3.5. Verilerin Analizi
4.1.1. Harita Okuma ve Yorumlama Becerilerine Yönelik Öğretmen Görüşlerine
4.1.1.5. Harita Okuma ve Yorumlama Becerisiyle İlgili Yöntemlere Yönelik
Araştırmada kullanılan anketin beşinci başlığı olan "Harita Okuma ve Yorumlama Becerisine Yönelik Kullanılan Teknik ve Yöntemlere" ilişkin öğretmenlerin verdikleri yanıtlar Tablo 23'te yer almaktadır.
Tablo 23
Harita Okuma ve Yorumlama Becerisine Yönelik Kullanılan Teknik ve Yöntemlere İlişkin Frekans, Yüzde ve Aritmetik Ortalamalar (N=100)
Hiç
"Derslerde harita okuma ve yorumlama becerisini geliştirmek için Google-earth gibi dijital platformlardan yararlanırım" ifadesine öğretmenlerin yalnızca %25'i "her zaman" veya "sık sık" yanıtını vererek derslerde ne sıklıkla teknoloji kullandıklarını
ortaya koymuşlardır. Öğretmenlerden bu ifadeye "hiç bir zaman" ya da "nadiren"
yanıtını verenlerin toplam oranı ise %45'tir ( =1,65).
"Harita okuma ve yorumlama becerisini geliştirmek için öğrencilerin kendi taslak haritalarını çizmeleri için imkân veririm" ifadesinde öğretmenlerin %40'ı "bazen"
seçeneğini işaretlemişlerdir. Öğretmenlerde "her zaman" seçeneğini işaretleyenlerin oranı ise %15'tir ( =3,40).
"Öğrencilere okul dışında harita uygulamalarına yönelik çalışmalar veririm"
ifadesi öğretmenlerin %40'ı tarafından "her zaman" ya da "sık sık" şeklinde işaretlenmiştir. "Hiç bir zaman" ya da "nadiren" okul dışı çalışma veren öğretmenlerin oranı ise yaklaşık %30'dur ( =3,25).
"Her zaman" "Basit semboller çizdirilerek oyun ve etkinlikler ile harita okuma ve yorumlama becerisi kazandırmaya çalışırım" diyen öğretmenlerin oranı %15'tir. Bu uygulamayı "bazen" yapanların oranı ise %35'tir ( =3,35).
"Her zaman" ya da "sık sık" "Harita okuma ve yorumlama becerisi kazandırırken yakından uzağa ilkesi dikkate alırım" diyen öğretmenlerin toplam oranı ise %60'tır.
Yapılandırmacı yaklaşım konusunda öğretmenlerin büyük oran da görüş birliğine vardığı söylenebilir ( =3,50).
"Okulun bulunduğu çevreye ait taslak haritaları öğrencilere çizdiririm" İfadesine öğretmenlerin %65'i "hiç bir zaman" veya "nadiren" yanıtını vererek öğrencilere taslak harita çizdirmediklerini ifade etmişlerdir. Öğrencilerine "her zaman" taslak harita çizdiren öğretmenlerin oranı yalnızca %5 tir ( =2,30).
Tablo 23'e genel olarak baktığımızda harita okuma ve yorumlama becerisi ile ilgili beşinci ana başlık olan "Harita Okuma ve Yorumlama Becerisiyle İlgili Yöntemler" ile ilgili maddelerde aritmetik ortalaması en yüksek olanın =3,50 ortalama ile "Harita okuma ve yorumlama becerisini geliştirmek için öğrencilerin kendi taslak haritalarını çizmeleri için imkân veririm. " maddesi olduğu görülür. " " maddesi =3,40 ortalama ile en fazla işaretlenen diğer madde olmuştur. Ancak bu maddenin aritmetik ortalaması düşük olduğundan konuya yönelik öğretmenlerin bir eleştirisi olduğu söylenebilir.
Tablo 23 incelendiği zaman harita okuma ve yorumlama becerisi ile ilgili beşinci başlık olan "Harita Okuma ve Yorumlama Becerisiyle İlgili Yöntemler" ile ilgili maddelerde öğretmenlere göre " Derslerde harita okuma ve yorumlama becerisini geliştirmek için Google-earth gibi dijital platformlardan yararlanırım." =1,65 aritmetik
ortalama ile ve " Okulun bulunduğu çevreye ait taslak haritaları öğrencilere çizdiririm."
=2,30 aritmetik ortalama ile en az işaretlenen maddeler olmuştur. Öğretmenlerin ders ortamında teknoloji kullanımı konusunda yetersiz ve isteksiz oldukları söylenebilir.
Ayrıca öğrencilerin harita çizimi konusundaki yetersizliklerinin nedenini derslerde yeterince pratik yapmadıklarını söylemek doğru olacaktır.
4.1.1.6. Harita Okuma ve Yorumlama Becerisiyle İlgili Okulların Fiziki Altyapısına Yönelik Öğretmen Görüşlerine İlişkin Bulgular
Araştırmada kullanılan anketin son başlığı olan "Harita Okuma Ve Yorumlama Becerisine Yönelik Kullanılan Materyallere" ilişkin öğretmenlerin verdikleri yanıtlar Tablo 24'te yer almaktadır.
Tablo 24
Harita Okuma Ve Yorumlama Becerisine Yönelik Kullanılan Materyallere İlişkin Frekans, Yüzde ve Aritmetik Ortalamalar (N=100)
Hiç
Öğretmenlerin %30'u "Okulumuzdaki harita setleri Sosyal Bilgiler derslerinin ünitelerine uygun sayı ve niteliktedir" ifadesine "bazen" seçeneğini işaretleyerek fikirlerini belirtmişlerdir. Bu maddeye öğretmenlerin %15'i ise "her zaman" yanıtını vermişleridir ( =3,15).
"Okullara teknolojik gelişmelere uygun olarak ders araç ve gereçleri sağlanmıştır" İfadesine öğretmenlerin %40'ı "her zaman" ve "sık sık" yanıtını vermişlerdir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin %30'u ise "hiç bir zaman" veya
"nadiren" şeklinde tercihlerini kullanmışlardır ( =3,15).
"Her zaman" ya da "sık sık" "Sosyal Bilgiler derslerinde kullanılmak üzere harita gibi materyallere ihtiyaç vardır" Diyen öğretmenlerin oranı azımsanmayacak kadar fazladır. Bu konuda öğretmenlerin %85'i "her zaman" veya "sık sık" cevabını vermeyi tercih etmişlerdir. Bu ifadeye "hiç bir zaman" şeklinde yanıt veren öğretmen bulunamamaktadır. ( =4,30)
Öğretmenlerin %95'i "her zaman" ya da "sık sık" "Okullarda Sosyal Bilgiler laboratuarları oluşturulmalıdır" Şeklinde beyanda bulunmuşlardır. Bu konuda öğretmenlerin görüş birliğine vardığı söylenebilir. Öğretmenlerin en önemli ihtiyaçlarından biri olarak laboratuar söylenebilir ( =4,85).
"Harita okuma ve yorumlama becerilerini geliştirmek için uygulama yapmaya imkân verecek çizim masalarına yer verilmelidir" diyen öğretmenlerin oranı da %95 civarındadır. Laboratuarların içerisine çizim masasının konulması öğretmenler tarafından büyük oranda tercih edilmiştir ( =4,65).
Tablo 24'e genel olarak baktığımızda harita okuma ve yorumlama becerisi ile ilgili son ana başlık olan "Harita Okuma ve Yorumlama Becerisiyle İlgili Okulların Fiziki Altyapısı" ile ilgili maddelerde aritmetik ortalaması en yüksek olanın =4,80 ortalama ile " Okullarda Sosyal Bilgiler laboratuarları oluşturulmalıdır " maddesi olduğu görülür. " Harita okuma ve yorumlama becerilerini geliştirmek için uygulama yapmaya imkân verecek çizim masalarına yer verilmelidir." maddesi =4,65 ortalama ile en fazla işaretlenen diğer madde olmuştur.
Tablo 24 incelendiği zaman harita okuma ve yorumlama becerisi ile ilgili son başlık olan "Harita Okuma ve Yorumlama Becerisiyle İlgili Okulların Fiziki Altyapısı"
ile ilgili maddelerde öğretmenlere göre "Okulumuzdaki harita setleri Sosyal Bilgiler derslerinin ünitelerine uygun sayı ve niteliktedir." =3,15 aritmetik ortalama ile ve
"Okullara teknolojik gelişmelere uygun olarak ders araç ve gereçleri sağlanmıştır."
=3,15 aritmetik ortalama ile en az işaretlenen maddeler olmuştur.
4.1.2 Harita Okuma ve Yorumlama Becerisine Yönelik Öğretmen Görüşlerine İlişkin Nitel Bulgular
Bu başlık altında ortaokullarda uygulanan harita okuma ve yorumlama becerisini incelemek için öğretmenlerle yapılan görüşmelerden elde edilen bulgular yer almaktadır. Görüşme; öğretmenlerin Sosyal Bilgiler derslerinde ve günlük hayatta harita kullanım durumlarını belirlemek, harita okuma ve yorumlama becerisine yönelik düşüncelerini almak, bu becerinin öğrencilerin günlük hayatlarına ne kadar katkı sağladığını irdelemek, becerinin elde edilmesi sırasında ortaya çıkan problemlere dair çözüm önerilerini almak için yapılmıştır.
4.1.2.1 Günlük Hayatta Harita Kullanımına Yönelik Öğretmen Görüşlerine İlişkin Bulgular
Görüşlerine başvurulan öğretmenlere günlük hayatta, evde, pazarda veya gezide harita kullanımı konusunda soru yöneltilmiştir. "Dijital ve basılı haritalara günlük hayatınızda ne derece yer vermektesiniz" sorusuna verilen yanıtlarda öğretmenlerin büyük çoğunluğunu hayatın her aşamasında ister dijital ister basılı her türlü haritayı kullandıklarını vurgulamıştır. Bunun yanı sıra haritalar sayesinde zamandan ve harcanan emekten tasarruf ettiklerini ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin günlük hayattaki harita tercihleri Tablo 25'te sunulmuştur.
Tablo 25
Öğretmen Görüşlerine Göre Günlük Hayatta Harita Kullanımına İlişkin Tema, Kod ve Frekanslar (N=20)
Tema Kodlar f
Dijital harita kullanımı
Navigasyon
Googleearth, Googlemaps
Cep telefonu
4 3 6
Basılı harita kullanımı Basit haritalar 7
Görüşme yapılan öğretmenler günlük hayatta harita kullanımı ile ilgili olarak çeşitli sebeplerle harita kullandıklarını ifade etmişlerdir. Görüşme yapılan öğretmenlerin çoğu harita kullanımının ana sebebi olarak seyahat ve merak ifadesini kullanmışlardır.
Görüşme yapılan öğretmenlerin yaklaşık üçte ikisi herhangi bir yere seyahat edeceklerinde veya herhangi bir yeri merak ettiklerinde daha çok dijital haritaları kullanmaktadırlar. Aşağıda bazı öğretmenlerin günlük hayatta dijital harita kullanımı konusundaki düşüncelerinden alıntılar yer almaktadır.
"Bazen bir yere gideceğimiz zaman nerdeymiş diye yol haritasına bakıyoruz.
Günlük hayatta duvar haritası filan kullanmıyorum ancak son zamanlarda googleearth diye bir şey öğrendim ve bir kaç kez onu kullandım. Yani en fazla bir sene olmuştur.
Bazen merak ettiğim bazı konumları yakınlaştırarak bakıyorum" (E.Ö-2).
"Öncelikle googleearth gibi programlardan veya ona benzer navigasyon programlarından yönümüzü şehir içinde buluyoruz. Özellikle yolculuk sırasında olabilir. Eskiden Türkiye kara yolları haritasını açıyorduk şu an da dijital haritaları tercih ediyoruz" (E.Ö.-8).
"Günlük hayatta haritayı sevdiğim için kullanıyorum. Günlük hayatta haritayı arabada kullanırım. Cep telefonunda ve navigasyonda kullanırım. Bir yerden diğerine giderken navigasyonlar aracılığıyla daha rahat seyahat edebiliyoruz " (K.Ö.-16).
Öğretmenlerden hepsi günlük hayatlarında dijital harita kullanmamaktadırlar öğretmenlerin yaklaşık üçte biri günlük hayatında hala basılı harita kullanmayı tercih etmektedir. Aşağıda günlük hayatta basılı harita kullanan öğretmenin görüşüne yer verilmiştir.
"Derslerin dışında günlük hayatımda haritayı bir yerden bir yere giderken açıyorum haritayı ve kullanıyorum. Nerde ne varmış bakıyorum. Yol güzergâhlarında neler var neler yok bakıyorum. Daha çok normal kâğıt haritaları kullanıyorum. Yol haritasına ilçeler haritasına nerde ne var bakıyorum Şehirlerarasında da çoğunu bildiğim için bu donanıma sahip olduğumu düşünüyorum. Googlemaps'ten değil ama kendim basit bir şekilde haritayı kullanıyorum (K.Ö.-1).
4.1.2.2 Derslerde Harita Kullanımına Yönelik Öğretmen Görüşlerine İlişkin Bulgular
Yapılan görüşmede öğretmenlere "Öğretim materyali olarak haritalara derslerde ne derece yer vermektesiniz" sorusu yöneltilmiştir. Öğretmenlerden elde edilen bulgular üç
temada toplanmıştır. Öğretmenlerin kazanımları öğrencilere iletmede derslerde haritalara ne derece yer verdiklerine ilişkin görüşleri Tablo 26’da gösterilmiştir.
Tablo 26
Öğretmen Görüşlerine Göre Derslerde Harita Kullanımına İlişkin Tema, Kod ve Frekanslar (N=20)
Tema Kodlar f
Zaman Sıkıntısı
Derslerde kullanmaya çalışma vakit yetmemesi
Müfredatın yoğun olması
Zamanın yeterli bulunması
9 7 4 Fiziki İmkânlar
Duvar haritası kullanımı
Okulda duvar haritası bulunmaması
Akıllı tahtadan faydalanma
8 8 4 Öğretmen Alt
Yapısı
Lisans yıllarındaki haritaya yönelik bilgi eksikliği
Lisans yıllarındaki beceri eksikliği
Kendini yeterli hissetme
8 7 5
Tablo 26 incelendiğinde öğretmenlerin derslerde harita kullanım durumları öğretmenin zamanı yönetme tarzına, okulun sahip olduğu imkânlara ve öğretmenin lisans yıllarında edindiği alt yapısına göre değişmektedir. Daha iyi imkânlara sahip olan okullarda bulunan öğretmenler (n=4) yansıtım cihazları ve akıllı tahtalar gibi harita gösterim metotlarını derslerinde kullanmaya çalışmaktadırlar. Aşağıda sınıfında harita gösterimine yönelik teknoloji kullanan öğretmenin görüşüne yer verilmiştir.
"Derslerde daha çok günümüzde teknolojiden faydalanıyoruz. Flaş uygulamalardan haritaları kullanarak daha etkili bir ders işlediğimizi düşünüyorum.
Eskiden olduğu gibi kâğıt haritalardan ya da küreden şu anda pek yararlanılmıyor.
Daha çok dijital platformları derslerimize katmaya çalışıyoruz. Bazen yansıtım cihazları ile bazen sınıflarda internet bağlantısı oldukça "Googleearth" gibi programlardan faydalanıyoruz. Ama kâğıt harita artık çok fazla kullanılmıyor" (E.Ö.-7).
Okulun sahip olduğu imkânların yetersiz olduğu öğretmenler ise bırakın bilgisayar ve yansıtım cihazlarını, duvar haritalarını bile bulmakta sıkıntı çekmektedirler. Bu açıdan derslerde harita kullanımı okulun bulunduğu çevreye göre değişmektedir. İmkânların kısıtlı olduğu çevrede çalışan öğretmenler (n=8) bu konuyla ilgili görüşlerini şu şekilde dile getirmişlerdir.
"Okulumuzun şartları buna peki uygun değildi ama zümre arkadaşlar o sorunu çözdüler her konuya yönelik harita var ancak her sınıfta yok. Öğretmenler derslerine göre alıp götürüyorlar. Aslında bu bizim için bir problem. Derslik sisteminin olduğu bir Sosyal Bilgiler laboratuarı olmuş olsa bu gibi sorunlar ortadan kalmış olur. Ancak günümüz şartlarında böyle sınıfların oluşturulması mümkün değil. O materyalleri sınıflara taşımamanız da mümkün değil. Öğretmen çabası ile ilgili bir şey " (E.Ö.-14).
Okulundaki duvar haritalarına öğrenciler tarafından zarar verildiğini ve bu yüzden derslerde harita kullanmadığını ifade eden öğretmen (n=1) görüşünü şu şekilde belirtmiştir. "Okulumuzda her sınıfta maalesef duvar haritası yok. Var olanlarda pek güncel değil ayrıca öğrencilerin dikkatini çekici daha renkli haritalar olması gerekiyor.
Tasarım olarak yaşına uygun olması gerekiyor. Okulun konumuna bağlı olarak var olan haritalar da öğrenciler tarafından zarar veriliyor. Bu açıdan derslerde harita kullanamıyorum" (K.Ö-16).
Ayrıca kazanımların miktarı derslerde harita kullanımını kısıtlayan en önemli etkendir. Öğretmenlerin yarıya yakını (n=9) öğretim programının yoğun olmasından dolayı haritalara yeterince zaman ayıramadıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin bazıları bu durumu şöyle betimlemiştir.
"Sosyal Bilgiler sınıf içerisinde daha soyut kaldığı için çocukların gözünde bunu canlandırmamız gerekiyor. Sınıfta da ancak bunu harita ile yapıyoruz. Kendi derslerimde kullanmaya çalışıyorum ama programın yoğunluğundan dolayı vakit yetmiyor. Bütün sınıf düzeyinde öğretilmesi gereken birçok konu bulunmaktadır. Eğer ben harita ile daha ayrıntılı anlatmaya kalkarsam o zaman vakit yetmez" (K.Ö-1).
Derslerde harita kullanımı ile ilgili olarak öğretmenlerden sekizi kendini yetersiz hissetmektedir. Ayrıca lisans yıllarında harita okuma ve yorumlama becerisine yönelik hiç ders almadığını ifade etmektedirler. Aşağıda öğretmen bu görüşünü şöyle dile getirmiştir.
"Haritalar Sosyal Bilgiler dersinin olmazsa olmaz kurallarından materyallerinden olgularından birisidir. Çünkü anlattığınız olaylar dünya üzerinde bir yerde gerçekleştiği için, Harita da o yerin nasıl bir yer olduğunu belirten gösteren bilinmesi gerekir. En büyük sıkıntı ise öğretmenlerin meslekleri ile ilgili lisans yıllarında yeterince eğitim almamasıdır. Örneğin bizim zamanımızda materyal kullanımına ve tasarımına yönelik dersler yoktu ancak şimdi yeni mezun olan arkadaşlar hem teknolojik haritaları hem de duvar haritalarını daha iyi
kullanabilmektedir. Ya da alanında yüksek lisans yapan öğretmen arkadaşlarım güncel konuları daha iyi takip edebilmektedir" (E.Ö.-7).
4.1.2.3 Harita Okuma ve Yorumlama Becerisinin Tanımına Yönelik Öğretmen Görüşlerine İlişkin Bulgular
Bu başlık altında Sosyal Bilgiler dersine giren öğretmenlerin harita okuma ve yorumlama becerisi denilince ne düşündüklerine yönelik bulgular yer almaktadır.
Görüşmelerde öğretmenlere "Harita okuma ve yorumlama becerisi denince aklınıza neler geliyor"sorusu yöneltilmiştir. Ortaokul 5, 6 ve 7. sınıfta Sosyal Bilgiler dersine giren öğretmenlerin harita okuma ve yorumlama becerisine yönelik görüşleri Tablo 27’de gösterilmiştir.
Harita okuma: renklerin ve şekillerin sembollerin ve
yazıların bilinmesi 6
Haritada anlatılmak istenenleri anlayabilme
3 2 Harita lejantının
bilinmesi Lejanttaki ifadeleri ve sembolleri anlama 1 Haritayı yaşadığı
yerle
ilişkilendirme
Bireyin yaşadığı yerin neresi olduğunu bilmesi
Bulunduğu konumun diğer önemli noktalara nasıl bağlanacağını bilmesi
2 1
Tablo 27’den de anlaşılacağı üzere görüşme yapılan öğretmenlerin büyük çoğunluğu (n=13) harita okuma ve yorumlama becerisinin tanımını yaparken renkleri sembolleri ölçeği şekilleri dikkate almakla birlikte mesafe ölçme yön belirleme gerçek uzunluğu belirleme gibi farklı terimleri kullandıklarını söyleyebiliriz. Görüşüne başvurulan birkaç (n=6) öğretmen ortaokul Sosyal Bilgiler dersinde yer alan harita okuma ve yorumlama becerisinin tanımını şöyle betimlemişlerdir:
"Harita okuma ve yorumlama haritada yön bulma, renkler ve şekillerin bilinmesi ve yorumlanmasıdır. Bir öğrenci ya da bir öğretmen haritada kahverengiyi görünce burada dağlar var ya da haritada üçgen var kare var, burada şu maden var, Demir yolları, gümrük kapıları var diyebiliyorsa haritayı hem okuyor hem yorumluyor demektir" (E.Ö.-2).
"Harita becerisi denilince Haritadaki renkleri, ölçeği, yükseltiyi, haritadan yola çıkarak gerçek mesafeyi kavramak diyebiliriz. Onun dışında dağlar, ovalar gibi yeryüzü şekillerini kavramasını sağlamak" (E.Ö.-14).
Yukarıda öğretmenler tarafından ifade edilen tanımlara göre harita okuma harita üzerinde yer alan ifade sembol renk ve şekillerin bilinmesidir. Harita yorumlama ise harita üzerinde mesafe ölçme konum belirleme ve yön bulma gibi bir den fazla değişkenin işe koşulmasıdır. Yapılan görüşmede harita okuma ve yorumlama becerisine yönelik öğretmenlerden bir kısmı (n=5) daha basit tanımlar da yapmıştır. Öğretmenler bu tanımları şöyle dile getirmiştir.
"Harita okuma ve yorumlama becerisi dediğimiz zaman öğrencilerin karşılarındaki gördükleri haritada anlatılmak istenenleri anlayabilmesidir. Örneğin haritanın çeşidine göre yön kavramı, büyüklük küçüklük kavramı, küçültme oranı ve ülkemizin coğrafi konumuna yönelik bilgilerin bilinmesi ve yorumlanması olabilir"
(E.Ö.-15).
"Harita okuma ve yorumlama becerisi denilince aklıma öğrencilerin ve bizlerin haritaya baktığında oradaki ifade edilen hususları anlaması ve yorumlamasıdır" (K.Ö.-16).
Harita okuma ve yorumlama becerisi tanımı yapılırken coğrafya öğretmenliği mezunu olup da Sosyal Bilgiler öğretmenliği yapan bir öğretmen tarafından ifade edilen bir başka husus ise harita lejantıdır. Aşağıda harita okuma ve yorumlama becerisi tanımı yapılırken lejant terimini kullanan öğretmenin görüşüne yer verilmiştir.
"Harita okuma ve yorumlama becerisi denilince aklıma alttaki lejant ölçeğine göre haritayı okuma ve anlama geliyor" (E.Ö.17).
Öğretmenin birisi (n=1) ise harita türlerinin bilinmesini harita okuma ve yorumlama becerisi ile denk tutmaktadır. Öğretmen bu görüşünü şöyle dile getirmiştir.
"Haritaları ihtiyaç duyduğumuzda Türkiye Fiziki Haritası gibi Dünya Siyasi Haritası gibi haritaların türlerinin bilinmesi diyebiliriz" (K.Ö.9).
4.1.2.4 Öğretmenlerin Harita Okuma ve Yorumlama Becerisi Yeterliliklerine İlişkin Öğretmen Görüşlerine İlişkin Bulgular
Harita okuma ve yorumlama becerisini öğrencilere kazandırılmasında birinci derecede sorumlu olan öğretmenlere "Harita okuma ve yorumlama becerisine siz ne kadar sahip olduğunuzu düşünüyorsunuz" sorusu yöneltilmiştir. Görüşlerine başvurulan öğretmenlerin büyük çoğunluğu harita okuma ve yorumlama becerisine ortaokul öğrencilerine yetecek kadar yeterli düzeyde olduğunu ifade etmiştir. Öğretmenlerin birkaçı harita okuma ve yorumlama ile ilgili faaliyetlerinin yeterli düzeyde olmadığını ve bunun çok çeşitli sebeplerden kaynakladığını dile getirmiştir. Tablo 28’de öğretmenlerin harita okuma ve yorumlama becerisi düzeylerine yönelik görüşleri gösterilmiştir.
Tablo 28
Öğretmen Görüşlerine Göre Beceri Yeterliliklerine İlişkin Tema, Kod ve Frekanslar (N=20)
Tema Kodlar f
Yeterli bulanlar Özel ilgi sayesinde 8
Mezun olunan bölüm sayesinde 6
Yetersiz bulanlar Lisans eğitiminin eksikliği 3
Teknik eğitim yetersizliği 3
Öğretmenler (n=8) harita okuma ve yorumlama becerisine özel ilgileri sayesinde biraz daha arttığını ifade etmişlerdir. Ayrıca mezun olunan bölümün türüne göre de öğretmenlerin bu beceriye daha fazla sahip olacağını söyleyenler (n=6) bulunmaktadır.
Aşağıda harita okuma ve yorumlama becerisinin yeterli düzeyde olduğunu ifade eden öğretmenlerin görüşlerine yer verilmiştir.
"Lisede haritaya daha çok merakım olduğu için ilgi gösterdim kendi özel ilgimle.
Üniversitede sırf harita yorumlamaya yönelik bir dersimiz yoktu. Coğrafya dersimiz vardı ama ülkeler coğrafyasıydı. Harita karşımızda ders işlerdik. Kendi çabamızla merak ettiğimiz ülkeler varsa öğreniyorduk. Merak ettiğim ülkeler olursa onlara bakardım. Ancak üniversite yıllarında harita çeşitleri nelerdir, nasıldır, onunla ilgili ayrıntılı bir ders görmedik. Ancak kendi çabamla şu anda yeterli düzeyde bu beceriye sahip olduğumu düşünmekteyim" (K.Ö.1).
"Harita okuma ve yorumlama konusunda kendimin yeterli olduğumu düşünüyorum. Harita verilen bilgileri anlama ve öğrencilere aktarma konusunda kendimin yeterli olduğumu düşünüyorum" (E.Ö.7).
"Ben coğrafya öğretmenliği mezunu olduğum için kendimi yeterli olduğumu düşünüyorum. Ama bu beceriyi çocuklara yeterince aktarabiliyor muyum bilemiyorum.
Maalesef öğrencilere bu beceriyi yeterince aktaramıyoruz" (K.Ö.16).
Harita okuma ve yorumlama becerisinin yeterli düzeyde olmaması öğrencilerin derse olan ilgisini azalttığını belirtmişlerdir. Öğretmenler, okulunda akıllı tahta olması ve kendisinin yüksek lisans yapıp yapmaması ile ilgili karşılaştırma yapmıştır. Aşağıda harita okuma ve yorumlama becerisi düşük olan öğretmenlerin görüşlerinden alıntılar yer almaktadır.
"Bu öğretim düzeyinde öğrenciye yetecek kadar yeterli olduğumu düşünüyorum.
Ama tabi haritaların üst düzey çizim yöntemleri ve tasarımları konusunda ne bir ders almışlığımız var ne de bilgi sahibiyiz. O yüzden bu becerinin teknik eğitimleri ile geliştirilmesi gerekmektedir" (E.Ö.2).
"Genel hatlarıyla, Sosyal Bilgiler dersinde yetecek kadar bildiğimi düşünüyorum. Yalnız teknik eğitim açısından arttırılabilir. Gerek grafik tasarımı gerek resim öğretmeni ile bağlantılar kurularak bu beceriler arttırılabilir. Lisans yıllarını düşündüğümüzde öğretmen adaylarının daha donanımlı olması gerektiği düşüncesindeyim" (E.Ö.8).
Geçmiş dönemlerde verilen harita eğitimi ile günümüzdeki harita eğitimini karşılaştıran bir öğretmen bu görüşünü şu şekilde ifade etmiştir.
"Eski yıllarda ilkokuldan itibaren harita üzerine büyük çalışmalar yapılırdı.
Yani dilsiz harita üzerine sürekli ilkokul yıllarımızda harita çizerdik. Geçmiş yılları düşündüğümüzde hem ilkokul hem lise hem de üniversite yılarında oldukça fazla harita faaliyeti bulunurdu ama günümüz için aynısını söylemek oldukça zor" (E.Ö.14).
4.1.2.5 Ders Kitaplarındaki Haritalara ve Beceriyle İlgili Etkinliklere Yönelik
4.1.2.5 Ders Kitaplarındaki Haritalara ve Beceriyle İlgili Etkinliklere Yönelik