Greve Katılma Sebebi ile Fesih

İşçinin kanuni greve katılması nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde feshin sendikal nedenle yapıldığı kabul edilmektedir. Zira, grev uygulaması sendikal bir faaliyettir310_.

Grev kanunda da belirtildiği üzere, “işçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla, aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına” denilir (STİSK m. 58/1). 6356 sayılı Kanun’un 58. maddesinin 2. fıkrasında kanuni grevin tanımı yapılmış olup, toplu iş sözleşmesi yapılması sırasında çıkan uyuşmazlık sebebi ile işçilerin sosyal ve ekonomik durumları ile çalışma koşullarını korumak ya da geliştirmek amacıyla, 6356 sayılı Kanun’da düzenlenen hükümlere uygun yapılan greve denilir.

304

Demir, İş Hukuku ve Uygulaması, s. 461

305

Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 138-139

306

Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 139

307

Sur, Toplu İlişkiler, s. 52

308

Y.7.H.D., 19.02.2015, 2015/18165E.,2015/1948K. Sur, Toplu İlişkiler, s. 52. dn. 74

309

Başkan, İş Sözleşmesinin Sendikal Nedenle Feshi, s. 122

310

6356 sayılı Kanun’da kanuni bir grev kararının alınmasına katılma, kararı teşvik etme, greve katılma ya da katılmaya teşvik etme sebepleri ile iş sözleşmesinin feshedilemeyeceği düzenlenmiş (m. 66/2), Kanunda açıkça grev uygulaması sebebi ile işçinin iş sözleşmesinin feshedilemeyeceği belirtilmiştir. Ancak şunu belirtmeliyiz ki, Kanunda grev hakkının güvencesi belirtilmemiş olsaydı da grev nedeniyle iş sözleşmesinin feshi halinde, sendikal nedenle feshin varlığının kabul edilmesi gerekirdi. Zira, Yargıtay da işçinin kanuni greve katılması sebebiyle iş sözleşmesinin feshedilmesini sendikal nedenle fesih olarak kabul etmektedir311. Grev sırasında iş sözleşmesinin feshi sendikal nedenle feshin varlığına karine teşkil eder312_.

Grev sırasında iş sözleşmesinin feshedilememesinin hukuki temeli, iş sözleşmesinin bu süre boyunca askıya alınmasına dayanmaktadır. Gerçekten de, 6356 sayılı Kanun’da kanuni greve katılan katılmayan ya da katılmaktan vazgeçmesine rağmen grev sebebi ile çalıştırılmayan, yasal lokavta maruz kalan işçilerin sözleşmelerinin grev ve lokavt süresince askıda kalacağı düzenlenmiştir (m. 67/1). İş sözleşmesinin askıda olduğu sürece askıya sebep olan olaylar gerekçe gösterilerek, iş sözleşmesi feshedilemez313_{. 6356 sayılı Kanun’un 66. maddesinin 2. fıkrasında}

açıkça belirtildiği üzere, feshe karşı koruma ancak kanuni grev için söz konusu olabilecektir314

. Kanuni grev için gerekli şartlar oluşmadan yapılan greve kanun dışı grev denir. Siyasi amaçlı grev, dayanışma grevi ve genel grev kanun dışı grevdir. İşyeri işgali, verimi düşürme, işi yavaşlatma ve diğer direnişler hakkında da kanun dışı grevin yaptırımları uygulanır. Kanun dışı greve katılma halinde, feshe karşı koruma söz konusu olamaz. Yargıtay’a göre, kanun dışı direnişte bulunan işçilerin sözleşmelerinin sendikal sebeple feshedildiği kabul edilemez315

. Yapılan grev kanun dışı ise, işveren grevin yapılmasını teşvik eden veya bu greve katılan işçilerin iş sözleşmelerini ihbar sürelerini beklemeksizin ve tazminatsız olarak feshedebilir (STİSK m. 70/1). Yargıtay bir kararında, işyerinde kanun dışı bir grev yapılması halinde işçi bu greve katılmamış, kanun dışı grevin başlaması üzerine işini bırakarak işyerini terk etmek zorunda kalmışsa, grev sebep gösterilerek söz konusu işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi fesih hakkının kötüye kullanılması olarak kabul etmiştir316_.

Yargıtay, sendika üyesi işçilerin greve katılmalarından dolayı, işverenin işe başlatmamak için oyalayıp, devamsızlık tutanakları tuttuktan sonra bu sebeple sözleşmesini feshettiği, işyerinde fesih tarihi itibariyle sendika üyesi çalışan işçi kalmadığı hususlarını dikkate alarak sendikal nedenle feshin varlığına hükmetmiştir317_.

311

Y.9.H.D., 5.3.2007, 32146/5741. www.kazanci.com.tr. (05.02.2019)

312

Sümer, Feshe Karşı Koruma, s. 112. Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 145

313

Sümer, Feshe Karşı Koruma, s. 111

314

Sümer, Feshe Karşı Koruma, s. 111. Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 141, 145

315

Y.9.H.D., 02.05.1995, E. 1995/4318K., Sümer, Feshe Karşı Koruma, s. 112

316

Y.9.H.D.,03.06.1971, E. 9453/13343K., Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 142

317

Sendikalı veya sendikasız bütün işçilerin greve katılması serbesttir (STİSK m. 64/1). Bu bakımdan, grev kararı alan sendikanın üyesi olmadığı halde greve katılan işçiler de sendikal nedenle feshe karşı korumadan yararlanabilirler318_{. İşçinin sırf kanuni greve katılması işveren}

açısından haklı sebep teşkil etmemekle birlikte, işçinin grevden önce ya da grev devam ederken haklı fesih sayılabilecek bir fiil işlemesi halinde, işveren haklı nedenle fesih hakkını kullanabilir319_.

İşveren, grev sırasında, grev dışında bir nedenle süreli fesih yolu ile iş sözleşmesine son verebilir. Ancak bu halde bildirim süresi ile askı süresi iç içe geçemez320_{. Bu bakımdan bildirim}

süreleri, grev sona erdikten sonra işlemeye başlayacaktır321_.

Kanuni bir grevden önce, işletmenin ekonomik ve teknik zorunlulukları ya da işçinin hafif kusuru, mesleki yetersizliği ihbarlı feshi gerektirmiş olabilir. Bu nedenlerle yapılmış fesihte ihbar süresi işlerken kanuni grev başlarsa, ihbar süresi grev sonunda tekrar başlamak üzere grev sonuna kadar askıda kalır, işçiler grev sonunda işten çıkartılmış olur ve bu fesih iyi niyet kurallarına aykırı değildir322_{. Ancak, işveren grevden önce ekonomik nedenler ya da işçi davranışı bahane ederek}

greve karşı bir tedbir mahiyetinde fesih yapmışsa fesih korunmamaktadır323

. Şayet, grev öncesinde, greve katılma ihtimali olan işçilerin iş sözleşmeleri grevin etkisini azaltmak için feshedilmesi halinde, bildirim süreleri grev başlamadan önce dolmuş ise iş sözleşmesi sona erer324_{. İhbarlı feshin}

grev devam ederken yapılması ise farklı bir özellik taşır. Burada işveren, işletmenin ekonomik ve teknik zorunluluklarını sebep göstererek fesih yapamayacaktır. Zira, grev bir baskı aracı olduğundan, işverenin grev nedeniyle ekonomik zorluk yaşaması grevin doğal bir sonucudur325

. Kanuni bir grevin sonunda greve katıldığı için işçinin iş sözleşmesi feshedilmişse, fesih sendikal nedenle yapılmış kabul edilecektir. Esasında, kanuni bir grev sonrasında işverenin ekonomik durumu kötüleşmiş ve işletme zorunluluklarından işçi çıkartmak zorunda kalmış olabilir. Burada feshe yol açan sebebin araştırılması ve greve katılmadan dolayı feshin yapılıp yapılmadığı araştırılmalıdır326_{. Gerçekten işletme zorunluluğu bulunsa dahi işten çıkartılan işçiler, sadece greve}

katılan ya da grevin yürütülmesinde ön plana çıkan işçiler olması halinde sendikal feshin olduğu tespit edilecektir.

Sendika üyesi olan ya da olmayan işçilerin greve katılmaları serbest olmakla birlikte, greve katılmayan veya greve katılmaktan vazgeçenlerin sonrasında greve katılmaları mümkün değildir327_.

318

Çelik, İş Hukuku Dersleri, s. 639

319

Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 141

320

Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 143

321 _{Sümer, Feshe Karşı Koruma, s. 111. Çelik, İş Hukuku Dersleri, s. 645. Süzek, Fesih Hakkının Kötüye}

Kullanılması, s. 143

322

Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 144

323

Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 144

324

Sümer, Feshe Karşı Koruma, s. 111

325

Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 145

326

Süzek, Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması, s. 146

327

Yargıtay bir kararında, başlangıçta greve katılmayıp işyerinde çalışan işçinin sendikaya üyesi olarak sonradan greve katılmak için işi bırakmasının, işverene devamsızlık nedeniyle bildirimsiz fesih hakkı sağlayacağına hükmetmiştir328_{. Bu bakımdan, greve sonradan katılanların iş}

sözleşmelerinin feshi sendikal nedenle fesih olarak kabul edilmeyecektir.