Hatemi J- Roca (2014) Asimetrik Nedensellik Test Sonuçları

Hatemi J-Roca (2014), tarafından geliştirilen asimetrik nedensellik testinde değişkenler pozitif ve negatif bileşenlerine ayrıldıktan sonra Granger tipi nedensellik testi yapılmaktadır. Yine Hatemi J-Roca (2014), katkısı olarak hem asimptotik hem de bootstrap kritik değerleri kullanılarak daha güvenilir sonuçlar elde edilmektedir.

147 Tablo 9. Hatemi J-Roca (2014) Asimetrik Nedensellik Test Sonuçları

Nedenselliğin Yönü MWALD %1 %5 %10 Nedensell

(OPSF)+≠>(ALTIN)+ 5.733 (0.017)** 7.482 4.164** 2.661*

(ALTIN)+

Not:≠> notasyonu nedenselliğin olmadığı sıfır hipotezini göstermektedir. Parantez içindeki değerler asimptotik olarak olasılık değerlerini göstermektedir. ***.** ve * değerleri sırasıyla %1. %5 ve %10 anlam seviyelerinde değişkenler arasında nedensellik ilişkisini göstermektedir. Bootstrap sayısı 10.000’dir.

148 PAY SENEDİNE ETKİ EDEN MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER BANKALAR ÜZERİNE UYGULAMALAR

Karar aşamasında ise Wald istatistikleri baz alınarak çıkarılan olasılık değerleri kullanılmaktadır. Eğer olasılık değerleri %1 (0.01), %5 (0.05) ve %10 (0.1) anlam seviyelerinden büyük olması durumunda nedenselliğin olmadığı sıfır hipotezi kabul edilir. Eğer olasılık değerleri

%1 (0.01), %5 (0.05) ve %10 (0.1) anlam seviyelerinden küçük olması durumunda nedenselliğin olduğu alternatif hipotez kabul edilir.

Tablodan ortaya çıkan nedensellik sonuçları özetlenirse;

• Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki pozitif şoktan (pay senedi değerinin artması) asimptotik olarak

%10 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %10 anlam seviyesinde toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlara uygulanan faiz oranındaki pozitif şoklara (faiz oranlarının yükselmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şoktan (pay senedi değerinin düşmesi) asimptotik olarak

%10 anlam seviyesinde toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlara uygulanan faiz oranındaki pozitif şoklara (faiz oranlarının düşmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şoktan (pay senedi değerinin düşmesi) asimptotik olarak

%1 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %1, %5 ve %10 anlam seviyesinde toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlara uygulanan faiz oranındaki negatif şoklara (faiz oranlarının düşmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

149

• Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki pozitif şoktan (pay senedi değerinin artması) asimptotik olarak

%5 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %5 ve %10 anlam seviyesinde gram altının Türk Lirası cinsinden değerindeki pozitif şoklara (gram altının yükselmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şoktan (pay senedi değerinin düşmesi) asimptotik olarak

%10 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %10 anlam seviyesinde gram altının Türk Lirası cinsinden değerindeki negatif şoklara (gram altının düşmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şoktan (pay senedi değerinin düşmesi) asimptotik olarak

%1 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %1, %5 ve %10 anlam seviyesinde M2 para arzındaki pozitif şoklara (para arzının artması) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şoktan (pay senedi değerinin düşmesi) asimptotik olarak

%5 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %5 ve %10 anlam seviyesinde nominal döviz kurundaki negatif şoklara (kurun düşmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• Toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlara uygulanan faiz oranındaki negatif şoktan (faizlerin düşmesi) asimptotik

150 PAY SENEDİNE ETKİ EDEN MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER BANKALAR ÜZERİNE UYGULAMALAR

olarak %5 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %5 ve %10 anlam seviyesinde özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki pozitif şoka (pay senedi değerinin düşmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• Gram altının Türk Lirası cinsinden değerindeki pozitif şoktan (gram altının düşmesi) asimptotik olarak %1 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %1, %5 ve %10 anlam seviyesinde özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şoka (pay senedi değerinin düşmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• M2 para arzındaki pozitif şoktan (para arzının artması) asimptotik olarak %10 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %10 anlam seviyesinde özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki pozitif şoka (pay senedi değerinin artması) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• M2 para arzındaki negatif şoktan (para arzının azalması) asimptotik olarak %1 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %5 ve %10 anlam seviyesinde özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şoka (pay senedi değerinin düşmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

• Nominal döviz kurundaki pozitif şoktan (dolar/tl kotasyonun yükselmesi) asimptotik olarak %1 anlam seviyesinde, bootstrap olarak %1, %5 ve %10 anlam seviyesinde özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şoka (pay senedi değerinin düşmesi) doğru nedensellik bulunmaktadır.

151

• Sanayi üretim endeksi ve tüketici fiyat endeksindeki pozitif ve negatif şoklardan özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki pozitif ve negatif şoklar arasında herhangi bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir.

Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının pozitif şok ile toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlara uygulanan faiz oranındaki pozitif şok, özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının negatif şok ile toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlara uygulanan faiz oranındaki pozitif şok, özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının negatif şok ile toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlara uygulanan faiz oranındaki negatif şok, toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlara uygulanan faiz oranındaki negatif şok özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki pozitif şok arasında nedensellik ilişkisi bulunmaktadır.

Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının pozitif şok ile gram altının Türk Lirası cinsinden değerindeki pozitif şok, özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının negatif şok ile gram altının Türk Lirası cinsinden değerindeki negatif şok, gram altının Türk Lirası cinsinden değerindeki pozitif şok özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şok arasında nedensellik ilişkisi bulunmaktadır.

Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının pozitif şok ile M2 para arzındaki pozitif şok, M2 para arzındaki pozitif şok ile Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının pozitif şok, M2 para arzındaki negatif şok ile özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının ortalamasındaki negatif şok arasında nedensellik ilişkisi bulunmaktadır.

152 PAY SENEDİNE ETKİ EDEN MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER BANKALAR ÜZERİNE UYGULAMALAR

Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının negatif şok ile nominal döviz kurundaki negatif şok, nominal döviz kurundaki pozitif şok ile Özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının negatif şok arasında nedensellik ilişkisi bulunmaktadır.

Makroekonomi politikasında en temel politika aracı olan faiz oranları ile pay senedi fiyatları birbirlerine alternatif araçlar olduğu için ilk bakışta her iki yatırım aracının aynı portföyde ters orantılı bir şekilde dağıtılması gerektiği düşünülmektedir.

Fisher etkisi gereğince faiz oranlarındaki negatif şok aynı zamanda enflasyon oranlarındaki negatif şok beklentisi ortaya çıkarmaktadır.

Durukan (1999), Türkiye’de pay senetleri değerini açıklamada en temel faktörün faiz oranı olduğunu ve özellikle her iki değişken arasındaki negatif ilişkinin olduğunu ifade etmiştir.

Nominal döviz kurundaki pozitif şoklar ile özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının negatif şoku ve özel bankalara ait pay senetleri fiyatlarının negatif şoklar ile nominal döviz kurundaki negatif şoklar arasında nedensellik ilişkisi bulunmaktadır.

Caporale vd. (2002), Stavarek (2005) ve Pan vd. (2007), göre nominal döviz kuru piyasa mekanizması tarafından belirlenmekte ve nominal döviz kuruda pay senedi piyasalarına yön vermektedir. Böylece pay senedi piyasa değerindeki artışlar (azalışlar) nominal döviz kurunda azalışa (artışa) neden olmaktadır. Pay senedi piyasa değerindeki azalmaları uluslararası yatırımcıların ulusal yatırım araçlarına olan talebini azaltacak ve tekrar yabancı paraya yöneltecektir. Döviz talebindeki olası artışlar yurtdışına sermaye kaçışına ve ulusal paranın

153

değer kaybetmesine yol açacaktır. Tam tersi durumda ise pay senedi fiyatlarının yükseldiği zaman uluslararası yatırımcıların pay senedi piyasasına girmesi ile döviz arzı artacak ve nominal döviz kuru azalma eğilimine girecektir.

4.1.5.2. Balcilar Vd. (2010) Bootstrap Rolling Window