Hizmet İçi Eğitimin Amaçları

Eğitim programı; bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı, milli eğitim ve kurumun amaçlarının gerçekleştirilmesine dönük tüm faaliyetleri kapsar (Varış, 1994: 18). HİE programı da milli eğitimin amaç ve işlevlerine uygun olarak planlanır. Eğitim etkinliklerinin planlı olabilmesi için amaçların belli olması gerekir. HİE etkinlikleri belirlenirken de öncelikle amaçlar saptanır.

HİE, hizmet öncesi eğitim çerçevesinde bireylere kazandırılmaya çalışılan eğitimsel yaşantıların, çağın gereklerine, toplumsal beklenti ve ihtiyaçlara göre

bireylerin verim ve etkinliğinin arttırılmasını, mesleki gelişim için gereken bilgi, beceri ve tutumların geliştirilmesini amaçlamaktadır (Yalaz-Atay, 2003).

HİE’in amaçları, kurumun görevleri doğrultusunda düzenlenmektedir. Örneğin Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığında, HİE’in amaçları şu şekilde sıralanmaktadır (Ekinci ve diğ., 1988: 35-36):

• Hizmet öncesi eğitimden gelen personelin kuruma uyumlarını sağlamak,

• Personele Türk Milli Eğitiminin, okulun, derslerin amaçlarını bir bütünlük içinde kavrama ve yorumlamada ortak görüş, uygulamada birlik kazandırmak,

• Mesleki yeterlilik açısından, hizmet öncesi eğitimin eksiklerini tamamlamak,

• Eğitim alanındaki yeniliklerin, gelişmelerin gerektirdiği bilgi, beceri ve davranışları kazandırmak,

• Personelin mesleki yeterlilik ve anlayışlarını geliştirmek,

• İstekli ve yetenekli personelin, mesleklerinin üst kademelerine geçişlerini sağlamak, • Farklı eğitim gören kişiler için, tamamlama eğitimi yapmak,

• Türk Milli Eğitim politikasını algılamada bütünlük kazandırmak, • Eğitime ait temel prensip ve teknikleri uygulamada birlik sağlamak, • Eğitim sisteminin geliştirilmesine destek olmaktır.

Dahawy (1992) ulusların kalkınma hedeflerine paralel olarak HİE amaçlarını şu şekilde belirlemiştir:

Ülkenin ihtiyaçlarını karşılamak ve öğretmenler için istenen istikrarın sağlanması amacı ile öğretmenlerin eğitimi için sağlam ve kararlı bir politika oluşturabilmek, toplumun gelişen, değişen çevreye karşı oluşan yeni gereksinimlere yanıt vermek, daha verimli, üretken, belirli standartlara ulaşmak ve sofistike bir teknolojiyi uygulayabilmek, eğitim kapsamının genişletilmesi, çoğaltılması ve eğitim kurumlarının, örgün ve yaygın eğitim arasındaki engelleri kaldırmak için çalışırken aynı zamanda vatandaşlar için çeşitli eğitim fırsatlarının geliştirilmesi ve sağlanması ile yaşam boyu, sürekli eğitime ulaşmak amaçlanır. Beş yıllık eğitim planlarının önemli özelliklerinden biri öğretmenlerin akademik ve profesyonel performans seviyesini yükseltme yolu: a) Hizmet öncesi eğitim programlarının gözden geçirilerek

düzenlemeler yapılması, b) Öğretmenlerin mesleki yeterlikleri için sürekli bir eğitime, HİE’e tabi tutulmalarıdır.

Veenman, Tulder ve Voeten ise; HİE servislerinin üç ana amacından bahsetmektedirler. Bu amaçlar şunlardır; (1) öğretmenlerin mesleki yetenek ve gelişimlerini teşvik etmek, (2) Okul pratiğini geliştirmek, (3) Okulda açıkça kararlaştırılmış olan pratik yenilikleri yürütmektir. Bunlarla birlikte eğitimde yeni buluşları yürütmek, öğretimin kalitesini artırmak, öğretim yöntemlerini geliştirmek, HİE kapsamına girer (Veenman ve Diğerleri, 1994: 303).

Haris (1989)’e göre; HİE’in temel amacı kurumun geliştirilmesidir. Kurumun gelişmesi için farklı yaklaşımlar vardır. Bunlar, planlı veya plansız değişmeler olabilir. Fakat her durumda da değişme sırasında bir takım dirençlerle karşılaşılabilir veya bir takım negatif sonuçlar doğurabilir. HİE’in diğer bir amacı da, kurumun yenileşmesi sürecinde ortaya çıkabilecek negatif etkileri en aza indirmek, olumlu havayı yükseltmektir. Eğitimde HİE ‘in faydaları şu şekilde sıralanabilir (Harris, 1989: 13): - Eğitimin amaç ve hedeflerinin geliştirilmesi,

- Kullanılan öğretim kaynaklarının iyileştirilmesi, - Öğretim araçlarının geliştirilmesi,

- Öğrenme atmosferinin ve şartlarının iyileştirilmesi, - Personelin performansının geliştirilmesidir.

Genel olarak HİE’in amaçları üç madde halinde özetlenebilir:

1. Personelin yapmakta olduğu işin daha iyi yapılmasını sağlamak için gerekli bilgi ve yeteneği kazandırmak ve geliştirmek.

2. Personele daha üst görevlere geçebilecek yeterliliği kazandırmak.

3. Personelin çalışmakta oldukları teşkilat ve yapmakta oldukları işe karşı davranışlarını olumlu yönde değiştirmektir(Taymaz, 1997:6).

Bu amaçların gerçekleşebilmesi için seçilerek hizmete alınmış personelin anlayışlarında, tavırlarında, bilgilerinde HİE yoluyla gerçekleştirilebilecek olumlu ve birleştirici değişikliklerin yönetimin tüm birimlerinde ve birimler-kişiler arasındaki

karşılıklı ilişkilerde uyumlu bir çalışma ortamı sağlaması beklenmektedir (Gül, 2000: 3).

Yine bu amaçlar doğrultusunda HİE’in başarıya ulaşması için programın belli periyotlarla uygulanması gerekir. Yapılan uygulamalara ilişkin istatistik bilgilere bakılarak, hangi sıklık ve düzende yapıldığına ilişkin bir fikir edinilebilir. Bu amaçla Çizelge 2.1’de 2000-2011 tarihleri arasındaki faaliyetlerin istatistik bilgilerine yer verilmiştir.

Çizelge 2.1: 2000–2011 Yılları Arasında Düzenlenen Merkezi ve Mahalli Hizmet içi Eğitim Faaliyetleri

MERKEZi MAHALLİ GENEL

TOPLAM YILLAR Faaliyet Sayısı Katılan Sayısı Faaliyet Sayısı Katılan Sayısı Faaliyet Sayısı Katılan

Sayısı 2000 445 23583 6126 288426 6571 312009 2001 419 20080 7526 321411 7945 341491 2002 313 22072 11772 495643 12085 517715 2003 453 19727 7120 253135 7573 272862 2004 526 34154 11422 587402 11948 621556 2005 543 33156 9.050 478168 9593 511324 2006 634 44006 13460 472533 14094 516539 2007 614 44.808 18.725 415.682 19.339 460.490 2008 751 41.783 24.416 481.412 25.167 523.195 2009 930 45.102 18.987 373.365 19.917 418.467 2010 957 48.629 18.554 396.063 19.511 444.692 2011 1.156 51.557 19.972 427.879 21.128 479.436 MEB (2011)“MEB Hizmet İçi Eğitim İstatistikleri”.

Yıllara göre HİE ‘in dağılımına bakıldığında, merkezi faaliyet sayısı 2002 yılından itibaren sürekli artış göstermiştir. Bu da her yıl HİE ihtiyacının arttığını göstermektedir. Nicelik olarak kurslara katılım 2004 yılından itibaren sürekli 20000’nin üzerindedir. Katılım sayısı en fazla 2006 yılında gerçekleşmiştir. Bu artışın nedeni ise değişen ilköğretim programının tanıtım seminerleridir. Mahalli eğitimlere bakıldığında 2003 ve 2005 yıllarında önceki yıla göre azalma, diğer yıllarda ise artış söz konusudur. Katılan sayısı bakımından mahalli HİE ‘lere en fazla katılım 2004 yılındadır. 2003 yılında ise faaliyet sayısına paralel olarak katılımcı sayısı bir önceki yıla oranla % 50 azalmıştır. Genel toplama bakıldığında en fazla faaliyet 2008’de gerçekleşmiştir.

Katılımcı sayısı bakımından en fazla katılım 2004 iken, en az katılım ise 2003 yılında gözlenmiştir. Bu azalma faaliyet sayısına paralel olarak gerçekleşmiştir.

Eğitimde istenilen sonuçlara ulaşmanın en etkili yolu öğretmeni sürekli eğitimden geçirmektir. Toplumdaki değişmede güç öğretmendedir, değişimler öğretmenler sayesinde etkili gerçekleştirilebilir. Dolayısıyla öğretmen çağın bilgi ve becerileri ile donatılmadıkça gelişmelere uyum sağlanması mümkün olamaz. Bu nedenle de HİE faaliyetleri hizmet öncesi eğitimin bir devamı olarak ele alınmalıdır.