Halk Bankası Alternatif Standart YaklaĢıma Göre Sermaye Gereksinim

Alternatif standart yaklaĢım da standart yaklaĢımla benzerlik göstermektedir. Alternatif standart yöntemde iki faaliyet kolunda gösterge olarak brüt gelir yerine toplam kredilerin %3.5‟i alınmaktadır. Bu faaliyet kolları bireysel bankacılık ve ticari bankacılıktır. Alternatif Standart YaklaĢımı kullanılırken iki farklı seçenek sunulmaktadır. Ġlk seçenek standart yaklaĢımda temel alınan beta katsayıları kullanılır. Diğer seçenek ise ticari bankacılık ve bireysel bankacılıkta beta katsayıları %15 , diğer faaliyet kolları için ise beta katsayıları % 18 olarak kullanılır. Hesaplanacak sermaye gereksinimi standart yaklaĢımda da olduğu gibi tüm faaliyet kollarının sermaye gereksinimi toplamıdır.

Halk Bankası alternatif standart yönteme göre operasyonel risk için ayırması gereken sermaye gereksinimi hesaplamasında aĢağıdaki varsayımlar göz önünde bulundurularak hesaplanmıĢtır :

- Bankanın mali tabloları bankaların kullandıkları tek düzen hesap planına göre hazırlanmadığı, Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına göre hazırlandığı için bankanın kullandırdığı kredi rakamları detaylı olarak görünmemektedir. Dolayısı ile toplam kullandırılan kredi miktarının % 40‟ının Bireysel Bankacılık için, % 60‟ının Ticari Bankacılık için kullandırıldığı varsayılmaktadır.

- Bireysel Bankacılık ve Ticari Bankacılık faaliyet kollarında kullandırılan kredi toplamı 2010, 2011, 2012 yıllarının toplam kredi miktarlarının ortalaması bulunarak hesaplanmıĢtır.

- Banka varlık yönetimi ve bireysel aracılık faaliyet kolları bazında faaliyet göstermemektedir.

Tablo 20‟ de Halk Bankası Alternatif Standart YaklaĢıma göre sermaye gereksinimi iki seçenek için de uygulanmıĢtır.

Tablo 21. Halk Bankası Alternatif Standart YaklaĢıma Göre Sermaye Gereksinimi (*1000 TL)

Standart yöntemle hesaplanan Bireysel Bankacılık için ayrılması gereken sermaye gereksinimi 180.017.401 TL, Ticari Bankacılık için ayrılması gereken sermaye gereksinimi 269.959.750 TL iken Alternatif Standart Yöntemle hesaplanan Bireysel Bankacılık için ayrılması gereken sermaye gereksinimi 1.yöntemde 95.762 TL, 2.yöntemde 119.702 TL‟dir. Ticari Bankacılık için ayrılması gereken sermaye gereksinimi 1.yöntemde 179,5541 TL, 2.yöntemde 179.554 TL‟dir. Standart yöntemde bireysel bankacılık ve ticari bankacılık faaliyet kollarının hesaplanmasında gösterge olarak brüt gelir temel alınırken, alternatif standart yöntemde toplam kullandırılan kredi temel alınmıĢtır. Ġki yöntem ile hesaplanan sermaye gereksinimindeki farklılık bundan dolayıdır. Faaliyet Kolları Gösterge Gösterge Değeri Beta 1. Seçenek 2. Seçenek 1. Seçenek 2. Seçenek Kurumsal Finansman O.Brüt Gelir 345.701,1 8 %18 %18 62.226,21 24 62.226,2124

Alım Satım O.Brüt Gelir 428.852,8 267 %18 %18 77.193,50 88 77.193,5088 Bireysel Bankacılık O.T.Krd.* %3.5 798,0186 %12 %15 95,7622 119,7027 Ticari Bankacılık O.T.Krd.* %3.5 1.197,027 9 %15 %15 179,5541 179,5541 Ödeme ve NetleĢtirmele r O.Brüt Gelir 41.575,82 33 %18 %18 7.483,648 1 7.483,6481 Aracılık Hizmetleri O.Brüt Gelir 41.575,82 33 %15 %18 6.236,373 4 8.483,6481 Varlık Yönetimi O.Brüt Gelir 0 %12 %18 0 0 Bireysel Aracılık O.Brüt Gelir 0 %12 %18 0 0 Toplam 153.415,0 59 155.686,1256

Alternatif standart yöntem ile operasyonel risk için ayrılması gereken sermaye miktarında 1.seçenek ile 2.seçenek arasındaki rakamsal farklılığın nedeni 2.seçenekteki katsayıların 1.yönteme göre yüksek olmasından kaynaklanmaktadır.

5.SONUÇ VE ÖNERĠLER

Dünyadaki sermaye hareketliliğindeki kısıtlamaların günümüz dünyasında ortadan kalkmaya baĢlaması ile birlikte finansal hareketlilik artmıĢ, rekabet ortamı kızıĢmıĢ, finansal ürünlerde artıĢ meydana gelmiĢ ve maliyetler giderek azalmaya baĢlamıĢtır. Bu hareketlilikten finansal piyasaların baĢ aktörü olan bankaları da etkilemiĢtir. Bankalar önemli bir aktör haline gelirken aralarındaki rekabet ortamı da artmıĢtır. Finansal piyasaların bu denli serbestleĢmeye baĢlaması bankaların çeĢitli riskler ile karĢı karĢıya kalmalarına neden olmuĢtur. Bankalar ekonominin içerisinde önemli bir yere sahip olduklarından dolayı, bankaların karĢılaĢtıkları riskler karĢısında tedbirli olabilmeleri ve finansal sarsıntılarda ekonomiyi olumsuz yönde etkilememeleri için bankaların belirli standartları baz alarak birlikte hareket etmeleri gerekmektedir.

Teknolojinin ve bilgi teknolojilerinin hızla geliĢmesi de bankaların yeni risk türleri ile karĢılaĢmalarına neden olmaktadır. Uluslararası bankacılık sektöründe ortak bir denetim mekanizması olan Basel Komitesi bankaların karĢılaĢtıkları riskleri 2004 yılında yayımlanan Basel II kriterlerinde kredi riski, piyasa riski ve operasyonel risk olarak 3 gruba ayırmaktadır. Ve bu riskler için bankaların sermaye ayırmaları gerektiğini söylemiĢtir.

Basel Komitesi yayınladığı Basel II kriterlerini sermaye gereksinimi hesaplaması yapılabilmesi için üç yapısal blok halinde sunmuĢtur. Birincisi „‟ Asgari Sermaye Gereksinimi Yükümlülüğü „‟ , ikincisi „‟ Denetim Otoritesinin Ġncelemesi ‟‟, üçüncüsü „‟ Piyasa Disiplini ‟‟ „ dir. Asgari Sermaye Gereksinimi ile amaçlanan, bankaların sermayeleri ile karĢılaĢacakları muhtemel risklere karĢı dayanıklılığını arttırmaktır. Basel komitesinin Basel II kriterlerine göre, risklere karĢı sermaye yeterlilik oranını banka öz sermayesinin kredi riski, piyasa riski ve operasyonel risk toplamına oranı en az % 8 olarak belirlenmiĢtir. Ġkinci yapısal blok olan denetim otoritesinin incelemesi bankaların sermaye yeterliliği ölçümünün denetimi ve risk yönetimi ile ilgili düzenlemelerden oluĢmaktadır.

Üçüncü yapısal blok piyasa disiplini ile bankaların riskleri ile risklerini değerlendirme süreçleri ve sermaye yeterlilik verilerinin kamuya açıklanması ve Ģeffaflığın sağlanması amaçlanmaktadır.

Kredi riski ve piyasa riski Basel I‟ de daha önceden var iken operasyonel risk Basel II ile ilk defa gelmiĢtir. Basel II ile operasyonel riske neden olan faktörler açıklanmıĢ ve bu riske yönelik ölçüm yöntemleri de açıklanmıĢtır. Basel II „ye göre operasyonel riske neden olan faktörler insan, süreç, sistem ve dıĢsal etkenler olarak sınıflandırılmıĢtır. Operasyonel risklerin ölçümü için Basel Komitesi 4 yöntem önermektedir. Bunlar; Temel Gösterge Yöntemi, Standart Yöntem, Alternatif Standart Yöntem ve GeliĢmiĢ Ölçüm Yöntemleridir. Temel Gösterge Yöntemi, Standart Yöntem ve Alternatif Standart Yönteme göre Operasyonel risk için ayrılması gereken sermaye gereksinimini hesaplarken brüt geliri baz alıp Basel Komitesinin öngördüğü katsayılar ile çarpılması sonucu bulunur. GeliĢmiĢ Ölçüm yönteminde ise bankaların kendi iç verilerine dayalı olarak hesaplama yapılır. Bu yöntemle maruz kalınan operasyonel risk türleri detaylı olarak görülebilmekte ve bu risklere yönelik takip edilecek politikalar planlanabilmekte ve operasyonel riskin hesaplama yöntemleri arasında en hassas ölçüm yöntemidir.

ÇalıĢmamızın uygulama bölümünde Türkiye‟de faaliyet gösteren devlet sermayesi ile kurulmuĢ olan bir mevduat bankasının maruz kalabileceği operasyonel riskler için ayırması gereken sermaye miktarı, kullanılan ölçüm yöntemleri ile ayrı ayrı hesaplanmıĢtır. ÇalıĢmamızda temel gösterge yöntemi, standart yöntem ve alternatif standart yöntem kullanılmıĢtır. 2012 yılı banka faaliyet raporları incelendiğinde, bankaların tamamı temel gösterge yöntemine göre hesaplama yapmakta ve diğer yöntemler henüz çalıĢma aĢamasındadır. GeliĢmiĢ ölçüm yöntemleri bankaların tamamen iç verileriyle yapılabilecek bir uygulama olduğu için çalıĢmamızın dıĢında tutulmuĢtur. ÇalıĢmamızdaki banka Halk Bankası‟dır. Yöntemleri uygulayabilmek için bu bankanın 2012 yılı mali tablolarından yararlandık. ÇalıĢmamızda; Halk Bankası Temel Gösterge Yöntemine göre ayırması gereken sermaye, Standart Yönteme göre daha fazladır. Aradaki bu farkın nedeni, standart yöntemde temel gösterge yöntemine göre ölçümün daha hassas olması ve bankacılık faaliyet kolları bazında daha detaylı bilgiye ulaĢılmasıdır.

Alternatif standart yöntem, standart yöntemin farklı bir versiyonu olup benzer niteliktedir ve iki alternatifi vardır. Bankacılık faaliyet kolları aynı olurken hesaplama katsayıları değiĢime uğramakta ve Ticari Bankacılık ile Bireysel Bankacılık faaliyet kollarının hesaplamasında baz alınan rakam artık brüt gelir değil toplam kredi rakamının %3.5 ile çarpıldıktan sonra Basel komitesinin öngördüğü katsayı ile çarpılması yoluyla hesaplanmaktadır. Uygulamamızda Alternatif Standart Yöntemde Bireysel Bankacılık ve Ticari Bankacılık için ayrılması gereken sermaye rakamları 1. Ve 2. Seçeneklerde farklı çıkmıĢtır. Aradaki farklılığın sebebi Basel komitesinin 2.seçenekteki katsayılarının 1.seçeneğe göre yüksek olmasıdır. Operasyonel risk için ayrılması gereken sermaye gereksinimi Alternatif Standart Yöntemde, Standart Yöntem ve Temel Gösterge yöntemine göre daha az çıkmıĢtır. Basel Komitesi operasyonel risk hakkında daha detaylı ve Ģeffaf bilgi verme imkanı olduğu için ve bankaları diğer yöntemlere göre daha az sermaye yükü ile karĢı karĢıya bırakacağı için GeliĢmiĢ Ölçüm Yöntemlerinin kullanılmasını tavsiye etmektedir.

Basel III kriterlerinin yakın dönemde uygulamaya geçmesi beklenirken böyle bir düĢünce yapısına Türk bankacılık sektörünün operasyonel risk ölçüm yöntemleri açısından henüz, Temel Gösterge ile ölçüm yaptıklarından dolayı, hazır olmadığı görülmektedir. Bankacılık sektörünün gerek Basel III „e geçiĢ döneminde sıkıntı çekmemeleri gerekse uğradıkları operasyonel riskler hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaları ve sermaye yükünün daha az olması amacıyla bir an önce geliĢmiĢ ölçüm yöntemlerine geçmeleri gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Akgün, K. (2007). Türk Bankacılık Sisteminde Operasyonel Risk Üzerine Bir

Araştırma. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). EskiĢehir Osman Gazi Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü , EskiĢehir.

AltıntaĢ, M. A. (2006). Bankacılıkta Risk Yönetimi ve Sermaye Yeterliliği. (1.Basım). Ankara: Turhan Kitabevi.

Arslan, C. (2008). Bankalarda Risk Yönetimi ve Operasyonel Risk Süreçlerinin

Değerlendirilmesi: ’’Bankacılık Eğitimi Açısından Değerlendirme’’. (YayımlanmıĢ

Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Açdoyuran, B. H. (2009). Ticari Bankaların İç Kontrol Sisteminin Operasyonel

Risk Açısından Değerlendirilmesi. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Gazi

Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Ak,Ö. (2008). Basel II Uzlaşısı Çerçevesinde Bankalarda Operasyonel Risk

Yönetimi ve Hipotetik Bir Uygulama. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Muğla

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.

BabuĢcu, ġ. (2005). Basel II Düzenlemeleri Çerçevesinde Bankalarda

Operasyonel Risk Yönetimi. (1.Basım). Ankara: Akademi Kitabevi.

Badur, Z. (2012). Operational Risk and Operational Risk ReleatedBankingScandals / LargeIncıdents. Maliye Finans Yazıları, Sayı 97, 70-71.

Bahtiyar, H. (2008). Ticari Bankalarda Operasyonel Risk Yönetimi : ’’ Örnek Bir

Uygulama’’. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Konya.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (Eylül 2009). Bankacılık Sektörü

Basel II İlerleme Raporu. Ankara : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (ġubat 2010). Bankacılık Sektörü

Basel II İlerleme Raporu.Ankara : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (Eylül 2010). Bankacılık Sektörü

Basel II İlerleme Raporu.Ankara : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (Mart 2011). Bankacılık Sektörü

Basel II İlerleme Raporu.Ankara : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

BaĢarır, M. (2006). Bankalarda Teknoloji Riski ve Yönetimi. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Ġstanbul.

Candan, H. Ve Özün, A. (2006). Bankalarda Risk Yönetimi ve Basel II. (1.Basım).Ġstanbul : Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları.

Cangürel, O. , Güngör, S. , Sevinç, V. U. , Kaycı, Ġ. Ve Atalay, S. (Aralık 2010). Sorularla Basel III. Ġstanbul : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Çiftçi, Ġ. (2007). Basel II Çerçevesinde Operasyonel Risk İçin Sermaye

Ayarlaması. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Ġstanbul.

Çağıl, G. (2006). Sermaye Yeterliliği Açısından Operasyonel Risk ve Bankacılık

Sektöründe Uygulanması. (YayımlanmıĢ Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi

Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Ġstanbul.

Çakır, A. (2006). Bankacılıkta Operasyonel Risklerin Etkin Yönetiminde Risk Bazlı MüĢterilerini Tanı Ġlkelerinin Önemi. Bankacılık Dergisi, Sayı 56, 40-50.

Çelenk, H. Ve Ökdemir, Y. (2010). Bankalarda Operasyonel Risk Denetimi ve Türkiye‟de Faaliyet Gösteren Bankalar Üzerine Bir AraĢtırma. Maliye Finans Yazıları,

Sayı 87, 77-111.

Delikanlı, Ġ. U. (8 Haziran 2000). Bankalarda Etkili Ve Uluslararası Standartlara

Uygun Risk Yönetimi ,Ġktisadi AraĢtırmalar Vakfı Seminerinde Sunuldu, Ġstanbul.

Erdoğan, S. Ve Ülbeği, C. (2009). Operasyonel Risk Algısına Yönelik Bir AraĢtırma, Bankacılar, Sayı 71, 50-60.

Gürsoy, Ö. (2006). Operasyonel Riskin Ekstrem Değer Teorisi Kullanılarak

Ölçümü ve Bir Uygulama. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.

Gürel, E. Gürel, E. B. B. Ve Demir, N. (2012). Basel III Kriterleri. Bankacılık ve

Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, Cilt 1(3-4) , 16-28.

Kasımoğlu, E. (2007). Operasyonel Riskin Hesabında Sayısal Yöntemler ve

Türkiye’de Bir Uygulama. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.

Kara, Ö. (2009). Bankalarda Operasyonel Risk. (Yüksek Lisans Bitirme Projesi). Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.

Kaval, H. (2000). Bankalarda Risk Yönetimi. (1.Basım). Ankara: YaklaĢım Yayıncılık.

KPMG Bussiness Dialogue. (2012). Operational Risk.Luxembourg : KPMG Bussiness Dialogue

MazıbaĢ, M. (2005a). Operasyonel Riske Basel Yaklaşımı ’’Üçlü Yapısal Blok

Çerçevesinde Bir Değerlendirme’’.Ġstanbul : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme

Kurumu

MazıbaĢ, M. (2005b). Operasyonel Riske Basel Yaklaşımı: Risk Verilerine İlişkin

Bir Değerlendirme.Ġstanbul : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

MazıbaĢ, M. (2006a). Bankalarda Operasyonel Risk Veri Tabanının

Oluşturulması .Ġstanbul : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

MazıbaĢ, M. (2006b). Operasyonel Risk Veri Tabanı Modellemesi. Ġstanbul : Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Mermod, A. Y. Ve Kurtulan, Ö. (2010). Operasyonel Riskin Ölçümünde GeliĢmiĢ Ölçüm YaklaĢımlarının Kullanılmasının Fayda Ve Maliyeti. Trakya Üniversitesi Sosyal

Bilimler Dergisi, Cilt12(2), 134-142.

Operasyonel Risk Alt ÇalıĢma Grubu. (2004). Operasyonel Risk Veri Tabanı

.Ġstanbul : Türkiye Bankalar Birliği

Operasyonel Risk ÇalıĢma Grubu. (2006). Operasyonel Riskin Ġleri Ölçüm YaklaĢımları Kullanılarak Ekonomik Sermaye Hesaplaması, Ġleri Ölçüm YaklaĢımları- Ekonomik Sermaye ĠliĢkisi. TBB Bankacılık Dergisi, Sayı 58, 98-101

ġakar, H. (2002). Risk Yönetimi Açısından Bankalarda Aktif Pasif Yönetimi. (1.Basım). Ġstanbul: Akdeniz Yayıncılık.

ġimĢek, K. Ç. (2007). Bankacılıkta Risk ve Risk Ölçüm Yöntemleri.(YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Teker, D. L. (2006a). Bankalarda Operasyonel Risk Yönetimi Örnek Banka

Uygulamalı. (1.Basım). Ġstanbul: Literatür Yayınları.

Teker, D. L. (2006b). Ġmplementing Operational Risk Management Ġn Banks ViaĠnsurance Policies. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5(16), 1-16.

Teker, S. , Bolgün, K. E. Ve Akçay, M. B. (2005). Banka Sermaye Yeterliliği : Basel II Standartlarının Bir Türk Bankasına Uygulanması. Elektronik Sosyal Bilimler

Dergisi, Cilt 3(12), 42-54.

Türkiye Bankalar Birliği. (1998). Elektronik Bankacılık Ve Elektronik Para

Faaliyetler İçin Risk Yönetimi. Ġstanbul: Türkiye Bankalar Birliği

Türkiye Bankalar Birliği. (2006). Basel II Çalışma Raporları. Ġstanbul: Türkiye Bankalar Birliği

Uysal, E. U. (2009). Operasyonel Risk Yönetiminde Seneryo Analizi. Bankacılık

Varlı, A. T. (19-22 Nisan 2006). Bilgi Teknolojileri Denetiminde BDDK

Yaklaşımı, ITAudit 2006 Bilgi Teknolojileri Denetimi Sempozyumun da Sunuldu,

Ġstanbul.

Vural, R. N. (2007). Türk Bankacılık Sisteminde Operasyonel Risk ve Bir Model. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Ġstanbul.

Yarız, A. (2012). Bankacılıkta Risk Yönetimi.(2.Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.

Yahyaoğlu, G. , Korkmaz, M. Ve Akman, G. (2011). Bankacılık Ve Risk Yönetiminin Bir Banka Üzerinde Uygulanması Ve Sonuçlarının Hukuksal Açıdan Değerlendirilmesi Konusunda Uygulamalı ÇalıĢma. Akademik Bakış Dergisi, Sayı 25,

2-8.

Yıldırım, H. (2006). Bankalarda Operasyonel Risk Yönetimi ve Bir Uygulama. (YayımlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Ġstanbul.

Yüksel, A. Ve Kurtulan, Ö. (2010). Operasyonel Risk Ölçümünde GeliĢmiĢ Ölçüm YaklaĢımlarının Kullanılmasında Fayda ve Maliyeti. Trakya Üniversitesi Sosyal

EKLER

Ek 7 : Halk Bankası 2012 Yılı Temel Gösterge Yöntemi Sermaye Gereksinimi