HAŞHAŞIN BITKISEL VE TARIMSAL ÖZELLIKLERI Kök Yapısı

Haşhaş bitkisi kazık köke sahip olup, kökleri bitki gelişim durumu ve toprak yapısına göre 20-40 cm kadar derine inebilir (Başer & Arslan, 2014). Aşırı yağmur veya sulama sonrası kuvvetli rüzgârlarda bitkinin yan kökleri zayıf olduğu için yatma görülebilmektedir. Yatmaya karşı dayanık-lı çeşitlerin kullanılması ile bu sorun ortadan kaldırılabilir (Şekil 5).

Şekil 5. Haşhaş Kök Yapısına Ait Görüntüler (Orijinal, Levent Yazici) Bitki Boyu

Haşhaşın bitki boyu iklim ve yetiştirme tekniğine bağlı olarak 45-180 cm kadar olabilmektedir. Yazici ve Yılmaz (2017) yaptıkları çalışmada yazlık ekimlerde bitki boyunu 45-80, kışlık ekimlerde 90-135 cm arasında değiştiğini bildirmiştir (Şekil 6).

Şekil 6. Haşhaş Bitki Boyuna Ait Görüntüler (Orijinal, Levent Yazici) Haşhaş çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine Bornova ekolojik koşullarında yapılan çalışmada, bitki boyu değerini 104-110 cm arasında olduğu ifade edilmiştir (Aygün, 1985). Ankara ekolojik koşullarında 137 haşhaş hattı kullanılarak yürütülen bir başka araştırmada ise bitki boyu 22.21-99.71 cm arasında tespit edilmiştir (Karadavut & Ars-lan, 2006). Haşhaşta bitki boyu ile afyon verimi arasında negatif korelas-yon olduğu, afkorelas-yon verimi için bitki boyunun kısa, kapsüllerin büyük ve to-hum verimi fazla olan bitkilerin seçilmesi gerektiği belirtilmiştir (Kaicker

& ark., 1975; Shukla & Khanna, 1987).

.₁₁₅

Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Teori ve Araştırmalar II

Bitki Sapı

Haşhaş bitki sapı yuvarlak grimsi yeşil, olgunlaşma döneminde kah-verengimsi sarı renktedir. Yaprak koltuklarından dallar çıkar. Bu dallanma yapısı ise; ana saptan başlayarak alta doğru devam eder ve genellikle sayısı 2-5 arasındadır (Yazici & ark., 2016). Bazı ekstrem durumlarda özellikle fazla azotlu gübre verildiğinde yan dal sayısı 15-20 olabilmektedir. İste-nilen en uygun bitki dal sayısı en fazla 4-5 olmalıdır. Ülkemizde haşhaşta bitki başına dal sayısı geniş bir varyasyon göstermekte, yapılan çalışmalar-da çalışmalar-dal sayısının 1.9-7.2 adet, bir başka araştırmacı yüksek morfinli haşhaş hatlarında bitki başına dal sayısını 0.90-1.50 adet arasında olduğunu belirt-miştir (Erdurmuş, 1989; İpek, 2011).

Yaprak Özellikleri

Haşhaş yaprağının özelliği incelendiğinde, bitkinin yaprak yapısı alt, orta ve üst kısımlarında farklılık göstermektedir. Yaprakların üzeri mumsu yeşil, gri veya mavimsi yeşil renktedir. Yaprak kenarları dişli alt kısımlar-da bulunan yapraklar ince ve uzun iken ortakısımlar-da bulunan yapraklar ise geniş ve uzundur. Üst kısımlardaki yapraklar ise özellikle çiçek muhafaza kalp şeklinde ve küçüktür (Şekil 7).

Şekil 7. Haşhaş Bitkisi Yaprak Görüntüsü (Orijinal, Levent Yazici)

Alt yapraklar 10-30 cm uzunluğunda, 4-13 cm genişliğindedir. Orta yapraklar 15-35 cm uzunluk, 7-20 cm genişlikte, üst yapraklar 9-18 cm uzunluk, 7-20 cm genişliktedir (Başer & Arslan, 2014). Yadav & ark.

(2008), haşhaşta farklı ıslah proğramları ile geliştirilen 22 genotip ile ya-pılan çalışmada bitkide yaprak sayısının 14.55 adet (BR 241) ile 18.90 adet (BR227), ortalama 16.71 olduğunu belirtmişlerdir. Solanki (2014), haşhaşta 20 genotip ve 3 standart çeşit ile yaptığı çalışmada bitkide yaprak sayısını en yüksek UOP 79 genotipinde (21 adet), en düşük UOP 60 geno-tipinde (14.70 adet) bulmuştur. Haşhaş yaprakları %0.02 ile %0.04 toplam alkaloid içermekte olup yapraklar halk arasında haricen ağrı kesici olarak kullanılabilmektedir (Tanker & Tanker, 1990). Haşhaşın olgunlaşmış bit-kideki morfin oranının yaprak ve çiçekte, kapsüldekinden 8-12 kat daha az olduğu belirlenmiştir (Suphla & ark., 1998).

Çiçek Yapısı

Haşhaşta çiçek tomurcuğu, ana sap ve her yan dalın ucunda oluşur.

Tomurcuklarda 2 adet çanak yaprak ve 4 adet taç yaprak bulunmaktadır.

Haşhaş taç yaprakları büyük ve renklidir, beyaz, viyole (açık ve koyu), kır-mızı ve pembe, renklerine kadar değişir. Haşhaş çiçeğinde 50-200 arasında değişen sayıda erkek organ ve 5-15 bölmeli olan bir dişi organ bulunmak-tadır (Şekil 8).

(a) (b) (c)

(d) (e) (f) Şekil 8. Haşhaş Tomurcuğu ve Çiçek (a,b,c: Haşhaş tomurcuğu, d,e,f: Haşhaş

çiçeği), (Orijinal, Levent Yazici)

Haşhaş kendine döllenen bir bitki olmasına rağmen, çevre faktörleri (rüzgar hızı), böcek yoğunluğu ve çeşide (puslu-pussuz) bağlı olarak %10-37 arasında yabancı döllenme de (Şekil 9) gösterebilmektedir (Patra &

ark., 1992). Haşhaşın renkli çiçekleri ve çok fazla bulunan polenleri arıları

.₁₁₇

Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Teori ve Araştırmalar II

cezbeder. Nyman & Hall (1976), düşük ve normal alkaloid içeriğine sahip bitkiler arasında %9 oranında yabancı döllenmenin olduğunu belirtmiştir.

Haşhaşın yabancı döllenme oranları, Avrupa çeşitlerinde %15-40 arasın-da, Hindistan çeşitlerinde ise renkli çiçeklere bağlı olarak %0-70 arasında olduğu bildirilmiştir (Morice & Louarn, 1971; Khanna & Shukla, 1983).

Şekil 9. Haşhaş çiçeği, anterler (erkek organ), dişicik tepesi (stigma) (Orijinal, Levent Yazici)

Kapsül Özellikleri

Çiçekte döllenme gerçekleştikten sonra ana dal ve her yan dalın ucun-da kapsül denilen meyveler oluşur. Haşhaş kapsülleri oval, konik, yuvarlak ve fıçı şeklinde olabilirler. İncekara (1964), haşhaş kapsülünü indeks orta-lama büyüklüklerine göre oval, konik, yuvarlak-küre, fıçı ve basık olarak gruplara ayırmıştır. Kapsül indeksi kapsül şekli hakkında fikir edinmemi-zi sağlar. Kapsül şekli ıslah çalışmalarında ve çeşit ayrımında kullanılan önemli özelliklerdendir. Haşhaş kapsüllerinin üzeri bir mumsu tabaka ile yani puslu olabilmektedir (Şekil 10). Bazı çeşitlerin kapsüllerinde ise bu mumsu tabaka bulunmamaktadır.

(a)

(b)

Şekil 10. Haşhaş Kapsülü (a) Olgunlaşmamış (b) Olgunlaşmış (Orijinal, Levent Yazici)

Haşhaş kapsül şekli belirlenirken, kapsül boyuna kesit şekli ve kap-sül taban şekli incelenir (Doğramacı, 2013). Yapılan çalışmalarda haş-haşta kapsül indeksi değerleri Büyükgöçmen (1994), 0.67-1.11 arasında, Erdurmuş (1989), 0.62-1.50 arasında, Gümüşçü & Arslan (1999), kışlık haşhaşlarda kapsül indeksi değerlerinin 0.90-1.18 arasında, yazlık haşhaş-larda ise kapsül indeksi değerlerinin 0.97-1.25 arasında değiştiğini tespit etmişlerdir.

Haşhaş kapsüllünün üst tepe kısmında 5-15 arasında değişen tepecik veya stigma denilen parçalı kanatlardan oluşmaktadır. Haşhaş kapsülü-nün içinde parçalı kanatlar kadar bölme bulunmakta ve tohumlar bunlar üzerinde oluşmaktadır (Şekil 11). Bu parçalı kanatlar kapsüle tam bitişik olmadığı zaman buradan tohum dökülebilmektedir. Ankara koşullarında haşhaş çeşit ve populasyonlarında yapılan bir çalışmada kapsül tepecik sa-yısının 6.40-14.72 adet arasında olduğunu belirtilmiştir (Karadavut & Ars-lan 2006). YapıArs-lan başka bir çalışmada, Doğramacı (2013), I. deneme için kapsüldeki tepecik sayısı genel ortalaması 12.74 adet, anaçlar ortalaması 12.62 adet, melez ortalaması ise 12.76 adet; II. deneme için kapsüldeki tepecik sayısı genel ortalaması 13.05 adet, anaçlar ortalaması 12.57 adet, melez ortalaması ise 13.13 adet olarak bildirmiştir.

.₁₁₉

Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Teori ve Araştırmalar II

Şekil 11. Kapsül İçerisinde Bulunan Kanatçıklardan Görüntü (Orijinal, Levent Yazici)

Tohum Özellikleri

Haşhaş tohum renkleri mavi, gri, nefti yeşil, pembe, kahverengi, sarı ve beyaz gibi çeşitli renklerde görülmektedir (Şekil 11). Tohum, 0.9-1.5 mm uzunluğunda ve böbrek şeklindedir (Blaschek & ark., 2006). Tür-kiye’de en fazla mavi, sarı ve beyaz tohumlu çeşitler yetiştirilmektedir.

Haşhaş tohum rengi ile çiçek rengi arasında bir korelasyon vardır. Kah-verengi, mavi, gri, nefti yeşil ve pembe renkli tohumlara sahip bitkilerde koyu çiçek-viyole renk, sarı ve beyaz renkli tohumlu bitkilerde ise çiçek rengi beyaz ve beyaz benekli olmaktadır (Işıkan, 1957; Kolsarıcı & Bay-raktar, 1987). Haşhaş tohumları çok küçük olup, her kapsülde 1000-20000 adet tohum olabilmektedir. Karabük (2012), yaptığı çalışmada kapsüldeki tohum sayısı değerlerini 8178- 13967 adet arasında, yine başka bir araş-tırmacı kapsül içerisinde 3000-20000 arasında tohum bulunduğunu tes-pit etmişlerdir (Işıkan, 1957). Ritchie (2011), kapsüldeki tohum sayısının 9.000-12.000 arasında değiştiğini belirtmektedir. Haşhaşta 1000 tohum ağırlığı 0.2-0.7 g ağırlığındadır (Arslan & ark., 2011). Başka yapılan bir çalışmada, haşhaş 1000 tohum ağırlığının 0.36 ile 0.40 g arasında olduğu belirtilmiştir (Baytop 1963).

Şekil 12. Haşhaş Tohumlarının Değişik Renkleri, (Orijinal, Levent Yazici) Haşhaş tohumlarında alkaloid yoktur. Ancak kapsüldeki alkaloid to-huma bulaşabilmektedir. Bulaşma, hasat sırasında veya böcek zararından dolayı kaynaklanabilir (Bernath, ve ark., 1988). Rochholz & ark., (2004), Haşhaş tohumlarında morfin oranını %0.062, kodein %0.0057, tebain

%0.0041 ve noskapin %0.023 arasında bulunduğunu belirlemişlerdir. To-humların morfin içeriği, yıkama yoluyla büyük ölçüde azaltılabilir (Lo &

Chua, 1992).

.₁₂₁

Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Teori ve Araştırmalar II

Ülkemizde üretilmekte olan haşhaş tohumları serbest piyasada satı-labilmekte ayrıca çiftçi kendi ihtiyaçları içinde bir kısım tohumları ayır-maktadır. Haşhaş tohumunun en önemli özelliği; tam olgunluk döneminde

%45-55 yağ içermesi ve bunun yanı sıra %20-30 protein içeriğine sahip olmasıdır. Haşhaş tohumu geleneksel olarak gıda amaçlı emeklerde ve ha-mur işlerinde kullanılmaktadır. Tohumun preslenmesi ile elde edilen yağ ise salatalarda ve kızartmalarda kısaca mutfakta kullanılmaktadır. Ayrıca yarı kuruyan yağlardan olduğu için boya ve kozmetik sanayisinde de kul-lanıldığı bilinmektedir (İncekara, 1964).

Haşhaş tohumlarından yağ elde edildikten sonra, kalan haşhaş küspesi protein bakımından zengin olduğu için hayvan yemi olarak da kullanıl-maktadır. Haşhaş tohumları Fosfor, Potasyum, Kalsiyum, Magnezyum ve Sodyum bakımından oldukça zengindir. Haşhaş tohumlarından alınan yağ, doymamış yağ asitlerince linoleik asit, oleik asitçe zengin olup, %52- 71 linoleik asit (Omega 6), %13-24 oleik asit (Omega 9), %12- 18 palmitik asit, %2-4 stearik asit, ve %0.1-0.4 linolenik asit içermektedir (Özcan &

Atalay, 2006). Abudak (2014) farklı renklerdeki altı haşhaş çeşidinde yağ asidi dağılımlarının belirlenmesi amacıyla yapmış olduğu çalışmada, sarı renkte olan haşhaş tohumlarının yağlarında linoleik ve stearik asit yüksek bulunurken, gri renkli haşhaş tohum yağlarında ise oleik ve palmitik asit oranları yüksek çıkmıştır (Şekil 12). Kısaca haşhaş tohumu yağının ana yağ asitleri linoleik, oleik ve palmitik asittir. Haşhaş yağı alternatif tıpta da kullanılmaktadır. Özellikle bağırsak sisteminde meydana gelen hastalıkları tedavi etmekte kullanılmaktadır. Linoleik asitçe zengin olan haşhaş yağı kolesterol seviyesini düşürdüğü ve kalp damar hastalıklarını azalttğı için daha fazla tüketilmelidir (Rahimi & ark., 2011).

Iklim ve Toprak Istekleri

Haşhaş tohumlarının çimlenmesinde yeterli oranda nem bulunduğun-da 4 ⁰C’de 7 ile 12 gün arasında çimlenme gerçekleşir. Haşhaş toprak istek-leri yönünden çok fazla seçici değildir. Ancak su tutma kapasitesi yüksek olan, kum-tınlı, iyi drenajlı, nötr PH(6-7) olan topraklarda çimlenmesi ve kök gelişimi çok daha iyi olmaktadır. Toprak sıcaklığı istenilen minimum sıcaklık derecesinden düşük olduğunda tohumlar çimlenmeden toprak al-tında kalmaktadırlar. Bitkilerin kök yapısı iyi gelişir ve 4-6 adet rozet yap-rak oluşturmuş ise kışı zarar görmeden geçirebilmektedirler. Ancak çıkışı gecikmiş olan bitkilerde don zararı görülebilmektedir (Erdurmuş & Öneş, 1990). Doğanay, (1992) yapılan çalışmada tohum ekim döneminin mini-mum 7-8 ^oC olması gerektiğini, olgunlaşma döneminde ise minimum 12-13 ^oC sıcaklıklardan zarar görmediğini belirtmiştir. Acock & ark., (1997) ise haşhaş için ortalama sıcaklık aralığının ortalama 16-20 ^oC olduğunu belirtmiş ve günlük ortalama sıcaklığın 17.5 ^oC üzerinde olduğu zaman alkaloid oranlarına ve verimi olumsuz etkilediğini belirtmiştir. Haşhaş

ve-jetasyon süresinde toplam sıcaklık isteği 2300-2700 ^oC’dir. Su tüketimi kışlıklarda 752 mm iken, yazlık ekimlerde 425 mm’dir. Çiçeklenmeden sonra yağan yağmurlar döllenmeyi olumsuz etkileyip hastalıkların oluş-masına neden olmaktadır.

Ekim Zamanı ve Ekim Sıklığı

Haşhaş ülkemizde genel olarak kışlık ekilmekle beraber yazlık olarak da ekilmektedir. Kışlık ekim, genelde Ekim ayı içerisinde, yazlık ekim ise Mart ayı içerisinde yapılmaktadır. Bu konuyla ilgili olarak, Tokat Kazova koşullarında dört haşhaş çeşidi kullanılarak ekim zamanı üzerine yapılan çalışmada, sonbahar ve ilkbahar’da ikişer olmak üzere dört ekim zamanı incelenmiştir. Ekim zamanları bakımından kışlık ekimlerin daha üstün per-formans göstermiş, ekim zamanları geciktikçe, bütün özellikler bakımın-dan azalmalar görülmüştür (Yılmaz, 1997).

Haşhaş üretiminde yüksek kapsül ve tohum verimi elde etmek için uy-gun bitki sıklığında ekim yapılmalıdır. Ekim sıklığının belirlenmesi ama-cıyla yapılan çalışmada, Karabük (2012), iki ekim sıklığı (m²’de yaklaşık 25 bitki, m²’de 16 bitki), dört haşhaş genotipi (Zaferyolu, Tınaztepe, Ofis 3 ve Yerel hat) kullanılmıştır. En yüksek tohum ve kapsül verimini m²’de yaklaşık 25 bitki’den elde etmiştir. Haşhaşta ekim sıklığı ile verim öğeleri arasında negeatif korelasyon bulunmaktadır (Şekil 13).

Şekil 13. Haşhaş Sıra Arası ve Sıra Üzeri Mesafesi İle İlgili Görüntü), (Orijinal, Levent Yazici)

Gübreleme

Haşhaşta yeterli miktarda azot ve fosforlu gübreleme, yüksek verim alabilmek için gereklidir. Aytekin & Önder (2006), Afyonkarahisar ili’nin ekolojik şartlarında dört azot dozu ve dört fosfor dozu uygulanan, haşhaş çeşidinde ortalamalara göre 12 kg/da N, 6 kg/da P₂O₅ uygulanan parsellerde en yüksek kapsül, tohum, ham yağ verimi ve morfin oranı elde edilmiştir.

Genel olarak bütün doz aşımlarında verim ve kalitede düşüş görülmüştür.

.₁₂₃

Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Teori ve Araştırmalar II

Eyüpoğlu (1999), 4 farklı azot dozu (0, 4, 8 ve 12 kg/da N) uygulayarak azotlu gübrelemenin haşhaşın verim ve kalite özelliklerine etkisi üzerine yürüttüğü çalışmada, azot uygulamaları artışına bağlı olarak kapsüllerin morfin ve tohumların yağ veriminde önemli artışlar saptamıştır. En yüksek verim için, kışlık olarak ekilen ve kuru koşullarda yetiştirilen haşhaşta 3 kg/da N, kışlık olarak ekilen ve sulu koşullarda yetiştirilen haşhaş bitkisine en az 12 kg/da N uygulanmasını önermektedir.

Haşhaş Alkaloidleri

Çok sayıda önemli alkaloidlerin elde edildiği haşhaş kapsülünde, araş-tırmacılar tarafından, tıbbi öneme sahip 80 farklı alkaloid tespit edilmiştir (Çelik, 2011; Mishra, 2013; Marciano & ark., 2018). Morfin, kodein, te-bain, noskapin, oripavin ve papaverin en önemli alkaloidlerdendir. Mor-fin, haşhaş kapsülünde en fazla miktarda bulunan, en önemli alkaloiddir.

Renksiz ve kokusuz olup, acı lezzettedir. Morfin alkaloidi uyuşturucu et-kiye sahip olup, kuvvetli bir analjeziktir. Özellikle şiddetli ağrılarda ve hastaların ameliyata hazırlanmalarında kullanılır. Kodein, morfine göre daha az uyku verici ve ağrı kesici özelliğine sahiptir. Ayrıca kodein iyi bir öksürük kesici (antitussif)’dir. Bu nedenle öksürük tabletlerinde ve fos-fat tuzu halinde öksürük şuruplarında kullanılmaktadır. Tebain, en zehirli afyon alkaloidi olup direkt ilaç olarak kullanılmaz. Tebain kodeinon türe-vidir ve kodein sentezinde kullanılır. Ancak morfinin yanı sıra, kodein, ok-sikodon, hidromorfon, nalokson, naltrekson, nalbupin ve buprenorfin gibi tedavi amaçlı kullanılan pek çok ilaç etken maddesinin sentezinde önemli bir öncü bileşiktir. Merkezi sinir sistemini uyarıcı özelliği olup oksikodon yapımında kullanılır ve toksik özelliği vardır. Şenol (1988), bazı yabani haşhaş türlerinin tebain ve noskapin bakımından incelendiği çalışmada, Tunceli’de yetişen Papaver bracteatum’ türünün kapsüllerinin %1.4 nında tebain taşıdığı, Bingöl’de yetişen Papaver fugax türünde tebain ora-nı %0.76, Muş ve Ağrı’da yetişen Papaver cylindricum türünde noskapin oranı %0.40-0.80 olarak bulunmuştur. Noskapin, afyon içerisinde morfin-den sonra en fazla bulunan alkaloiddir. Noskapin ise, renksiz, lezzetsiz kristaller halindedir. Suda erimez, aseton, alkol ve kaynar kloroformda erir. Noskapin öksürük yatıştırıcıdır. Ağrı kesici ve uyuşturucu değildir, bu alkaloid bağımlılık yapmaz. Toksik özelliği yoktur. Aynı zamanda ök-sürük kesici özellikleri nedeniyle ilaç olarak kullanılır. Kanser hücrelerini tedavi etmek için kullanılır. Kolon kanseri, prostat kanseri, beyin kanse-ri ve lenfomaya karşı etkisi kanıtlanmıştır. Papavekanse-rin beyin damarlarını genişletir, kalp hareketlerini yavaşlatır, çizgili ve özellikle çizgisiz kaslar üzerinde spazm giderici etkisi bulunmaktadır. Papaverin jinekolojik hasta-lıkların tedavisinde kullanılır. Oripavin, morfin gibi bir fenoldür ve metil-lenince tebain oluşur. Kokain bağımlılığı tedavisinde kullanılır (Tanker &

Tanker, 1990; Başer & Arslan, 2014; İnal, 2015). Morfin, kodein ve tebain phenanthrene grubu alkaloidler olduğu için uluslararası kontrol altındadır.

Haşhaş köklerinde ise %0.03 oranında morfin tespit edilmiştir (Gessner, 1974). Al-Hussiany (2011)’e göre Papaver somniferum L’un kapsüllerin-deki en yüksek morfin içeriğinin çiçeklenmeden 2-3 hafta sonra görüldü-ğünü bildirmiştir. Eğer bu süreden daha erken hasat yapılırsa tebain ve kodein gibi alkaloidlerin baskın olarak görülmekte olduğunu, hasadın çok gecikmesi durumunda ise morfinde ayrışma olduğunu belirtmiştir. Haşhaş afyonu içerisinde önemli alkaloidlerden olan morfin oranı %7-20 arasında, kodein morfinin monometil eteridir ve afyon içerisinde %0.3-6 kadar bu-lunur. Tebain ise bir kodeinon türevidir, %0.2-1 oranında bulunmaktadır.

Noskapin, %2-12 oranında morfinden sonra en fazla bulunan alkaloiddir.

Oripavin %0.1-0.2 oranında ve papaverin %0.5-3 oranında bulunmaktadır (Kapoor, 1995; Blaschek & ark., 2006). Bazı haşhaş hatlarında yapılan çalışmada, morfin oranını %0.32-0.76 arasında, dekara morfin verimini 0.33-0.70 kg/da olarak bulmuştur (İpek, 2011). Özgen & ark. (2017), 22 hat ve bir standart çeşidi kullandıkları denemede; morfin oranı (%1.453), noskapin oranı (%1.793) tespit etmiştir. Yazici & ark. (2017), Tokat ko-şullarında bazı haşhaş (Papaver somniferum L.) çeşit ve genotiplerinin kapsüllerinde alkaloidleri belirlemek için yürüttükleri çalışmada, morfin oranı %0.53-0.58, kodein %0.02-0.08, oripavin, %0.0005-0.005, tebain

%0.006-0.02, noskapin %0.02-0.19 ve papaverin %0.01-0.09 arasında, genotiplerin ortalama morfin oranı %0.15-0.60, kodein %0.001-0.21, ori-pavin %0-0.01, tebain %0.001-0.08, noskapin %0.005-0.20 ve papaverin

%0.004-0.21 arasında bulunduğunu belirtmişlerdir.