Halkevi Denetimler

Halkevleri kurulduğu tarihten itibaren belli bir yönetim ve denetim yapısına sahipti. Halkevi Başkanı Halkevi‟nin tüm idari işlerinden birinci derecede sorumlu olup yılda bir defa Halkevinin tüm üyeleri toplanarak başkanın yıllık faaliyetlerine ilişkin raporunu dinlerlerdi. Halkevi Başkanı ve idare heyeti görevde aksaklıkları görüldüğü zaman Genel Sekreterlikçe hemen görevden alınıyorlardı. Halkevinin açılma kararı ile idare ve teşkilat talimatnameleri CHP Genel Sekreterliği tarafından hazırlanırken bunun dışında kalan işler halkevlerinin açılacağı yerin CHP idare heyetlerinin yetki alanında idiler.110

Bu esaslar çerçevesinde hem halkevi yönetimi, hem de denetimi CHP tarafından titizlikle takip ediliyor, aksaklıklar ilk elden çözüme kavuşturuluyordu.

Halkevleri belirlenen esaslara uyup uymadığının tespiti için belli zamanlarda teftiş görmekteydi. Eksiklikleri üzerinde durulmakta, imkânları bakımından yeterlilik içinde bulunup da çalışmamış olanlar tenkit edilmekte, iyi çalışanlar takdir edilmekteydi. Bu teftişler zorla çalıştırmaya yönelik işler değildi. Bu uygulamanın halkevleri üzerinde yetiştirici bir

108 _{BCA.,490.100/4.21.1 (27 Haziran 1939)} 109 _{BCA.,490.100/3.14.12 (26 Aralık 1936)} 110_{Çavdar, 1983: 881.}

önemi vardı, çalışma raporları halkevlerinin faaliyetlerini ayrıntılarıyla gösterdiği için bir Halkevinin ne derece başarılı olduğu da bu raporlarda görülmekteydi.111

Halkevlerinin çalışmaları CHP genel merkezince titizlikle takip edilmiş ve her altı ayda bir gönderilen faaliyet raporları ayrıntılı olarak incelenmiştir. Görülen aksaklıklar ve öneriler tüm yurttaki evlere bildirilmiştir.112

Halkevlerince CHP Genel Sekreterliğine gönderilen her altı aylık ayrıntılı raporda başlıklar altında açıklanmıştır.113

Bunlar:

Bina Durumu: Gönderilen raporlarda en ayrıntılı istenilen bilgi bina durumu ile ilgiliydi.

Binanın kaç odalı olduğu, odaların kaç kişilik olduğu, yapılışında merkezden gönderilen paranın bulunup bulunmadığı ve miktarı, yapım yılı, partiye tapulu olup olmadığı, ahşap veya kargir olup olmadığı, kiralık olup olmadığı ve okuma yerinin mevcut durumu ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

DemirbaĢ Durumu: bu bölümde halkevinde bulunan her malzemenin adı, sayısı ve durumu

yazılmaktaydı. Sandalye sayısı, oturma sıraları, masa sayısı, kitap sayısı, kitap dolabı sayısı, radyo bilgileri, çalgı aleti envanteri ve gramofon durumu ayrıntılarıyla yazılmaktaydı.

Bütçe ve Kadro Durumu: Halkevinin bugünkü alacağı, borcu, gelecek yıllara ait alacak veya

borcu varsa sebepleri ile belirtilmekte, kadroda mevcut memur ayrıntılı bilgileri, çalıştığı kısım ve aldığı ücret, hangi işten gelip ne kadar ücret aldığı bulunmaktaydı.

Kitaplık ve Yayım Durumu: Kitaplıktaki kitap sayısı, tarih veya sanat bakımından değerli el

yazması kitaplar varsa bunların adları, halkevinin kuruluşundan bu yana yayınladığı kitap, broşür ve dergi adı, basıldığı yer ve yılı bulunmaktaydı.

Mahalli Gelir TeĢebbüsleri: Halkevlerinin mahalli gelir teşebbüslerinin neler olduğu ve

neler olabileceği etrafı bir şekilde yazılıyordu. Halkevleri genel bütçeden yardım alsa da bu ihtiyacı karşılamıyor ve mahalli yardımlara başvuruluyordu. Halkevi Başkanlıkları ise halkevlerinin sinema ve temsilin ücretli olmasıyla halkevine iyi bir gelir sağlayacağını tavsiye etmişlerdir. Hâlbuki CHP Genel Sekreterliği tarafından halkevi salonlarının halkevleri tarafından paralı sinema faaliyetine tahsis edilmesi yasaklandığı gibi bu maksatla kiraya dahi verilmesine de müsaade edilmemişti.114

Sahne Durumu: Halkevinin sahne/salon durumu konusunda ayrıntılı bilgi istenmekteydi.

Sinema makinesinin olup olmadığı, varsa marka ve kullanım bilgileri, salonun kaç kişilik olduğu, halkevine uygun olup olmadığı, kiralamak isteyenlerin bulunup bulunmadığı ayrıntılarıyla yazılmaktaydı.

111

CHP Halkevleri Halkodaları, 1942: 22.

112 _{BCA.,490.100/3.13.21 (18 Eylül 1936)} 113 _{BCA.,490.100/824.257.1 (Değişik tarihlerde)} 114

ÇalıĢma Kolları ve Elemanlar: Halkevinde halen kurulu bulunan çalışma kolları ve

çalışanların isimleri, kolların azaltılması konusundaki düşünceler, halkevi başkanı ve kol başkanlarının bilgileri ve meslekleri, idare heyetinin durumu ve ayrılan olup olmadığı konuları açıklanmaktaydı.

Halkevleri ve Odalarının Müstakbel Ġdaresi Hakkındaki DüĢünceler: Bu kısımda, uzun

süredir memlekete geniş ölçüde faydalar sağlamış olan halkevlerinin bundan sonra da aynı işi görebilmesi için düşünce ve teklifler sorulmaktadır.

Halkevleri’ne Yapılan ġikâyet ve Ġstekler,

Ülkü Dergisi Hakkında: CHP Genel Sekreterliği Ülkü Dergisine çok önem vermekteydi. Bu

derginin halkevlerinde ne derece okunduğu ve takip edildiğini gönderilen raporlarda da sormaktaydı. Raporda Ülkü dergisinin aranıp okunuyor olup olmadığını, daha çok okunması için derginin nasıl olması gerektiğini, gençliğin düşünce ve fikirlerini ve ayrıca halkevinde en çok aranan ve okunan gazete ve dergilerin hangileri oldukları ise bu bölümde yer almaktaydı.

CHP Genel Sekreterliği adeta Halkevi Başkanlığı gibi çalışmış, Atatürk‟ün vazife verdiği evlerin bu vazifelerini en iyi şekilde yapmaları için devamlı takipte ve yardımcı olmuştur. Kültürel ve sosyal kalkınma bakımından halkevlerine Cumhuriyet Halk Partisince büyük bir değer ve önem verilmekteydi. Evlerin çalışmaları daima dikkatle takip edilmekteydi. Bu yönden halkevlerinin raporları dikkatle incelenmek ile beraber ayrıca sık sık teftişlerle de takip edilmekteydi. Parti Genel merkezince gösterilen bu ilginin aynı hassasiyetle Parti'nin tüm örgütleri tarafından gösterilmesi gerektiği ve halkevleri ile yakından alakadar olunmak suretiyle çalışmaların daha hızlı ve verimli olmasının mümkün olacağı CHP başkanlığından istenmiştir.115

Sadece bina açmak ya da üye kaydetmekle değil, aynı zamanda faaliyet düzenlemek ve bu faaliyetlerin etkin olması için tüm parti teşkilatının yoğun katılımı halkevi faaliyetlerinin daha verimli olmasını sağlamıştır.

CHP Genel Sekreterliği yurttaki tüm halkevlerini takip etmiş ve sık sık görülen aksaklıkların giderilmesi ve daha aktif olabilmelerine yönelik tavsiyelerde bulunmuştur. Genel merkez tarafından 1936 raporları incelendiğinde genel olarak bazı sorunların olduğu tespit edilmiştir. Yapılan tespitte; 116

 1936 Şubat ayına kadar 103 halkevi açılmıştır,

 Çoğu halkevinin hesap ve demirbaş işlerinin düzgün olmadığı,

 Kitapsarayları zenginleştirmek ve bunlardan halkın azami ölçüde faydalanmasını sağlamak üzere çalışmaların noksan olduğu,

115 _{BCA.,490.100/3.13.21 (18 Eylül 1936)} 116

 Kadın ve erkek bütün yurtseverlerin parti prensipleri içerisinde kültürel ve sosyal kalkınma için halkevleri ile ilgilerini sağlamaya önem gösterilmesi gerektiği,

 İstatistiklerin daha önemle takibinin yapılması gerektiği,

 Dergilerin dolgun, faydalı ve düzgün çıkması gerektiği,

 Kurulmuş spor kulüplerinin kapatılmasından ziyade himaye edilmesinin zaruri olduğu konuları uyarılmış ve tüm halkevlerinin belirtilen hususlara daha dikkat etmeleri önerilmiştir. Raporlar incelendikten sonra yapılan değerlendirme ve uyarılar halkevlerinin daha istikrarlı ve etkili olmaları için üzerlerinde hem bir baskı, hem de önemsendiklerini göstermek bakımından oldukça önemlidir. Bu sayede çalışan evler takdir edilmiş, diğerleri ise uyarılar doğrultusunda çalışmalarına yön verebilmişlerdir.

Halkevleri her konuda olduğu gibi bütçeleri konusunda da ayrıntılı denetimlere tabi olmuşlardır. CHF Genel Sekreteri ve Kütahya Saylavı Recep (Peker) tarafından, halkevlerine bütçelerini hazırlarken hangi giderin hangi kısma yazılacağı, hangi durumlarda ek çizelgeler konulup nasıl doldurulacağına kadar maddeler halinde ayrıntılarıyla tüm halkevlerine açıklanmış ve belirtilen hususlara azami dikkat edilmesi gerektiği bildirilmiştir.117

CHP genel sekreterliği halkevlerinin faaliyetlerinin tüm yurttaşlara eşit bir şekilde ulaştırılması konusunda halkevlerini sık sık uyarmıştır. Vatandaşlardan halkevi ile ilgili şikâyeti olanlar yazılı olarak şikâyette bulunuyor ve genel merkez bu konuyu araştırıyordu. Belirtilen hususlar üzerine şikâyet edilen halkevinde araştırma yapılması için ayrıntılı bilgi isteniyor, devamında ise CHP Antalya Bölgesi Müfettişliğince denetlenmesi sağlanıyordu.118