Hareket Analizi

İnsanın hareketiyle oluşan kuvvetlerin mekanik kuralların kullanılmasıyla hücre, doku ve kapsayıcı olarak değerlendirilmesi, gerektiğinde organizmadaki etkileri ile sonuçlarının incelendiği bilime biyomekanik adı verilmekte ve fizik, matematik, anatomi, fizyoloji, nöroloji, mühendislik gibi bilim dallarıyla disiplinler arası çalışma gerektirmektedir (İnal, 2013, s.17 ).

Fizikte mekaniğin alt dalları olan hareketin nedenlerini ele almadan sadece özelliklerini ve sonuçlarını inceleyen kinematik ile kuvvet, enerji, verimlilik gibi unsurların devreye girmesiyle meydana gelen hareketi bu unsurları da irdeleyerek inceleyen kinetik biyomekaniğin önemli bölümünü oluşturmaktadır. Kinematik değişkenler hereketin gözlemi ile ölçülmektedirler ve yüksek hızlı görüntü yakalama sistemleri bu ölçümlerde en çok kullanılan yöntemler arasında yer almaktadır (Arslan, 2015).

Motor beceri uygulanırken vücut parçalarının hareketleri ile bunlara etki eden kuvvetleri, branşa göre sporcunun tekniğini irdelerken teknik gelişiminde etkili bilim dalı olan spor biyomekaniği egzersiz fizyolojisi, ortopedi ve antrenman bilimi alanları ile karşılıklı etki ve katkı içerisinde çalışmaktadır. Hareket analizi sporda performansı yükseltmek ve değerlendirmek, performans analizi amacı ile kullanılan etkili metodlardan biridir ve amacı hareketi sayısal veri olarak ortaya koymaktır. Spor branşına özel hareketlerin nitel ve nicel özelliklerini biraraya getiren sistem, hareket uygulanması esnasında sporcuda işaretli bölgelerdeki pozisyon bilgileri, ekstremitelerdeki açı ve pozisyon değişiklikleri, eklemlerin stabilitesi ile propriosepsiyon ile ilgili önemli bilgiler elde edilmesini sağlar. Veri çeşitliliği kuvvet ve kuvvete bağlı kinetik değişkenler ile görsel verilerin sayısallaştırılması sonucu ortaya çıkan kinematik değişkenler ile meydana gelir. Sporcunun iki boyutlu düzlemde branşa özgü hareketlerinin değerlendirilmesi sonucu branşa özgü antrenman modellemeleri için değerli bilgiler elde edilir (Arslan, 2015) ; Dönmez, Ak, Ödek, Özberk ve Korkusuz, 2014).

2.8.1. Balede Hareket Analizi

Dansta biyomekanik ölçümlerin kullanılmaya başlanması 1960’ların başlarına kadar uzanmakla birlikte, bugün kullanılan ekipmanlar ve yaklaşımların öncüsü olan ölçüm araçlarının ve araştırma metodolojisinin kullanımları 1970’lere dayanmaktadır.

Dansçıların ve araştırmacıların dansçıların nasıl dans ettiklerini sorgulamaya başlamaları, hareketlerin nasıl yürütüldüğünü inceleme ihtiyacını doğurmuştur. University of Oregon ve Texas Woman’s University lisansüstü öğrencileri ile üniversite araştırmacılarının günümüzün standartlarına göre sıkıcı ve hantal ilkel ekipmanları ile yürüttükleri yenilikçi çalışmalar dans biyo‐mekanik alanında keşiflere ilham veren dans bilimcileri için dönüm noktası olabilecek keşiflere ön ayak olmuştur. Bu ön çalışmaları takip eden onyıllarda, araştırmacılar daha gelişmiş teknolojiye erişme şansına sahip olmuşlardır (Bannister, 1977); Hinson, Buckman, Tate ve Sherrill, 1978); Shea, 1981); Ryman ve Ranney, 1978). Electromyografi, daha fazla kasın eş zamanlı olarak incelenmesine olanak tanımış ve hareket analizi, sinematografiden ve elle çizilmiş resimlerden, bilgisayarlı veri toplama ve grafiğe sahip çoklu kameralara evrilmiştir. Aynı zamanda, araştırmacılar dans performansını laboratuvar ortamında araştırmayı uluslararası boyutlara taşımışlardır. Dans performansının ana hatlarını

oluşturmak için plie (Barnes, Krasnow, Tupling ve Thomas, 2000); Lessard, 1980); Woodruff, 1984), relevé (De Bartolomeo, Sette, Sloten ve Albisetti, 2007); Massó, Germán, Rey, Costa, Romero ve Guitart, 2004), passé (Bronner ve Brownstein, 1998), degage ( Lepelley, Thullier, Koral ve Lestienne, 2006), développé (Feipel, Dalenne, Dugailly, Salvia ve Rooze, 2004), rond de jambe (Kwon, Wilson ve Ryu, 2007), grand battement (Bosco, Iacopini ve Pellico, 2004; Ryman, 1978; Wang, Huang, Hsieh, Hu ve Lu, 2008), kol hareketleri (Kuno, Seta ve Mizumura, 2004), dönüşler (Laws, 1978; Laws ve Fulkerson, 1993), yerden yükselme ( Dozzi, 1989,s.33‐98; Gaffney, 1974); Ryman, Ranney, 1978); Wiley,1987) ve tekrar yere temas gibi balede temel olan hareketler incelenmiş ve bazı araştırmacılar ise dans yaralanmaları ile ilişkili olabilecek anatomik veya biyomekanik faktörlere odaklanmışlardır (Mangelsdorf, 1976).

Araştırma imkanları ilerledikçe, hareketi daha net bir şekilde görme ve anlama kapasitesi ortaya çıkmış ve çıplak gözle “bilinen” olan şey sorgulanmış, incelenmiş ve yeniden formüle edilmiştir. Araştırmacılar, elit ve yeni başlayanlar arasındaki farklılıkların eğitim uygulamaları veya doğuştan gelen farklılıklardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını sorgulamışlar, gözlemsel olarak edinilen bilgilerin dans eğitiminde uygun yöntem olup olmadığını analiz metotları ile inceleyerek az veya çok sayıda örneklem grubu kullanarak geleneksel eğitim metodolojilerini sorgulayan ya da dans eğitimi ve motor öğrenme metodlarına yeni yaklaşımlar öneren çalışmalar tasarlamışladır (Krasnow, Wilmerding, Stecyk, Wyon ve Koutedakis, 2011).

Klasik bale performansının analizi üzerine yapılan bir çalışmada; klasik bale performansının fizyolojik ihtiyaçlarını tanımlamak, corps de bale, solistler ve baş dansçılar arasındaki farklılıkları incelemek için video analizi yöntemi kullanılmıştır [erkek = 24, kadın = 24]; corps de bale = 16, solist = 16, principal = 16 olmak üzere üç gruba ayrılan dansçılar, “Swan Lake, The Nutcracker, Giselle, The Dream, Song of the Earth, Paquita (Grand Pas), Tzigane, Nutcracker Sweeties, Symphony in D. ve Andante from Divertimento no. 15. “ adlı bale eserlerinin bölümlerindeki çalışma yoğunluğu, beden hareketi, partner çalışması ve dakika başına ortaya çıkan süreksiz hareketlerin sayısının analiz edildiği 4 kategoride incelenmiştir. İstistiksel analiz sonucunda orta yoğunluktaki performans arası dinlenme süresi ve performans arasında soistler ve pricipallar arasıda anlamlı fark bulunurken (p<0.05), Yapılan kaldırma ve destekleme hareketlerinin sayısında erkek ve kadın arasında anlamlı farklar (p<0.05) görülmüştür. Hareket analizi sonuçlarında analiz edilen performansların fizyolojik gereksinimlerinin eserlerdeki rol dağılmına göre değişiklik gösterdiği belirlenmiş, video analizinin dans ve bale eğitiminde kullanılmasınn eğitim için destekleyici bir temel oluşturmaya yardımcı olabileceği sonucuna varılmıştır. (Twitchett, Angioi, Koutedakis ve Wyon, 2009).

3. YÖNTEM