلا روتبوروتليک یف یاغروغوت لوغوا ميک ینوتاخ کولکوي ميک یتيا لکوم هغرلاا یغاد ین یعمج اگزواو هغيرلا نوتاخ یاگروتلوا لاحلا . ا لکوم هغيشاب ملاسلا هيلع یسوم ميک هياد یسومو یدلوب رضاح اد تقو روروغوت ،یدري يلامج گنينا بيقاب اديزوي گنيناو یتوت ین ملاسلا هيلع هغ گنينا نيدناغلوغوت لوا یتبحم غولواو یدلوب هلاو هغرلا لکومو نيم سامليق اراکشآ ین گنيﱢرس گنينيس نيم ميک امي مغ ؛نوتاخ یا یتيا ،یدلوب اديپ اد یلگنوک اخ لوا ميک نيياتيا چيھ ین گنيدنزرف گنينس ميکرود لوا طرش اما ،کود موک ینا ،یدغوت یزيق کولوا نوت رلاياگامروک نيد رلا یشگنوقو رلا شادنيرق یشيک . یدروشاي ینا یکاربوک اي یآ چوا یسانا گنين یسوم لا هيلع یسومو رلايدلاس اگويا لوا ینيزوا نيدرلا لکوم یعمج گنوس نيدناغوت ميک رود لوا یلوقو ملاس یدلاس رلايدريا بيقاي توا نوچوا کامروشيپ نان ميک اديرونت بيراتوک ینا یس یچاگيا گنين یسومو . لوا توا ، یدروک بيليک هغيشاب گنينرونت یسانا یسومو رلايدراب بيقيچ نيدويا لوا یامروک ین لوغوا هورگ یدريا رانيوا هليب گنينا ملاسلا هيلع یسومو بولوب ناحيرو لگ . « 220

"

“Musa (a.s) hakkında şöyle anlatılır: “Firavun Mısır’ın ebelerini ve birçok kimseyi görevlendirmiş ve onlara: “Beni İsrail’den, doğan her erkek çocuğu öldüreceklerini tembih etmişti. Hz. Musa’nın annesine tayin edilen ebe kadın Hz. Musa’nın doğumu sırasında yanında bulundu ve Musa doğduktan sonra onun yüzüne bakıp kalbinde ona karşı bir sevgi ve acıma hissi uyandı. Musa’nın annesine şöyle dedi: “Endişelenme! Ben senin sırrını kimseye söylemem, ebelere; “o kadın ölü bir kız doğurdu ve biz de onu gömdük” diyeceğim. Bir şartla ki komşu – akrabalardan kimse senin bir erkek çocuğun olduğunu öğrenmeyecek. Musa’nın anası doğurduktan sonra üç ay veya daha fazla bir süre onu gizledi. Başka bir rivayete göre Musa doğduktan sonra Firavunun adamları eve girdiler Musa’ya bakan kadın Musa’yı, yanmakta olan tandıra attı. Bekçiler çocuğu görmeden evden çıkıp gittiler. Musa’nın annesi (onlar gittikten sonra) gelip tandıra baktı, bir de ne görsün; tandırdaki ateş gül ve çiçek olmuş Hz. Musa onlarla oynamaktadır…”

218 _{Çıkış, I/14-16.} 219 _{Çıkış, II/2-3.} 220 _{Ç.T., v. 411, a-b.}

Çağatayca Tefsirde anlatılan; “Firavun’un İsrail oğullarının içinde görevlendirdiği adamların Hz. Musa’nın evine geldiğinde Musa’ya bakan ebe kadının görevlilerden gizlemek için Musa’yı yanmakta olan tandıra atması ve onlar gittikten sonra gidip baktıklarında tandırdaki ateşin gül olması ve Musa’nın güller içinde yatması” haberini doğrlayacak mahiyette bir bilgi bulunmamaktadır.