HIRVATİSTAN

Adriyatik ülkelerinden olan Hırvatistan aynı zamanda Doğu Avrupa ve Balkan ülkesidir. Birinci Dünya Savaşı sonrası 1918 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğundan ayrılan Sloven ve Sırp Devletleriyle birlikte Yugoslavya Krallığını kuran Hırvatlar, İkinci Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya’dan ayrı Hırvatistan devleti olarak yönetilmiştir. Savaştan sonra adı Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti bünyesinde 1991 yılına kadar yer almıştır. 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Hırvatistan, 1992 yılında patlak veren Bosna Savaşı taraflarından birisi olmuştur. Bu savaş boyunca savaş suçu işleyen ve meydana gelen katliamlarda suçlu bulunan birçok komutanı koruma altına alması sebebiyle Hırvatistan, Avrupa Birliği ve dünya kamuoyunun tepkilerine maruz kalmıştır. Hırvatistan’ın, Bosna Savaşındaki tutumu ve faaliyetleri daha sonra Hırvatistan’ın,

92

Avrupa Birliği müzakerelerinde karşısına birer engel olarak çıkmıştır (Banac, 2011: 3-7).

2003 yılında Avrupa Birliğine resmi başvuruda bulunan Hırvatistan’ın başvurusu sonrası 2005 yılında başlayan müzakereler 2011 yılında tamamlanarak 2013 yılında Avrupa Birliğine tam üye olması kararlaştırılmıştır. Böyle Hırvatistan Avrupa Birliğinin 28’inci üyesi olmuştur (www.ec.europa.eu, 05.11.2017).

Hırvatistan ile üyelik müzakereleri başlamasıyla birlikte AB-Hırvatistan arasında terörizm konusunun ilk olarak 2006 yılı ilerleme raporu 24. Fasıl Organize Suçlar ve Polis İşbirliği başlığı altında ele alındığı görülmektedir. Komisyon, Hırvatistan’ın terörle mücadele alanında kamu-özel sektör ortaklığının geliştirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. 24. Fasıl terörle mücadele başlığı altında ise Hırvatistan’ın terörizmin önlemesi için bir dizi enstrümanı yürürlüğe koyduğuna ve on iki uluslararası terörle mücadele sözleşmesini onayladığına değinilmiştir. Ayrıca Hırvatistan’ın Nükleer Terörizmin Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşmeyi Eylül 2005 yılında imzalamasına rağmen henüz onaylamadığına dikkat çekilmiştir. Yine terörle mücadele başlığı altında Komisyon, Hırvatistan’ın terör suçları ile ilgili yasal tanımlamaları AB müktesebatının gerektirdiği şekilde yapmaya devam ettiğini ancak henüz müktesebat ile uyumlu hale gelmediğini belirtmiştir. Ayrıca her gün bilgi paylaşımı yapabilecek, yasal yetkilerle donatılmış kurumların ve güvenlik hizmetlerinin dahil edildiği bir ulusal işbirliği düzenlemesinin henüz yapılmadığı ve AB kurumları ile işbirliği ve bilgi paylaşımının arttırılması gerektiği raporlanmıştır. 2006 ilerleme raporu 31. Fasıl Dış, Güvenlik ve Savunma Politikası kısmında Hırvatistan’ın terörle mücadele ile ilgili uluslararası sözleşmelere taraf olduğu ve kendisini AB terörle mücadele politikasına ve AB pozisyonlarına uyumlu hale getirdiği belirtilmiştir. 2007 yılı ilerleme raporu 24. Fasılda organize suçlar başlığı altında öncelikle Hırvatistan’ın yenilenen Ceza Kanunu ile birlikte birçok suç unsurunun yanında terörizm suçuna karşı da sıkı bir takip yolunun açıldığı Komisyon tarafından belirtilmiştir. 24. Fasıl terörizm başlığı altında ise uluslararası terörizmin cezai yaptırımı konusunda daha katı bir çerçevenin getirildiği ifade edilmiştir. Yine terörizm başlığı altında Hırvatistan’ın 2007 yılında terörizm ve finansmanı ile mücadele adına kurumlar arası bir çalışma grubunun kurulmasını ve BM ve AB stratejileri ile işbirliği içerisinde çalışmasını öngören yeni bir protokolü imzaladığı

93

Komisyon tarafından raporlanmıştır. Ayrıca Nükleer Terörizmin Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşmenin 2007 yılında onaylandığı yine aynı başlık altında ifade edilmiştir. 2008 yılı ilerleme raporunda insan hakları ve azınlıkların korunması başlığı altında Komisyon, Hırvatistan Parlamentosu’nun Terörle Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesini onayladığını vurgulamıştır. 4. Fasıl Sermayenin Serbest Dolaşımı kısmını; kara para aklamayla mücadele başlığı altında Hırvatistan’ın, Suçtan Doğan Gelirlerin Araştırılmasına, Aklanmasının Önlenmesine ve El Koyulmasına Dair Avrupa Konsey Kararını onayladığına değinilmiştir. 24. Fasıl kısmı terörle mücadele başlığı altında Komisyon, Hırvatistan’ın 2008 yılı itibariyle terörle mücadele alanında sınırlı ilerleme kaydettiğini açıklanmıştır. Hırvatistan’ın terörle mücadele kapasitesini güçlendirmeye, özellikle de yasal uyumunu, kamu yönetimi kapasitesini ve kurumlar arası işbirliğini geliştirerek devam etmesi gerektiği vurgulanmıştır. 2009 yılı ilerleme raporu, insan hakları ve azınlıkların korunması başlığı altında Hırvatistan’ın; terörle mücadeleye dair Konsey Çerçeve Kararına ve Terörün Önlenmesine Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesine uyumunu arttırmak için Ceza Kanununda değişiklikler yaptığına değinilmiştir. 4. Fasıl altında terörizme finansman sağlayan suçlar konusunda kapsamın genişletildiği bu çerçevede halkı terörizme teşvik etmenin, terörizme insan kaynağı sağlamanın ve teröristlere eğitim vermenin de suç kapsamına alındığı belirtilmiştir. 24. Fasıl kısmı terörle mücadele başlığı altında Hırvatistan’ın Kasım 2008’de terörizmi önlemeye dair bir Ulusal Strateji kabul ettiği ve Ocak 2009’da terörizmin finansmanını ve kara para aklamayı önlemeye yönelik bir Eylem Planını yürürlüğe koyduğu raporlanmıştır. Ayrıca yine aynı başlık altında AB terörizm tanımına uyum için kanun değişikliği yapıldığı belirtilerek, Hırvatistan’ın terörle mücadele alanında kurumlar arası işbirliğini geliştirerek idari kapasitesini güçlendirmesi gerektiği vurgulanmıştır. Komisyon, 2010 raporunda; Hırvatistan’ın terörle mücadele alanında ilerleme kaydettiğine dikkat çekmiştir. 24. Fasıl altında terörle mücadele başlığında Hırvatistan İçişleri Bakanlığının Denizde Terörle Mücadele Planı oluşturduğu, ancak bu planın henüz kabul edilmediği, idari ve operasyonel kapasitenin artırılması konusunda çok az ilerleme kaydedildiği belirtilmiştir. Yine aynı başlık altında Komisyon, Hırvatistan’ın kurumlar arası koordinasyonun geliştirilmesi konusunda daha ileri adımlar atması gerektiğini dile getirmiştir. Ayrıca bomba imha ve diğer

94

terörle mücadele uzmanlarının eğitimlerinin yasalarla desteklenerek sürekli hale getirilmesine ihtiyaç duyulduğu ve AB standartlarına uymayan eski tip X-ray cihazlarının acilen yenilenmesi gerektiği raporlanmıştır. 31. Fasıl altında ise Hırvatistan’ın 2009 yılında iki yıllık dönemini BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyesi olarak tamamladığı ve bu dönemde Güvenlik Konseyi’nin Terörle Mücadele Komitesine başkanlık ettiği belirtilmiştir. Komisyon 2011 raporu terörle mücadele başlığı altında önemli ilerlemeler olduğuna dikkat çekmiştir. Öncelikle Nisan 2011 yılında terörizmi önleme ve bastırmaya dair Eylem Planının kabul edildiği raporlanmıştır. Bir diğer önemli ilerlemenin; bomba imha uzmanlarının kapasitelerinin arttırılması, özel bomba imha eğitimi verilmesi, ek ekipmanların tedariki ve terörle mücadele konularında uzmanlık eğitiminin verilmesi konularında ilerleme kaydedildiği Komisyon tarafından tespit edilmiştir. 2012 son kapsamlı raporda ise Hırvatistan’ın 24. Fasıl Adalet, Özgürlük ve Güvenlik alanındaki katılım müzakerelerinden doğan taahhüt ve şartları yerine getirebilecek ve müktesebatı üyelik sürecinde uygulayabilecek konumda olduğu tespitinde bulunulmuştur. Ancak Komisyon tarafından, Hırvatistan’ın katılım tarihinden itibaren üyelik hazırlıklarını tamamlamasını sağlamak için terörle mücadelenin de dahil olduğu organize suçları önleme konusunda çabalarını arttırmaya ihtiyacı olduğuna vurgu yapılmıştır (www.aei.pitt.edu, 08.11.2017).

4. KATILIMCI ÜLKELERİN AVRUPA BİRLİĞİ TERÖRLE