Geçici Önlemler

Türk Medeni Kanunu'nun geçici önlemler başlıklı 169’uncu maddesine göre, boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, geçici önlemleri kendiliğinden alır. Taraflar geçici önlemlere ilişkin bir anlaşma yapmışlarsa bu anlaşmayı hâkime sunmaları ve hâkimin bu anlaşmayı uygun bulması gerekir200_{. Düzenlemede aile}

hâkiminin hangi önlemleri alabileceği örnek olarak sayılmıştır. Sayılan önlemler sınırlı sayıda değildir201

. Hâkim somut olaya göre gerekli gördüğü önlemleri kendiliğinden alabilir202.

196 _{Öztan, 2015: 731.}

197 _{Gençcan, 2006: 484; Öztan, 2015: 729.} 198

Resmi Gazete. T.15.12.2007 S. 26377, Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları.

199 _{“Somut olayda davalının yetki itirazında, davanın açıldığı yerin eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan}

önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer olmadığını, kendi oturduğu yer olan Kayseri mahkemelerinin yetkili olduğunu ileri sürmüş; davacının da duruşmada, şu anda Karaköy'de oturduğunu, Karaköy'e gelmeden önce davalı ile beraber Ümraniye'de 3.5 yıl oturduktan sonra ayrıldıklarını, ayrılınca davalının Kayseri'ye gittiğini ifade etmesine ve özellikle aynı celse davacı vekili tarafından imzalı beyanla mevcut duruma göre dosyanın karara bağlanması, delil bildirmeyecekleri yönünde beyanda bulunulmuş, bu beyana hazır bulunan müvekkilinin karşı çıkmamış olmasına göre, davanın açıldığı İstanbul mahkemelerinin ne eşlerden birinin yerleşim yeri ne de tarafların davadan önce son altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi olmadığı, davalının yerleşim yerinin ise Kayseri olduğu anlaşıldığından, yeniden araştırma yapılmasını gerektirecek bir yön bulunmamaktadır.” HGK, T.3.3.2010, E.2010/2-63, K.2010/119. Sinerji

Mevzuat ve İçtihat Programları. 200 _{Öztan, 2015: 740.}

Özellikle, eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re'sen alır203

.

Hâkim geçici önlemleri alırken tarafların “kusur” durumlarını dikkate almaz204

. Aile hâkimi, Türk Medeni Kanunu’nun 196 (Eşler birlikte yaşarken), 197 (Birlikte yaşamaya ara verilmesi), 198 (Borçlulara ait önlemler) ve 199. (Tasarruf yetkisinin sınırlanması) maddelerini geçici önlemler olarak uygular205_{. Türk Medeni Kanunu, geçici önlemlerin}

alınması hususunda kadın erkek ayrımı gözetmemiş, her iki eş açısından önlemlerin alınmasını öngörmüştür206

.

Eşlerin barınmasına ilişkin olarak, boşanma davası açılmasıyla birlikte eşler ayrı bir konut edinebilirler207. Aile konutunda kimin kalacağı hususunda eşler aralarında anlaşamazlarsa hâkim karar verir208

. Hâkim kararını verirken evin mülkiyetinin kime ait olduğuna ya da kira sözleşmesinin kimin adına olduğuna bakmaz209

. Eşlerin hangisinin konutta kalmasının daha uygun olup olmadığına eşlerin yaşı, mesleği, sağlığı gibi kriterlere göre değerlendirme yaparak karar verilir210

. Hâkim, dava süresince ev eşyalarını kimin kullanacağına da karar verir211

.

Boşanma davası sırasında hâkim, eşlerin geçimine yönelik önlemler alır. Hâkim, eşlerin sosyo-ekonomik durumlarına göre boşanma davası kesinleşinceye kadar takdir yetkisini kullanarak ihtiyacı olan eş için tedbir nafakasına hükmeder212

. Uygulamada nafakaya

202 _{Dural vd., 2013: 130; Gençcan, 2006: 529; Öztan, 2015: 745.}

203 _{“Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince, gerekli olan, özellikle eşlerin}

barınmasına, geçimine, malların yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri kendiliğinden (re'sen) almak zorundadır. O halde; Türk Medeni Kanununun ilgili maddeleri uyarınca, tarafların ekonomik ve sosyal durumları da gözetilerek dava tarihinden geçerli olmak üzere kadın yararına uygun miktarda tedbir nafakasına hükmedilmesi gerekirken, aksi şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı bulunmuştur. Hüküm bozulmuştur.” Y 2. HD, T.12.05.2015, E.2014/21165, K.2015/9882, Sinerji Mevzuat ve

İçtihat Programları;

Y 2. HD, T.23.02.2015, E.2014/18726, K.2015/2465, Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları; Y 2. HD, T.20.02.2015, E.2015/199, K.2015/2394, Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları; Y 2. HD, T.11.02.2015, E.2015/2150, K.2015/1346, Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları; Y 2. HD, T.12.01.2015, E.2014/16353, K.2015/157, Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları; Y 2. HD, T.25.12.2014, E.2014/18311, K.2014/26574. Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları; Ceylan, 2006: 34

204 _{“Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan özellikle eşlerin}

barınmasına, geçimine, mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri kendiliğinden almak zorundadır. Tarafların kusur durumları, geçici nitelikteki bu sayılan tedbirlerin alınmasına etkili değildir. Yasa hükmünde, geçici nitelikteki tedbirler için "kusura" bir unsur olarak verilmemiştir. O halde; davalı yararına dava tarihinden itibaren geçerli olmak üzere uygun miktarda tedbir nafakasına hükmedilmesi gerekirken, tedbir nafakası isteğinin "davalının kusurlu olduğundan" bahisle reddi doğru görülmemiştir. Hükmün bozulması gerekmiştir.” Y 2. HD, T.24.02.2015, E.2014/18238, K.2015/2622. Sinerji Mevzuat ve

İçtihat Programları; Öztan, 2015: 742. 205 _{Öztan, 2015: 742.} 206 Gençcan, 2006: 548. 207 Dural vd., 2013: 131; Öztan, 2015: 745. 208 _{Dural vd., 2013: 131; Öztan, 2015: 745.}

209 _{Akıntürk ve Ateş Karaman, 2010: 284; Ceylan, 2006: 35; Dural vd., 2013: 131.} 210

Akıntürk ve Ateş Karaman, 2010: 284; Dural vd., 2013: 131; Öztan, 2015: 745. 211 _{Öztan, 2015: 745.}

hükmedilirken “düzenli ve yeterli geliri olma” kriteri göz önünde tutulmakta213

düzenli ve yeterli gelirin olması durumunda nafakaya hükmedilmeyeceği kabul edilmektedir. Tedbir nafakasına hükmedilecek eş, açıkça nafaka istemediğini beyan etmişse, hâkim bunu göz önünde bulundurur. Hâkimin nafakaya hükmetmesi için eşlerin ayrı yaşıyor olması gerekir. Nafaka için tarafların kusurlu olup olmamaları önemli değildir, zira Türk Medeni Kanunu’nun 169’uncu maddesinde kusurdan bahsedilmemiştir214.

Aile hâkimi boşanma veya ayrılık davası açıldıktan sonra özellikle çocukların durumuna ilişkin önlemleri ivedilikle ve re'sen alır. Hâkim, çocukların dava süresince kimin himayesi altında kalacağına, kişisel ilişki kurulması ve düzenlenmesine, çocuğa ilişkin nafakaya re'sen hükmeder215. Çocuk için ödenecek nafakaya uygulamada “iştirak nafakası” denmektedir216. Boşanma davası sürerken çocuklar için hükmedilen nafaka “tedbir nafakası” olup, boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte “iştirak nafakası” adını alır217_{. Çocuk hangi}

tarafın yanında kalıyorsa, o taraf lehine nafaka belirlenir218_{. Yargıtay uygulamasına göre}

çocuk yanında kalmayan taraf lehine nafakaya hükmedilemez219_{. Ayrıca, çocuk mallarının}

yönetimi ve korunmasına ilişkin önlemleri de alır220

. Aile hâkiminin yanı sıra çocuklara ilişkin önlemlerin alınmasına ilişkin olarak 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu hükümleri uyarınca çocuk mahkemesi tarafından da çocuklara ilişkin önlemler alınabilir221_{. Çocuk}

Mahkemesi bulunmayan yerlerde bu tedbirleri aile veya asliye hukuk mahkemesi hâkimi

213

“Davacı kadının part-time (yarı zamanlı) olarak, asgari ücretin altında bir aylık ile çalıştığı, düzenli ve

yeterli gelirinin bulunmadığı, boşanma yüzünden yoksulluğa düşeceği anlaşılmaktadır. Türk Medeni Kanununun 175. maddesi koşulları oluştuğu halde davacı kadın yararına uygun miktarda yoksulluk nafakası takdiri gerekirken; bu yöndeki talebin reddi, usul ve yasaya aykırıdır.” Y 2. HD, T.2.7.2013, E.2012/18261,

K.2013/18593; “Davacı kadının dava tarihinden sonra, 14.3.2012 tarihinde düzenli ve yeterli gelir getirici bir

işte çalışmaya başladığı anlaşılmaktadır. O halde; tarafların ekonomik ve sosyal durumları da gözetilerek dava tarihinden geçerli olmak üzere, davacı kadının çalışmaya başladığı tarihe kadar uygun miktarda tedbir nafakasına hükmedilmesi gerekir.” Y 2. HD, T.12.3.2013, E.2012/20207, K.2013/6534. Sinerji Mevzuat ve

İçtihat Programları. 214

Öztan, 2015: 749; Akıntürk ve Ateş Karaman, 2010: 285; Ceylan, 2006: 37. 215 _{Gençcan, 2006: 529; Ceylan, 2006: 39; Öztan, 2015: 759.}

216 _{Akıntürk ve Ateş Karaman, 2010: 286; Öztan, 2015: 759.} 217

Gençcan, 2006: 535. 218

“Tarafların ortak çocuklarının anne yanında kaldığı gerçekleştiğine göre, davacı-karşı davalı (baba)'nın

çocuklar için nafaka ödemekle sorumlu tutulması gerekir. Öyleyse, dava tarihinden itibaren müşterek çocuklar için uygun miktarda tedbir nafakası takdir edilmesi gerekirken, bu husus nazara alınmadan birleşen davada çocuklar için tedbir nafakası davasının reddine karar verilmesi doğru olmamış ve bozmayı gerektirmiştir.” Y 2.

HD, T.11.12.2014, E.2014/25568, K.2014/25397, Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları; “Boşanma veya ayrılık

vukuunda çocuk kendisine tevdi edilmemiş taraf gücüne göre onun bakım ve eğitim giderlerine katılmakla yükümlüdür. Bu hususu hâkim görevi gereği kendiliğinden dikkate alması gerekmektedir. O halde, velayeti temyiz edene tevdi edilen … doğumlu C.. S.., …doğumlu F..ve … doğumlu Y.. için iştirak nafakasına hükmedilmesi gerekirken, bu yönün nazara alınmaması usul ve yasaya aykırıdır. Hükmün bozulmasına karar verilmiştir.” Y 2. HD, T.11.12.2014, E.2014/14302, K.2014/25448. Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları.

219_{“Mahkemece Türk Medeni Kanununun ilgili maddesi gereğince, ortak çocuklar için anne yararına dava}

tarihinden geçerli olarak tedbir nafakasına hükmedilmiş ise de: çocukların yargılama sırasında anne yanında mı yoksa baba yanında mı kaldıkları, ihtiyaçlarının kimin tarafından karşılandığı dosya kapsamıyla belirsizdir. Bu nedenle, mahkemece çocukların kimin yanında kaldığı ve ihtiyaçlarının kim tarafından karşılandığı araştırılarak, sonucuna göre tedbir nafakası takdiri gerekirken, eksik incelemeyle hüküm tesisi de doğru olmamıştır.” Y 2. HD, T.29.3.2013, E.2012/8688, K.2013/8743. Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları.

220 _{Karagülmez ve Ural, 2003.} 221 _{Gençcan, 2006: 531.}

alır222_{. Hâkim, çocuklara ilişkin geçici önlemleri alırken çocuğun yüksek yararını göz önünde}

bulundurur223.

Aile mahkemesi hâkimi bütün bu önlemlerin yanı sıra gerekli gördüğü örneğin çocuk mallarına ilişkin önlemler gibi diğer geçici önlemleri de kendiliğinden alır224_{. Alınan geçici}

önlemler boşanma davasının sona ermesiyle ortadan kalkar225

.