Hukuka Yönelik Duyuşsal Eğilim Ölçeğinin Açımlayıcı Faktör

Veri setinin faktör analizi için uygun olup olmadığının tespit edilmesinde ilk adım, değişkenler arasındaki korelasyon katsayısılarının incelenmesidir. Hukuka yönelik duyuşsal eğilimler ölçeğinin yapı geçerliliğini belirlemek amacıyla açımlayıcı faktör analizi yapılmadan önce gözlenen korelasyon katsayıları büyüklüğü ile kısmi korelasyon katsayılarının büyüklüğünü karşılaştıran bir indeks olan Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) örneklem yeterliliği ölçütü ve korelasyon matrisinde değişkenlerin en azından bir kısmı arasında yüksek oranlı korelasyonlar olduğu olasılığını test eden Bartlett testi (Kalaycı, 2010: 322) yapılmıştır. Hukuka yönelik duyuşsal eğilimler ölçeğinin KMO ve Bartlett testi sonuçları Tablo 16’ da gösterilmektedir.

Tablo 23: Hukuka Yönelik Duyuşsal Eğilim Ölçeğinin KMO ve Bartlett Testi Sonuçları

Kaiser-Meyer-Olkin Örneklem Yeterliği Ölçüm Değeri ,876 Bartlett Testi Sonuçları

Yaklaşık Ki Kare 4322,816

Sd 325

Anlamlılık ,000

Tablo 23’ e göre örneklemin faktör analizi için uygun olduğunu test eden KMO testi ölçüm değerinin 0,876 olduğu ve dolayısıyla veri yapısının faktör analizi yapabilmek için çok iyi ve yeterli olduğu değerlendirmesi yapılabilir.

Bartlett testi ki kare değeri 4322,816 olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen Ki kare (2) değerinin 0,01 düzeyinde manidar olduğu görülmektedir. Bu sonuç verilerin çok

değişkenli normal dağılım gösterdiğini ve faktör analizinin bir sayıltısının karşılandığı anlamına gelmektedir (Çokluk, Şekercioğlu ve Büyüköztürk, 2012: 219).

Veri setinin faktör analizine uygun olduğuna yönelik bu sayıltı sağlandıktan sonra “Temel Bileşenler Analizi (Principal Component)” yöntemi kullanılarak faktör analizi yapılmıştır.

Tablo 24: Hukuka Yönelik Duyuşsal Eğilimler Ölçeği Maddelerinin Ortak Faktör Varyans Değerleri

Maddeler Başlangıç değeri Açıklama Oranı

m1 1,000 ,321 m2 1,000 ,357 m3 1,000 ,464 m4 1,000 ,448 m5 1,000 ,271 m6 1,000 ,478 m7 1,000 ,400 m8 1,000 ,511 m9 1,000 ,394 m12 1,000 ,341 m15 1,000 ,169 m16 1,000 ,344 m17 1,000 ,440 m18 1,000 ,502 m19 1,000 ,305 m21 1,000 ,298 m22 1,000 ,470 m23 1,000 ,508 m24 1,000 ,670 m25 1,000 ,350 m26 1,000 ,458 m27 1,000 ,390 m28 1,000 ,650 m29 1,000 ,444 m30 1,000 ,496 m31 1,000 ,561

Hukuka yönelik duyuşsal eğilimler ölçeği maddelerinin ortak bir faktördeki varyansı ile açıklama oranları Tablo 24’ de verilmektedir. Ortak faktör varyans tablosunun ilk sütununda analize dahil edilen maddeler görülmektedir. Üçüncü sütunda ise çıkartma değerleri verilmektedir. Başlangıç özdeğerleri her bir maddenin varyansı açıklama oranı hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca hukuka yönelik duyuşsal eğilim

ölçeğinde yer alan maddelerin ortak faktör varyanslarının 0,169-0,670 arasında değiştiği görülmektedir.

Tablo 25: Hukuka Yönelik Duyuşsal Eğilimler Ölçeğinin Öz Değer İstatistiğine Bağlı Faktör Sayısı ve Açıklanan Varyans Yüzdesi

Bileşenler Başlangıç Öz Değerleri Kareler Toplamı Rotasyonu

Toplam Varyans yüzdesi Toplam yüzdesi Toplam Varyans yüzdesi Toplam yüzdesi 1 5,821 22,390 22,390 3,718 14,301 14,301 2 2,491 9,582 31,972 3,488 13,415 27,716 3 1,483 5,704 37,676 2,116 8,138 35,853 4 1,244 4,786 42,462 1,718 6,609 42,462 5 1,134 4,361 46,824 6 1,031 3,965 50,788 7 ,984 3,786 54,574 8 ,935 3,595 58,169 9 ,901 3,466 61,635 10 ,835 3,212 64,847 11 ,771 2,964 67,811 12 ,737 2,833 70,644 13 ,712 2,740 73,384 14 ,706 2,715 76,100 15 ,674 2,594 78,694 16 ,640 2,462 81,155 17 ,623 2,398 83,553 18 ,566 2,176 85,729 19 ,545 2,096 87,825 20 ,524 2,016 89,841 21 ,503 1,935 91,776 22 ,492 1,893 93,669 23 ,462 1,779 95,447 24 ,435 1,672 97,119 25 ,384 1,478 98,597 26 ,365 1,403 100,000

Hukuka yönelik duyuşsal eğilimler ölçeği öz değer istatistiğine bağlı faktör sayısı ve açıklanan varyans yüzdeleri Tablo 25’ te gösterilmektedir. Tablo 18 incelendiğinde ölçeğe madde seçiminde yapılması gerekenler dikkate alınarak döndürme işlemi yapılmıştır. Döndürme sonrasında ölçekten madde çıkartılmasının ardından tekrar faktör analizi yapılmıştır. Yapılan faktör analizinde özdeğeri 1’den büyük olan 4 faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Birinci faktör toplam varyansın 14,301’ini açıklamaktadır. Birinci ve ikinci faktörler birlikte toplam varyansın % 27,716’sını açıklamaktadır. Birinci,

ikinci ve üçüncü faktörler birlikte toplam varyansın % 35, 853’ünü açıklamaktadır. Dört faktör ise toplam varyansın % 42,462’sini açıklamaktadır.

Grafik 1: Hukuka Yönelik Duyuşsal Eğilimler Ölçeği Maddelerinin Öz Değerine Göre Çizilen Çizgi Grafiği

Rotasyona tabi olacak faktör sayısını belirlerken özdeğer istatistiğinden başka kullanılabilen faktör analizi çizgi grafiği bulunmaktadır (Kalaycı, 2010: 328). Grafik 1’ de gösterilen özdeğerlere göre çizilen çizgi grafiğinde birinci faktörden sonra yüksek ivmeli bir düşüş gözlenmektedir. Bu durum, ölçeğin genel bir faktöre sahip olabileceğini göstermektedir. Öte yandan ikinci faktörden sonrada ilk ivmeye göre az olmakla birlikte bir düşüş görülmektedir. Diğer yandan grafikte üçüncü ve dördüncü faktörden sonra da daha az olmakla birlikte bir düşüş gözlenmekte olup buna göre ölçeğin dört faktörlü olabileceği düşünülebilir. Beşinci ve sonraki faktörlerde grafiğin genel gidişi yatay olup önemli bir düşüş eğilimi gözlenmemektedir.

Rotasyonun amacı, yorumlanabilir, anlamlı faktörler elde etmektir. Rotasyonda en çok kullanıln yöntem orthogonal rotasyondur. Bu ratosyonda 3 teknik kullanılmaktadır. Bunlar, varimax, equamax ve quartimax’dır (Kalaycı, 2010: 322). Bu çalışmada da “Varimax” rotasyon tekniği kullanılmıştır.

Tablo 26’ da döndürme sonrasında hukuka yönelik duyuşsal eğilimler ölçeği faktör yük değerleri görülmektedir.

Tablo 26: Hukuka Yönelik Duyuşsal Eğilimler Ölçeği Döndürülmüş Faktör Yük Değerleri

Hukuka Yönelik Duyuşsal Eğilimler Ölçeği Maddeleri 1 2 3 4 Demokrasinin, insan hakları için vazgeçilmez bir değer olduğuna

inanıyorum. ,657

Demokrasi ile yönetilen bir ülkede yaşadığım için mutluyum. ,656 Haklarım korunursa devlete olan güvenim artar. ,618 Yasaların toplumun huzur ve mutluluğu için hazırlandığının

farkındayım. ,601

İnsana insan olduğu için değer verilmesi gerektiğine inanırım. ,598 Bütün insanların haklar yönünden eşit doğduklarına inanırım. ,566 Haklarımız çiğnendiğinde mahkemelerin işe yaradığının

bilincindeyim. ,544

Her kurumun yasalarca belirlenmiş görev ve sorumlulukları

olduğuna inanırım. ,524

Kurallara uymadığımızda toplumda sorunların çıkacağına

inanıyorum. ,494

Ülkemizde düşünce özgürlüğünün olduğuna inanırım. ,477

Hukuk konuları ile ilgili bir şeyler okumak ilgimi çekmez. ,719 Hukukla ilgili (hakim, savcı, avukat) meslekleri hiç sevmem. ,687 Hukuk kurallarının toplumsal yaşamı kolaylaştırdığına

inanmıyorum. ,629

Devletin vatandaşa karşı görevlerini yerine getirdiğine

inanmıyorum. ,618

Hak ve özgürlüğü elinden alınmış biri beni ilgilendirmiyor. ,583 Sivil toplum kuruluşlarının çalışması önemli değildir. ,580 Derste hukuk konuları işlenirken çok sıkılıyorum. -,557 Bireylerin, grup içerisindeki sorumluluklarını yerine

getirmelerinin önemli olduğunu düşünmüyorum. ,472 Toplum huzurunun hukuk kurallarıyla sağlandığını

düşünmüyorum. ,325

Üzerime düşen görevleri yerine getirdiğimde, hak ettiğim şekilde

davranılmasını isterim. ,639

Haklarımı korumanın önemli olduğunun bilincindeyim. ,619 Daha iyi hizmet verebilmeleri için kurumlarda iş bölümünün

olması beni mutlu eder. ,561

Sorumluluklarımızı yerine getirirken haklarımızı kullanmamız

gerektiğine inanırım. ,556

Her ortamda Hukuk konuları ile ilgili tartışma programlarını

zevkle izlerim. ,802

Kamu malına zarar vermekten zevk alırım. ,592

Yazılı kuralların sözlü kurallara göre yaptırım gücünün daha az

Tablo 26’ ya göre, 10 maddenin birinci faktör, 9 maddenin ikinci faktör, 4 maddenin üçüncü faktör, 3 maddenin dördüncü faktör altında toplandığı tespit edilmiştir. Ayrıca dört faktör ve her bir değişkenin faktörler altındaki ağırlıkları verilmiştir.

Birinci faktörde yer alan faktördeki yük değerleri 0,477 ile 0,657 arasında, ikinci faktörde yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri 0,325 ile 0,719 arasında, üçüncü faktörde yer alan maddelerin faktörledeki yük değerleri 0,556 ile 0,639 arasında, dördüncü faktörde yer alan maddelerin faktördeki yük değeri 0, 497 ile 0,802 arasında değişmektedir. Bir değişkenin hangi faktör altında mutlak değer olarak büyük ağırlığa sahipse o değişken o faktör ile yakın ilişki içindedir demektir. 350 ve üzerindeki veri sayısı için faktör ağırlığının 0,30 ve üzerinde olması gerekir. 0,50 ve üzerindeki ağırlıklar ise oldukça iyi olarak kabul edilmektedir (Kalaycı, 2010: 330).

3.4.3.3.2. Hukuka Yönelik Duyuşsal Eğilim Ölçeği Güvenirliğinin (Cronbach