I. BÖLÜM
5.2. Öneriler
1. Hukuk okuryazarlık düzeyini belirlemek amacıyla tarama yöntemi ile yapılan araştırmalar bilgi-tutum-davranış ilişkisini nicel olarak ortaya koymaktadır. Ancak karmaşık ve çok değişkenli bir ilişkinin olduğu hukuk okuryazarlık bileşenleri için nitel araştırmaların yapılması daha faydalı olabilir.
2. Yapılan çalışma sonucunda öğrencilerin anne ve baba eğitim durumlarının hukuk okuryazarlık düzeylerini etkilediği görülmektedir. Bu nedenle yetişkinlere yönelik hukuk okuryazarlıkları ile ilgili çalışmalar Türkiye’nin her yerinde yapılabilir.
3. Cinsiyet değişkenine göre hukuk okuryazarlık düzeyi kız öğrencilerde daha çok yüksek seviyede olduğu görülmüştür. Erkek öğrencilerinde düzeylerinin de yükseltilmesi için bu durumun nedeni araştırılıp gerekli eğitim öğretim ortamı sağlanabilir.
4. Bu çalışma Türkiye’nin belli başlı bölgelerinden seçilen illerde yapılmıştır. Bu çalışmaya benzer diğer illerde de yapılıp öğrencilerin genel hukuk okuryazarlık düzeyleri öğrenilebilir.
5. Hukuk okuryazarlık alt boyutlarını oluşturan duyuşsal-davranışsal ve bilgi boyutları belli bir çerçeve kapsamında hazırlandığından tamamlayacı ölçek maddeleri hazırlanıp yeniden uygulanabilir.
6. Türkiye’deki eğitim öğretim süreçlerinde, hukuk konularının özellikle temel eğitim sosyal bilgiler dersi içerisinde sınırlı olarak yer alması hukuk okuryazarlık düzeyini etkilemektedir. Çünkü, sosyal bilgiler dersi bir çok disiplini kendi içinde
barındırdığı fakat eşit düzeyde dağılmayan bir derstir. Belli bir öğrenme alanında kimi disiplin alanlarına ait bir çok kazanıma yer verilirken hukuk konularının daha sınırlı kaldığı görülmektedir. Bu nedenle İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı’nın bu anlamda gözden geçirilebilir.
7. Hukuk okuryazarlığı kavramı okuma-yazmanın ötesinde öğrencinin hukuk konularına ait bilgileri yaşamlarında kullanabilmeleridir. Dolayısıyla gerek okul çevresinde gerekse okul dışı çevresinde hukuk konularını günlük hayatlarında kullanabilecekleri ortamlar sunulabilir.
8. Duyuşsal ve davranışsal alan, boyutlarıyla ele alınırken programda yer alan kazanımlardan yola çıkılarak oluşturulan bilişsel alanın alt boyutları oluşturulmamıştır. Bilişsel alan düzeyi daha ayrıntılı araştırılıp öğrencilerin hangi hukuk konularını daha çok bildiği ve programda eksik kalan hukuk konularının neler olabileceği araştırılabilir.
KAYNAKÇA
Altıparmak, C. (2012). Tarihi Temelleri ile Hukuk Öğretimi ve Günümüz Hukuk
Öğretiminin Temel Sorunları. Anka Hukuk. www.ankahukuk.com adresinden 06 Haziran 2012 tarihinde erişildi.
Akbaşlı, S. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ. (Edt.). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni
Yaklaşımlar-1. Ankara: Pegem A. ss.41-85.
Akdağ, H. (2009). ‘Sosyal Bilgilerin Tanımı, Amacı, Önemi ve Türkiye’deki Yeri. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ. (Edt.). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni
Yaklaşımlar-1. Ankara: Pegem A. ss. 1-25.
Akıntürk, T. (1992). Temel Hukuk. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
Altun, A. (2010). Medya Okuryazarlığının Sosyal Bilgiler Programlarıyla
İlişkilendirilmesi ve Öğretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi
Üniversitesi.
Altun, A. (2005). Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar. Ankara: Anı.
American Bar Association (1989). Commission on Public Understanding About the Law. Legal Literacy Survey Summary. Chicago: American Bar Association.
Anayurt, Ö. (2007). Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları. 8. Baskı. Ankara: Seçkin.
Andaç, F. (2008). Hukukun Temel Kavramları. Ankara: Detay.
Antalyalı, Ö. L. (2010). Varyans Analizi (ANOVA-MANOVA). Ş. Kalaycı. (Edt.).
Aslan, İ. Y. , Şenyüz, D. , Korkutay, A. ve Deliveli, Ö. (2011). Hukuka Giriş. 6. Baskı. Bursa: Ekin.
Ata, B. (2009a). ‘Sosyal Bilgiler Ünitesi’ Kavramı Üzerine Düşünceler. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ. (Edt.). Turan, R. ,Sünbül A. M. , Akdağ, H. (Ed.).
Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar-1. Ankara: Pegem. ss. 25-42.
Ata, B. (2009b). Sosyal Bilgiler Programı. C. Öztürk. (Edt.). Sosyal Bilgiler Öğretimi:
Demokratik Vatandaşlık Eğitimi. Ankara: Pegam A. ss. 33-47.
Atılgan, H. (2009). Test Geliştirme. H. Atılgan. (Edt.). Eğitimde Ölçme ve
Değerlendirme. 4. Baskı. Ankara: Nobel. ss. 315-349..
Atılgan, H. (2009). Madde ve Test İstatistikleri. H. Atılgan. (Edt.). Eğitimde Ölçme ve
Değerlendirme. 4. Baskı. Ankara: Nobel. ss. 295-316.
Bacanlı, H. (2005). Duyuşsal Davranış Eğitimi. 2 Baskı. Ankara: Nobel.
Balcı, A. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. 8. Baskı. Ankara: Pegem A.
Bartlett, L. (2008). Literacy’s Verb: Exploring What Literacy is and What Literacy Does. International Journal of Educational Development. 28(2008). s. 737-753.
Barth, J. L. ve Demirtaş, A. (1997). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi. YÖK, Dünya Bankası Milli Eğitim Geliştirme Projesi. Ankara.
Baysal, N. Z. (2007). Hayat Bilgisi: Toplumsal ve Doğal Yaşama Bütüncül Bir Bakış. C. Öztürk. (Edt.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. 3. Baskı. Ankara: Pegem A. ss.2-22
Baysal, N. Z. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Programlarının Felsefi Temelleri. A. Tanrıöğen. (Edt.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. İstanbul: Lisans. ss. 55-74.
Bilder, M. S. (1999). The Lost Lawyers: Early American Legal Literates and Transatlantic Legal Culture. Yale Journal of Law and the Humanities, 11:47- 112. (11 YJLH 47).
Bilge, N. ( 2012). Hukuk Başlangıcı. 30. Baskı. Ankara: Turhan.
Bilgili, A. S. (2010). Sosyal Bilgiler Programlarında Sosyal Bilimlerin Yeri. A.S. Bilgili (Edt.). Sosyal Bilgilerin Temelleri. 4. Baskı. Ankara: Pegem A. ss. 149-159.
Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel.
Böke, K. (2011). Örnekleme. K. Böke (Edt.). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 3. Basım. İstanbul: Alfa. ss. 105-153.
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. İstatistik, Araştırma
Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. 7. Baskı. Ankara: Pegem A.
Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2010). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. 5. Baskı. Ankara: Pegem A.
Büyüköztürk, Ş. ,Çakmak, K. E. , Akgün, Ö. E. , Karadeniz, Ş. ,Demirel, F. (2012).
The Canadian Bar Association Task Force Report (1992). Reading the Legal World:
Literacy and Justice in Canada. The Canadian Bar Association, Ottowa
Ontario, August, p: 52-53.
Canada Information Office (2000). Issues and Challenges in Communicating With Less
Literate Canadians. http://publications.gc.ca/site/eng/98143/publication.html adresinden 07.07.2012 tarihinde erişildi. (PF4-3/2000-IN).
Cassidy, W. ve Pitsula P. (2005). Forging a New Pathway: Learning from Experience and Research to Shape Practice in Public Legal Education Efforts in Canada.
Education Law Journal 15(2):113-138.
Cooper, T. M. (2011). The Legal Literacy Levels Of Educators In One Family Of
Schools In Ontario. Submitted In Partial Fulfillment Of The Requirements
For The Degree Of Master Of Eductaion. Nipissing University Schulich School Of Education. North Bay, Ontario.
Council of Canadian Administrative Tribunals (2005) Literacy and Access to
Administrative Justice in Canada: A Guide for the Promotion of Plain Language. Ottawa: Council of Canadian Administrative Tribunals.
http://www.ccat-ctac.org/en/pdfs/literacy/Literacyandjustice.pdf. Adresinden 15.06.2012 tarihinde erişildi.
Çepni, S. , Ayvacı, H. Ş. ve Bacanak, A. (2009). Bilim, Teknoloji, Toplum ve Sosyal
Değişim. Trabzon: Celepler.
Çepni, S. (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. 5. Baskı. Trabzon.
Çiftçi, A. (2008). Vatandaşlık Bilgisi, Demokrasi ve İnsan Hakları. 2. Baskı. Ankara: Gündüz.
Çokluk, Ö. , Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok
Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları. 2. Baskı. Ankara: Pegem
A.
Delaney, J. (2009). The Value of Educational Law to Practising Educators. Education
and Law Journal, 19(2), 119-137.
Demirkaya, H. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Programında İçerik ve
Kazandırılacak Beceriler. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. A.
Tanrıöğen. (Edt.). İstanbul: Lisans. ss. 73-116.
Dinçkol, A. (2003). Temel Hukuk Bilgisi. İstanbul: Der.
Doğanay, A. (2009). Değer Eğitimi. C. Öztürk. (Edt.) Sosyal Bilgiler öğretimi:
Demokratik vatandaşlık eğitimi. Ankara: Pegem A.
Dönmez, C. (2003). Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. Konu Alanı Ders İnceleme
Kılavuzu. C. Şahin. (Edt.). Ankara: Gündüz. ss. 31-41.
Duran, H. (2011). Sosyal Bilgilerde Sosyolojinin Yeri ve Önemi. R.Turan, K. Ulusoy (Edt.). Sosyal Bilgilerin Temelleri. 2. Baskı. Ankara: Pegem A. ss. 173-193. Eberwein, H. J. (2008). Raising Legal Literacy In Public Schools, A Call For Principal
Leadership: A National Study Of Secondary School Principals’ Knowledge Of Public School Law. Submitted to the Graduate School of the University of
Massachusetts Amherst in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of education.
Edis, S. (1997). Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri. 6. Baskı. Ankara: A.Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları No: 519
Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 2. Baskı. Ankara: Anı.
Erden, M. (Tarihsiz). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Alkım.
Gargia, J. and Michaelis, J.U. (2001). Social Studies for Children (A Guide to Basic
Instruction). USA: Allyn & Bacon Company.
Gençtürk, E. (2009). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafya
Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi,
Ankara: Gazi Üniversitesi.
Gordon, H. (1996). Analysis of the Legal Knowledge of Secondary School Principals in West Virginia. Paper presented at the Annual Eastern Education Research Association Conference. ED: 402697.
Göğer, E. (1972). Hukuk Başlangıcı Dersleri. 2. Bası. Ankara: Şenyuva.
Gözler, K. (2003). Hukuka Giriş. 2. Baskı. Bursa: Ekin.
Gözübüyük, Ş. (2009). Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları. 30. Bası. Ankara: Turhan.
Güçlü, N. , Yel, S. ve Albayrak, F. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Hayat Bilgisi 1-3. Ankara: Nobel. ss. 41-61.
Güleryüz, H. (2008). Hayat Bilgisi Öğretimi ve Programı. Ankara: Pegem A.
Gültekin, S. ve Çiyiltepe, H. (2010). Hukukun Temel Kavramları. 2. Baskı. Trabzon: Murathan.
Günal, Z. ( 004). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. Ankara: Nobel.
Güriz, A. (2012). Hukuk Başlangıcı. Ankara: Siyasal.
Hall, P. and Hackbert, P. (1977). Literacy and Education Among Adualt Indians in
Oklahoma. Vol:1. Washington: Office of Education.
Hasan, F. R. (1994). Limits and Possibilities of Law and Legal Literacy: Experience of Banlgladesh Women. Econonmic and Political Weekly, 29(44): 69-76.
Horton, F. W. (2008). Understanding Information Literacy: A Primer. Paris: UNESCO.
Kalaycı, Ş. (2010). Faktör Anlalizi. Ş. Kalaycı. (Edt.). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli
İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil. ss. 321-331.
Karabağ, G. ve İnal, U. S. (2009). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programına Göre İçerik. S. Öğülmüş (Edt.). İlköğretim Hayat Bilgisi Öğretimi ve Öğretmen El Kitabı. Ankara: Pegem A. ss. 61-118.
Karakaya, İ. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. A. Tanrıöğen. (Edt.).Bilimsel
Araştırma Yöntemleri. 2. Baskı. Ankara: Anı. ss.57-87.
Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 23. Basım. Ankara: Nobel.
Kayar, İ. ve Üzülmez, İ. (2011). Hukukun Temel Kavramları. 7. Bası. Ankara: Detay.
Kayıhan, Ş. (2009). Hukukun Temel Kavramları. 2. Baskı. Ankara: Seçkin.
Kayış, A. (2010). Güvenirlik Analizi. Ş. Kalaycı. (Edt.). Spss Uygulamalalı Çok
Değişkenli İstatistik Teknikleri Ankara: Asil Yayın.
Kurbanoğlu, S. (2010). Bilgi Okuryazarlığı: Kavramsal Bir Analiz. Türk
Manley- Casimir, M. , Cassidy W. , Castell S. (1986). Legal Lİteracy: Towards a
Working Definition. Report Submitted to the Canadian Law Information
Council. Ottowa: Canadian Law Information Council.
Mason, D. M. (2007). Methods of Teaching Human Rights: Some Examples From Street Law Legal Literacy Programmes. Journal of Commonwealth Law and
Legal Education. 5(2). s. 127-143.
Mcdonald, S. (2000). Beyond Caselaw- Public Legal Education in Ontario Legal Clinics. Windsor Yearbook of Access to Justice 18:3-59.
MEB (2009). İlköğretim 1, 2 ve 3. Sınıflar Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve
Kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
MEB (2005a). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (4-5.
Sınıflar), Ankara: MEB Yayınları.
MEB (2005b). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6-7.
Sınıflar), Ankara: MEB Yayınları.
Merey, Z. , Karatekin, K. ve Kuş, Z. (2012). İlköğretimde Vatandaşlık Eğitimi: Karşılaştırmalı Kuramsal Bir Çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 32(3): 795-821.
Milli Eğitim Bakanlığı (2011). Milli Eğitim İstatistikleri. Örgün Eğitim.
Nas, R. (2000). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Bursa: Ezgi.
Oğuz, S. (2013). Hukuk okuryazarlığı. E. Gençtürk ve K. Karatekin (Edt.). Sosyal
Bilgiler İçin çoklu okuryazarlıklar. Ankara: Pegem A. ss.160-180.
Özdemir, S. M. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretimi Programı ve Değerlendirilmesi. M. Safran (Edt.). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem A. ss. 17-47.
Öztürk, C. (2007a). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. C. Öztürk. (Edt.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir
Yaklaşım. 3. Baskı. Ankara: Pegem A. ss. 21-50.
Öztürk, C. (2009b). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. C. Öztürk. (Edt.). Sosyal Bilgiler Öğretimi: Demokratik Vatandaşlık Eğitimi.. Ankara: Pegem A. ss. 1-31.
Öztürk, C. ve Dilek, D. (2005). “Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretim Programları”,C.Öztürk ve D. Dilek (Edt.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler
Öğretimi Ankara: Pegem A.
Patil, S.S. ve Lavanya, C. (2012). A Study On Legal Literacy Among Secondary School Students. Indıan Streams Research Journal. 2(7).
Patrick, J. J. Ve Hoge, J. D. (1991). Teaching Government, Civics,and law, in J.P. Shaver, (Edt). Handbook of Research on Social Studies Teaching and
Learning: A project of the National Council for the Social Studies.New York:
Macmillan. ss. 400-410.
Savage, T.V. and Armstrong, D.G. (2000). Effective Teaching in Elementary Social Studies. New Jersey: Prentice-Hall Inc.
Schimmel, D. and Fisher, L. (1987). Parents Schools and The Law. Columbia: National Committee for Citizens in Education.
Schimmel, D., & Militello, M. (2007). Legal literacy for teachers: A neglected responsibility. Harvard Educational Review, 77(3), ss. 257-284
Snavely, L. and Cooper, N. (1997). The Information Literacy Debate. The Journal of
Academic Lİbrarianship, 23 (1), ss. 9-13.
Sönmez, V. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu. Yeni Programa
Göre Düzenlenmiş Yeni Ders Planı Örnekleri. 6. Baskı. Ankara: Anı.
Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma
Yöntemleri. Ankara: Anı.
Sözer, E. (1998). Sosyal Bilimler Kapsamında Sosyal Bilgilerin Yeri ve Önemi. G. Can (Edt.). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. ss. 1-15.
Şahin, T. E. (2006). Bilim, Bilimler ve Bilgi Alanları. Ankara: Dikey.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin.
Üçok, Ç. , Mumcu A., Bozkurt, G. (2008). Türk Hukuk Tarihi. Ankara: Turhan.
Ülgen, G. (2001). Kavram Geliştirme. Ankara: Pegem A.
Tanrıöğen, A. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. A. Tanrıöğen. (Edt.).
Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimin Etkili Vatandaş Yetiştirme. İstanbul: Lisans.
ss.11-23.
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 4. Baskı. Ankara: Nobel.
Tezbaşaran, A.A. (1997). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
Türkiye Bilimler Akademisi (2011). Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü 1-Sosyal Bilimler. İstanbul: Yeni Reform.
Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
TÜİK. (Türkiye İstatistik Kurumu) (2013).
http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=5&KITAP_ID= 36 adresinden 20 Kasım 2012 tarihinde erişildi.
Wagner, P. H. (2007) An Evaluation of the Legal Literacy of Educators and the Implications for Teacher Preparation Programs. California: Education Law Association 53 rd Annual Conferance, November 16. ED: 499689.
White, J. B. (1983). The Invisible Discourse of the Law: Reflections on Legal Literacy and General Education. University of Colorado Law Review 54: 143-159.
Wray, D. (2001). Literacy in the Secondary Curriculum. Reading, April. http://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/wie/researchnew/teachingandlearning/publ ications/litsec2001. Adresinden 12 Şubat 2012 tarihinde erişildi.
Yakut, E. (2002). Eski Türklerde Hukuk. Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 3.
Yazıcı, K. ve Erdilmen, Ş. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Hukuk. R. Turan ve K. Ulusoy.(Edt.). Sosyal Bilgilerin Temelleri. 2. Baskı. Ankara: Pegem A. ss. 271- 293.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri. 7. Baskı. Ankara: Seçkin.
Young, D. C. , Kraglund-Gauthier, W. L. & Foran, A. (2009). Legal Literacy in
Pedagogy. http://ura.unisa.edu.au/R/?func=dbin-jump-full&object_id=56282 adresinden 10 Şubat 2012 tarihinde erişildi.
Zariski, A. (2011). What is legal literacy. http://sals.lms.athabascau.ca. Adresinden 21 Aralık 2011 tarihinde erişildi.
http://www.yok.gov.tr/documents/10279/49665/sosyal_bilgiler.pdf/5b46fcf9-d79c-46dc- a8e5-9b944c99ec6a