Bekleme Süresinin Kaldırılması

Bekleme süresi, kadının doğum yapması ile sona erer (TMK.m.132/II). Sürenin konuluş amacı çocuğun soybağının karışmasını önlemektir. Kadının çocuğu doğurması ile sürenin beklenmesinin bir önemi kalmayacaktır.

Kadının önceki evliliğinden gebe olmadığı ispat edilirse, mahkeme kararı ile süre kaldırılabilir (TMK.m.132/II). Kadın, gebe olmaması sebebiyle mahkemeden sürenin kaldırılmasını talep edebilir.

Evliliği sona eren eşlerin tekrar birbirleriyle evlenmek istemeleri durumunda taraflar, mahkemeden sürenin kaldırılmasını talep edebilirler (TMK.m.132/II). Eski Medeni Kanunda bekleme süresinin kısaltılması öngörülmüşken Yeni Medeni Kanunda bekleme süresinin kaldırılması düzenlenmiştir258

.

2.3.2.1.1.1 Görevli Mahkeme

4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunu’nun madde 4/I hükmünde aile mahkemelerinde görülecek dava ve işler düzenlenmiştir. Buna göre Türk Medeni Kanunu’nun ikinci kitabında düzenlenen aile hukukundan kaynaklanan dava ve işlerde aile mahkemesi görevlidir.

Bekleme süresinin kaldırılmasına ilişkin dava aile mahkemesinde görülecek davalardandır. Bu nedenle bekleme süresinin kaldırılması talebinde görevli mahkeme aile mahkemesi olup, kaldırma talebinin bu mahkemeden istenmesi gerekir259

. Yargıtay uygulaması da bu yöndedir260

. Aile mahkemesinin kurulmadığı yerlerde ise, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca yetkilendirilen ve aile mahkemesi sıfatı ile görev yapan asliye hukuk mahkemesi görevlidir261.

258 _{Özdamar, 2002: 377, 390.} 259 _{Tutumlu, 2005: 1261.} 260

“Kadın için bekleme süresinin kaldırılmasına ilişkin davaların Sulh Hukuk Mahkemesi'nde görüleceğine dair

yasa maddesi yürürlükten kaldırılmış olup görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu açıktır. Görevsizlik kararı verilerek dosyanın Asliye Hukuk Mahkemesi'ne gönderilmesi gerekir…….4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4/1 maddesi; 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ikinci kitabından (MK. m. 118-494) kaynaklanan bütün davaların Aile Mahkemesinde bakılacağını….”. Y 2. HD, T.15.09.2003, E.2003/10441, K.2003/11142. Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları.

2.3.2.1.1.2 Yetkili Mahkeme

Bekleme süresinin kaldırılmasına ilişkin olarak özel bir yetki kuralı düzenlenmemiştir. Bekleme süresinin kaldırılması talebi, çekişmesiz işlerden olduğundan bu davalarda davacının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir262_{. Bu nedenle, bekleme süresinin kaldırılmasını talep}

eden kadın, yerleşim yeri mahkemesine başvurmalıdır.

2.3.2.1.1.3 Boşanma Kararının Kesinleşmesi

Türk Medeni Kanunu’nun 132’inci maddesi uyarınca kadın için bekleme süresi evliliğin sona ermesinden itibaren üç yüz gün olarak düzenlenmiştir. Sürenin başlangıcı “evliliğin sona ermesi” olarak kabul edilmiştir. Evliliğin sona ermesi boşanma davası sonucunda verilen boşanma kararının kesinleşmesi ile olur.

Bekleme süresinin kaldırılması talebinde bulunabilmek için boşanma kararının kesinleşmiş olması gerekir. Bu nedenle böyle bir talepte bulunulması halinde, mahkeme tarafından kesinleşme şerhi düşülmüş boşanma kararına bakılması gerekir263

.

2.3.2.1.1.4 Kadının Önceki Evliliğinden Gebe Olmadığının Anlaşılması veya Evliliği Sona Eren Eşlerin Yeniden Birbiriyle Evlenmek İstemeleri

Türk Medeni Kanunu’nun 132/son maddesi uyarınca bekleme süresinin kaldırılabilmesi için ya kadının gebe olmadığının anlaşılması ya da boşandığı eşiyle tekrar evlenmek istemesi şeklinde iki kriter öngörülmüştür.

Boşanan kadın, üç yüz günlük süre geçmeden yeniden evlenmek isterse, Türk Medeni Kanunu madde 132/son hükmüne göre gebe olmadığını ispat etmek zorundadır. Bekleme süresinin konuluş amacı çocuğun nesebinin karışmasını önlemektir. Bu nedenle kadının, gebe olmadığını ispat etmesi halinde bu sürenin kaldırılması gerekir. Bekleme süresinin kaldırılmasını isteyen kadının, gebe olmadığının, uzman hekim raporu ile ispatlanması gerekir264. Bekleme süresinin kaldırılması için mahkemeye başvurması halinde gebe olmadığı mahkeme eliyle tespit edilecektir.

Evliliği sona eren eşlerin birbirleriyle yeniden evlenmek istemeleri halinde mahkemeden bekleme süresinin kaldırılmasını talep etmeleri ile mahkeme bu süreyi kaldıracaktır. Bu durumda çocuğun nesebi açısından bir karışıklık meydana gelmesi söz konusu olmayacaktır265_{. Bu halde kadın için gebe olup olmadığı araştırılması yapılmaz}266

. 262 _{Tutumlu, 2005: 1262.} 263 _{Tutumlu, 2005: 1262.} 264 Tutumlu, 2005: 1262. 265 _{Tutumlu, 2005: 1263.} 266 _{Tutumlu, 2005: 1263.}

2.3.2.1.1.5 İspat

Bekleme süresinin kaldırılması talebi çekişmesiz yargı işlerindendir. Aile mahkemesine yapılacak başvuru sırasında kesinleşme şerhi içeren boşanma kararının tasdikli bir suretinin mahkemeye sunulması yeterlidir. Mahkeme tarafından davacının nüfus kayıt örneğinin incelenmesi gerekir. Eğer davacı Türk Medeni Kanunu madde 132/son uyarınca gebe olmadığının tespiti ve bu nedenle bekleme süresinin kaldırılmasını talep etmişse, mahkeme tarafından uzman hekim ile bunun tespiti gerekir. Evlilikleri sona eren eşlerin yeniden evlenmek istemeleri halinde ise tanık, evlilik davetiyesi v.b. delillerle ispatlamaları gerekir267. Ayrıca kadının ya da erkeğin biyolojik olarak hiç çocuğunun olmayacağının ispatlanması durumunda bekleme süresi kaldırabilir268

.

Kadın için bekleme süresine ilişkin düzenleme, Yeni Medeni Kanuna göre kadının evlenmesini daha kolaylaştırıcıdır269

. Öztan, evliliğin boşanma ile sona ermesi ile kadın için bekleme süresi bulunmasının, kadın erkek eşitliğine aykırı olduğu görüşündedir. Ayrıca kadının evlenme hakkı ve İnsan Hakları Sözleşmesinin 12. maddesine270

de aykırı olduğu görüşündedir271

.

Kanaatimizce, kadının yeniden evlenmesi için üç yüz gün beklemesi kadın erkek eşitliğine aykırıdır. Anayasa’nın 10. maddesine göre kadınlar ve erkekler eşittir. İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa uyarınca bekleme süresi tamamen kaldırılmalıdır. Zira bekleme süresinin düzenlenmesinin sebebi çocuğun soybağının karışmasının önüne geçmektir. Gelişen tıbbi teknoloji karşısında çocuğun soybağı kolaylıkla belirlenebilmektedir. Öyleyse kadın için böyle bir sürenin bulunması pratikte bir önem arz etmemektedir. İsviçre Hukukunda kadın için bekleme süresi kaldırılmıştır272

. Türk Hukuku’nda eşitliği zedeleyen bu düzenlemenin kaldırılması isabetli olacaktır.

2.3.2.2 Kadının Soyadı