Aşağıda yazılı durumlarda harç alınmamaktadır:
a. Değeri 50 Yeni Türk Lirasını geçmeyen dava ve takipler (Ticari senetlere ait takip-ler hariç),
b. Vasi tayini ve azli, hâkimin reddi talebinin kabulü ve hâkimin istinkafına ait ka-rarlar, c) Ayda 100 Yeni Türk Lirasını geçmeyen nafakalara ait dava ve takipler,
“Birden fazla kişiler lehine nafakaya hükmedilmesine dair ilamlarda her kişi lehine hükmedilen miktar müstakil olarak nazara alınır.
d. İcra ve iflas dairelerinin kusuru yüzünden yanlış yapılmış olan işlemlerin ıslahı ve iptaline dair tetkik mercileri kararlariyle, bu iptal veya ıslah dolayısiyle yeniden yapılacak işlemler,
e. Ticaret sicilinde re’sen yapılan düzeltmeler,
f. İcra tetkik mercilerinin cezaya mütedair kararlariyle bu kararların temyizi işlemleri.
g) İcra ve İflas Kanununun 270 nci maddesine göre yapılacak defter tutma işlemleri, h. Yetkili makamların istiyecekleri ilam ve sair evrak suretleri,
i. Kamu adına C. savcıları tarafından Hukuk mahkemelerine açılan davalar ve kanun yolu başvuruları ile ceza mahkemelerinden verilen kararlara karşı kanun yolu baş-vuruları,
J. Genel Bütçeye dahil idarelerin bu Kanunun 1 ve 3 sayılı tarifelerine giren bütün işlemleri. (Yukarıdaki işlemlerin hesaplanacak harçlarının, Genel Bütçeye dahil idarelerin haklılığı nispetinde karşı taraftan tahsiline ilgili merciince karar verilir.) Erler ve ihtiyaçları Devlet tarafından deruhde ve temin olunan onbaşı ve çavuşlar ad-liye işlemlerinden ötürü harçtan muaftırlar.
Özet
Adli yargı ilk derece mahkemeleri özel mahkemeler ve genel mahkemeler olarak ikiye ayrılmaktadır. Genel mahkemeler, özel mahkemelerin görevleri dışında kalan tüm özel hukuka ilişkin uyuşmazlıkları çözmekle görevlidirler. Özel mahke-melerin kurulamadığı yerlerde, özel mahkeme sıfatıyla da görev yaparlar. Genel mahkemeler, asliye hukuk mahkemele-ridir. İş yoğunluğu dikkate alınarak, bir ilçe başka bir ilçenin yargılamalarına dâhil olabilir. Özel mahkemeler, belirli uyuş-mazlıkları çözmek amacıyla kurulmuş olan mahkemelerdir.
Özel mahkemeler; Sulh Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi, Asliye Ticaret Mahkemesi, İş Mahkemesi, Tüketici Mahke-mesi, Kadastro MahkeMahke-mesi, Fikri ve Sınai Haklar Mahkeme-si ve İcra MahkemeMahkeme-sidir. Görev, konu bakımından belirli bir davaya bu mahkemelerden hangisi tarafından bakılabileceği-ni belirtir. Her uyuşmazlık, o uyuşmazlığı çözmekle görevli mahkeme tarafından çözülmelidir. Davanın taraflarına veya davanın konusuna göre de yetkili mahkeme belirlenmekte-dir. Çekişmeli yargıda, davalı ve davacı olmak üzere iki taraf vardır. Dava dilekçesiyle mahkemeye başvurmak suretiyle hukuki koruma isteyen kişiye davacı, kendisine karşı dava-cı tarafından hukuki korunma talep edilen kişiye de davalı denir. Dava, dava dilekçesi ile mahkemeye başvurulduğunda açılır. Davanın açılma tarihi kural olarak dava dilekçesinin kayıt edildiği tarihtir. Dava dilekçesinde yer alması gereken hususlar HMK 119. maddede belirtilmiştir. Tevzi memuru, dava dilekçesini ayrıntılı biçimde okuyarak davacı, davalı, dava türü, dava esas değeri, mahkeme türü ve tanık, keşif ve bilirkişi deliline dayanıp dayanmaması üzerine harç miktarını hesaplayarak tevzi kayıt işlemini tamamlar. Sistem kayıt işle-mine tevzi numarası verir. Bu işlemden sonra “Harçlandırma Formu” hazırlanır. Başvuru sahibi, dava harca tabi ise harç ve gider avansını, harca tabi değilse gider avansını vezneye yatırır. Vezneden alınan “sayman mutemet alındı belgesini”
örneklerinden bir tanesini tevzi memuruna ibraz edilir. Tevzi memuru makbuzu alarak UYAP sisteminden “Tevzi Formu”
düzenler. Tevzi formu, dağıtım yapılan mahkemenin adını, dosyanın esas numarası ile esas numarasının verildiği tarih
ve saati, dosya türünü, tarafların ad ve soyadlarını, davanın konusunu, dava esas değerini, tanık sayısını, keşif ve bilirkişi bilgisini, masraf bilgilerini ve varsa ilişkili dosya numarasını içerir. Açılmış olan dava, tevzi bürosundan mahkemeye gön-derilir. Mahkeme tarafından öncelikle tensip tutanağı düzen-lenir. Tensip tutanağında bulunması gerekli kayıtlar Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülme-sine Dair Yönetmelik 40. maddede sayılmıştır. Dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra ön inceleme aşamasına geçilir Ön inceleme aşamasından sonra tahkikat aşamasına geçilir.
Ön inceleme aşamasındaki sonra gerçeğin araştırıldığı, de-lillerin incelendiği aşama tahkikat aşamasıdır. (HMK m. 143 vd.). Bu açıdan davanın en uzun aşaması tahkikat aşamasıdır.
Hukuk mahkemelerince tutulacak kayıtlar, Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcı-lıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik’in 171. Maddesinde sayılmıştır. Mahkemeler ve hukuk dairelerinde aşağıda gösterilen kayıtların UYAP’ta tu-tulması zorunludur. Bu kayıtlar tarih, sıra numarası, hazır-layan veya onayhazır-layan kişiye göre sorgulanabilir şekilde tutu-lur. Buna göre tutulacak kayıtlar şunlardır; esas kaydı, karar kaydı, istinaf kaydı, temyiz kaydı, istinabe kaydı, değişik işler kaydı, duruşma günleri kaydı, keşif günleri kaydı, taşra isti-naf veya temyiz kaydı, satış talep edilen ortaklığın giderilme-si dosyalarının kaydına mahsus esas kaydı, ortaklığın gideril-mesi satış paralarının kaydına mahsus kasa kaydı, tereke esas kaydı, tereke karar kaydı, tereke kasa kaydı, mirası ret kaydı, posta mutemet kaydı, tevzi kaydı, zimmet kaydı, harç tah-sil müzekkeresi zimmet kaydı, vakıf tescil kaydı, vesayet ad kaydı, kıymetli evrak ve eşya kaydı, sosyal inceleme‒görüşme kaydı, muhabere kaydı, hakem kararları saklama kaydıdır.
Çekişmesiz yargıda mühürleme, deftere geçirme ve yemin tutanağı düzenlenmesi usulü Bölge Adliye Ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî Ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik’ de düzenlenmiştir. Buna göre işlem yapılmaktadır.
Kendimizi Sınayalım
1. Aşağıdakilerden hangisi genel mahkemelerden biridir?
a. Aile Mahkemesi
b. Asliye Ticaret Mahkemesi c. Asliye Hukuk Mahkemesi d. İş Mahkemesi
e. Tüketici Mahkemesi
2. Aşağıdakilerden hangisinde Sulh Hukuk Mahkemesinin ait olduğu yargı kolu doğru verilmiştir?
a. İdari Yargı- İlk derece- Hukuk Mahkemesi
b. Adli Yargı- İlk derece Mahkemesi- Hukuk Mahkemesi c. Adli Yargı- İlk derece mahkemesi- Ceza Mahkemesi d. Askeri Yargı- Üst derece mahkemesi- Ceza Mahkemesi e. İdari Yargı- Üst derece mahkemesi- Hukuk Mahkemesi
3. Dava dilekçesiyle mahkemeye başvurmak suretiyle hu-kuki koruma isteyen kişiye ne denir?
a. Davalı b. Zabıt Kâtibi c. Davacı
d. Yazı İşleri Müdürü e. Mübaşir
4. Mahkemenin uyuşmazlığın esasını inceleyebilmesi için varlığı veya yokluğu mutlaka gerekli olan şartlar han-gileridir?
a. Dava Şartları b. Usul Şartları c. Duruşma Şartları d. Dava Arkadaşlığı e. Hiçbiri
5. Dava tevzi bürosundan mahkemeye geldiğinde mahke-me tarafından ilk olarak hazırlanan yapılacak işleri ve eksik-leri gösteren tutanağa ne ad verilir?
a. Sayman muhtemeti alındı makbuzu b. Tensip Tutanağı
c. Duruşma Tutanağı d. İfade Tutanağı e. Harçlandırma Formu
6. Terekeye ait bankaya yatırılan ve çekilen para için tutulan kayıt hangidir?
a. Tereke kasa kaydı b. Mirası ret kaydı c. Posta mutemet kaydı d. Tevzi kaydı
e. Zimmet kaydı
7. Mahkemece verilen kararlara ilişkin bilgilerin tutulduğu kayıt hangisidir?
8. Mahkemelerden veya hukuk dairelerinden çeşitli merci-lere gönderilen evrakın işlendiği kayıt hangisidir?
a. Değişik işler kaydı b. Duruşma günleri kaydı c. Keşif günleri kaydı d. Zimmet Kaydı e. Esas Kaydı
9. Aşağıdakilerden hangisinin dava dilekçesinde bulunma-sı zorunlu değildir?
a. Mahkemenin adı
b. Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri c. Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası d. Davacının annesinin adı ve soyadı
e. Davanın konusu ve malvarlığı haklarına ilişkin dava-larda, dava konusunun değeri
10. İhtiyatî tedbir, delil tespiti gibi karar ve işlemlerin tutul-duğu kayıt hangisidir?
a. İstinabe kaydı b. Değişik işler kaydı c. Duruşma günleri kaydı d. Keşif günleri kaydı
e. Taşra istinaf veya temyiz kaydı