47. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI BİLGİSAYAR EĞİTİMİ VE
47.4.7. Hizmetiçi Eğitim
"Bilgisayar Destekli Eğitim Projesi"nin temel önceliklerinden birinin öğretmen eğitimi olduğu açıktı. MEB, bu ihtiyaçtan yola çıkarak 1985–1989 yıllan arasında 37 hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlenmiştir. 1990 yılında ise 11 faaliyet gerçekleştiril- miştir. Toplam 48 faaliyetten 43'ü bilgisayar okuryazarlığına ve programlama eğitimine yöneliktir. 4'ü bilgisayar destekli eğitim, 1'i ise bilgisayar bakım ve onarım kursudur. Böylece toplam 1941 öğretmene bu konuda hizmetiçi eğitim sağlanmıştır. Ayrıca 1990 yılı içinde hazırlık safhasındaki projelerle 300 öğretmenin daha yetiştirilmesi sağlanmıştır. 1991 yılında ise, 5300 öğretmenin eğitimi gerçekleştirilmiştir (Uşun, 2004, s. 190).
47.5. 1992–1999 Bilgisayar Eğitimi ve BDÖ Uygulamaları
Yapılan envanter çalışmaları ile 1993 yılına kadar Türkiye'de ortaöğretim ku- rumlarının % 11-12'sinde bilgisayar laboratuarı bulunduğu tespit edilmiştir. Bu labo- ratuarların büyük bir kısmı Bakanlık tarafından temin edilmiştir. Bununla birlikte o- kullar kaynaklarını zorlayarak bilgisayar alımlarına gitmekte ve okullardaki laboratu- arların kullanım zamanlarının % 70'i bilgisayar eğitimine, % 30'u ise bilgisayar des- tekli öğretime ayrılmaktadır. Öğretmenlere, bilgisayar kullanımım ve Basic program- lama dilini öğretmek amacıyla, Bakanlıkça ilk kez 1985 yılında kurs düzenlenmiştir. 10–30 gün süreli kursların ikisi Bakanlıkça, ikisi de bilgisayar firmalarınca düzenle- nip, 100 okuldan 225 öğretmen katılmıştır. 1985 yılından 1999 yılına kadar Eğitim Bakanlığı tarafından sürdürülmekte olan bilgisayara ilişkin kurs ve seminerlerin sayı ve çeşitlerinin artması Bakanlığın konuyu gittikçe daha ciddi ve kapsamlı biçimde ele aldığının göstergesi olarak kabul edilebilir.
Bunların yanı sıra 1992–1993 eğitim-öğretim yılı St. Georg Avusturya Lise- si’nin Ticaret bölümünde mesleki ortak derslerden bilgisayar ve daktilo sınıflar bazın- da 21 saat ile en önde yer almaktaydı (Büyükkarcı, 1995, s. 512).
1995 yılının sonlarında okullara donanım ve ders yazılımı sağlamak amacıyla donanım ve yazılım konusunda üstün olanaklara sahip bulunan 53 tane Müfredat La- boratuar Okulu kuruldu ve 1997 yılına kadar yaklaşık 250 öğretmen bilgisayar ve ders yazılımı kullanımı konularında (formatör öğretmenler olarak) yetiştirildi. Bilgisayar laboratuarlarının amaçlarından birisi de öğretmenlere yazarlık sistemleri sağlamaktı.
Türkiye'de 15 yıllık geçmişi bulunan, büyük umutlarla başlayıp sürekliliği sağ- lanamayan BDE projelerinin bilânçosunda yaklaşık 1000 okula bilgisayar laboratuarı kurulmuştur. 55 Hükümetin gündemindeki en önemli konulardan birisi olan 8 yıllık kesintisiz eğitim çalışmaları kapsamında eğitim için kaynaklar yaratılmasıyla birlikte BDE projeleri tekrar gündeme gelmiştir "Eğitimde Çağı Yakalamak 2000" adı verilen proje kapsamı içinde 1998 yılında 6.200 ilköğretim okulunun bilgisayar destekli eği- time başlaması öngörülmüştür (Yazar, 1998, s. 32).
Proje çerçevesinde her il ve ilçedeki en az iki ilköğretim okuluna bilgisayar la- boratuarı kurulması, öğrenci sayısı 1000'den fazla olan okullara ise ikişer bilgisayar laboratuarı kurulması planlanmıştır. En önemli noktalardan birisi de BDE yazılımı geliştirilmesidir. Öncelikle Türkçe, Matematik, Fen Bilgisi. Yabancı Dil, Sosyal Bilgi- ler derslerine ait yazılımların kullanıma sunulması ve ayrıca Türkiye'de 70.000 okulun İnternet'e bağlanması için TTNet projesinden yararlanılması düşünülmüştür.
"Eğitimde Çağı Yakalamak 2000 Projesi"nde "Temel Eğitim Programı"nın bi- rinci kapsamındaki 2.451 İlköğretim okuluna kurulacak olan 2.834 adet bilgi teknolo- jisi sınıfına çeşitli dersler için eğitim yazılımlarının satın alınması amaçlanmıştır (Ev- ren, 1999, s. 3).
Bakanlık yazılımı ve donanımı iki farklı ihale ile yapmıştır. Temmuz 1999 yılı itibariyle belirtilen projelerin henüz hayata geçtikleri, uygulamaya başladığı söyle- nemez. Bu projenin uygulanmasına 1998–1999 öğretim yılında başlanacağı söylenme- sine karşılık işler sanıldığı kadar hızlı ilerlememiştir. 7 Temmuz 1999 yılında yapılan toplantıda amaç; MEB ilk yazılım ihalesinde saptanan eksiklikleri yazılım şirketleri ile paylaşmak ve sonraki ihalelerde eksikliklerin görülmemesinin sağlanması olmasına karşılık anlaşma sağlanamamıştır.
Bakanlık yetkililerinin yazılımlarda eleştirdikleri hususların; genel olarak müf- redatı destekleyecek, öğrenciyi etkin kılacak etkileşimli yazılımların pek olmadığı, ön hazırlık ve eski bilgileri tazeleme gibi konuların atlanarak sadece konu sunumlarının verildiği, öğrencilerin pedagojik gelişiminin göz ardı edildiği, CD'lerin yanı sıra ders için gerekli destekleyici materyallerin verilmediği, öğrencinin çok yönlü gelişimine uygun materyallerin entegre edilmediği, özellikle sayısal alanda bilimsel hata, işlem hatası, yanlış tanım ve kavramların sık görüldüğü, yazılımların esnek olmadığı, kav- ramların genellikle tek örnekle açıklandığı, öğrenciye pratik yapma şansının verileme- diği, kullanılan dilin argo olabildiği gibi noktalarda toplandığı görülmektedir (Evren, 1999, s. 4).
MEB yetkililerince yazılımların Ekim ayı başında okullarda olmasının beklen- diği, donanım ihalesinin teknik değerlendirmesinin sürdüğü ve sonuçlarının Ağustos 1999 gibi açıklanacağı belirtilmiştir. Donanım ve yazılım ihalelerinin birbirine paralel olarak yürütüldüğü, donanımlar okullara gitmeye başlandığında yazılımların da gide- ceği ve 1999–2000 yılının ilk yansında okulların bilgisayar destekli eğitime geçeceği belirtilmiştir.
Teknoloji destekli eğitim projesi başlatıldığında 1368 okulda 2.159 bilgisayar laboratuarında toplam 24.311 bilgisayar bulunuyordu ve bu bilgisayarlardan yararla- nan öğrenci sayısı 800.000 olarak tahmin ediliyordu. Yürürlüğe giren proje her ilçe- den en az 2 okulu kapsayacak şekilde 2.154 okula 2.828 bilgisayar laboratuarı kurul- masını öngörmüştür. 100.000 öğretmeni kapsayan bir bilgisayar okuryazarlığı kursu açılması ve ayrıca kursun İnternet kullanımını da kapsaması amaçlanmıştır Toplam okul sayısının % 5,6’sında var olan BDE, bu proje gerçekleştiğinde % 11–12 düzeyine ulaşabilecekti.
MEB verilerine göre Türkiye'de 45.649 ilköğretim okulu olmak üzere 59.105 okul bulunmaktadır. Bunların 21.058'i şehirlerde, 38.047'si köylerde yer almaktadır. Proje yal- nızca ilçeleri kapsadığı için, köylerde eğitim gören öğrencilerin (2.418.000) bilgisayarla tanışmak için yıllarca beklemek durumunda olduklarını belirtmiştir (Balcı 1998, s. 6).
47.6. 2000 Yılından Günümüze Kadar Gerçekleştirilen Çalışmalar
Bu dönemde Dünya Bankası destekli "Eğitimde Çağı Yakalamak 2000" adı ve- rilen proje kapsamı içinde "Temel Eğitim Programı"nın birinci kapsamında Türki- ye’nin 80 ili ve 921 ilçesinde bulunan 2.451 İlköğretim okulunda yeni bilgisayar labo-ratuarları kuruldu. Projenin temel amacı teknoloji ve bilgi toplumu standartlarına u- laşmak için eğitim sisteminin her seviyesinde öğretim teknolojisinden yararlanmaktı. Bu amaçla okullarda yeni kurulan teknoloji sınıfları gerek donanım gerekse ders yazı- lımları açısından çağdaş eğitim ve öğretim teknolojileri ile donatıldı (Akkoyunlu ve Orhan, 2001). Projeye sponsorluk yapan bilgisayar firmaları proje kapsamındaki okul- lara bir yıl sınırsız internet erişimi olanağı sağladılar. Üstelik söz konusu okulların yakınında ikamet eden halkın da hafta sonlarında internet olanaklarından yararlanma şansı vardı. Projenin ikinci aşamasının hedefi 3000 ilköğretim okulunda yeni bilgisa- yar laboratuarlarının kurulmasıdır. Bu proje kapsamında; formal eğitimi uzaktan eği- tim yolu ile desteklemek; öğrencileri ve öğretmenleri bilgisayar okur yazan yapmak; okulları modern teknolojilerle donatmak ve her öğrencinin bilgisayar destekli öğretim olanağından yararlanmasını sağlamak gibi Türkiye'yi 21.yüzyıla taşıyabilecek birta- kım temel prensipler kabul edilmiştir.