Güney Osetya Sorunu

Güney Osetya Özerk Bölgesi’nin yüzölçümü 3900 km2, nüfusu 99.000 ve ba kenti invali’dir. Nüfusun % 66’sını Osetler, %29’unu Gürcüler ve % 5’ini di er Kafkas halkları olu turmaktadır83_.

Sovyet iktidarı önceden birle ik olan Osetya’yı ikiye ayırmı , bir bölümünü

“Güney Osetya Özerk Bölgesi” adıyla 20 Nisan 1922’de Gürcistan’a, di er bölümünü “Kuzey Oset Bölgesi” adıyla 7 Temmuz 1925’te RF’ye ba lamı tır84.

Güney Osetya ile Gürcistan arasındaki gerginlik 1989 yılı sonlarında

80 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız: “www.abhazya.org/komite/tarih”} 81_{Milliyet, 7 Mayıs 2004.}

82 _{Sedat Çabuk, Türkiye- Gürcistan li kileri ve Türkiye’nin Takip Etmesi Gereken Politikalar, Kara}

Harp Akademisi Komutanlı ı (Yayınlanmamı Akademi Tezi), stanbul, 2002, s. 2–18

83 _{Ramazan Özey, “Kafkasya ve Kafkas Ülkeleri”, Avrasya Etüdleri, Sayı 17, lkbahar -Yaz 2000, s.31.} 84 _{Okan Mert, Türkiye’nin Kafkasya Politikası ve Gürcistan, IQ yay., stanbul, 2004, s.61.}

Gürcistan Yüksek Sovyeti tarafından bölgenin özerkli inin kaldırılmasıyla tırmanmaya ba lamı tır. Güney Osetya 20 Eylül 1990’da ba ımsızlı ını ilan etmi tir. ki taraf arasında siyasi platformda ba layan gerginlik, 5-6 Ocak 1991 tarihlerinde Gürcü birliklerinin ba kent invali’ye girmesiyle iç sava a dönü mü tür85. RF’nin giri imiyle, 24 Haziran 1992’de “Dagomis Anla ması” imzalanmı ; RF, Gürcistan, Kuzey ve Güney Osetya’dan birliklerin katılımıyla olu turulacak bir barı gücünün kurulmasına karar verilmi tir. 4 Temmuz 1992’den itibaren birlikler bölgede konu landırılmı tır86. Bölgeye barı gücünün yerle tirilmesiyle çatı malar87 durmu , ama kalıcı bir çözüm bulunamamı tır.

Gürcistan’ın daha geni özerklik vermeye hazır oldu unu bildirmesine ra men Güney Osetya, Tiflis’in bu önerisine yakla mamakta, RF çatısı altında Kuzey Osetya Cumhuriyeti ile birle mek istemektedir88. Bu do rultuda Güney Osetya Parlamentosu Kasım 1992’de Rusya’ya katılma kararı almı tır.

Ancak RF birle me konusuna pek sıcak bakmamaktadır. Çünkü birle me oldu u takdirde, ortaya çıkabilecek güçlü bir Osetya, RF’den ba ımsız olma arayı larına girebilecektir. Aynı zamanda RF, Gürcistan’a kar ı elinde tuttu u etnik ayrımcılık kozlarından birini kaybetmi olacaktır89_.

Gürcistan, sorunun bir parçası olarak gördü ü RF’yi dengeleyebilmek için, Güney Osetya sorununda gözlemcilik misyonunu yerine getirmekte olan AG T’in görev ve yetkilerini arttırmaya çalı maktadır. Gürcistan, 19 A ustos 2004’te AG T Parlamenterler Meclisi’ne yapmı oldu u müracaatta, Güney Osetya’daki Rus barı gücünün Tiflis’e kar ı askeri ve siyasi baskı aracı olarak kullanıldı ını ileri sürmü tür. Söz konusu müracaatta, AG T emsiyesi altında çok uluslu barı gücü birliklerinin

85 _{Asbed Kotchikian,”The Perceived Roles of Rusia and Turkey in Georgian Foreign Policy”, Insight} Turkey, Sayı 6/2, Nisan-Haziran 2004, s.39.

86 _{Okan Mert, a.g.e., s.61.}

87 _{1989-1992 yılları arasında meydana gelen çatı malarda yakla ık 1000 ki i öldürülmü , 1800 den fazla}

insan yaralanmı tır. Güney Osetya’nın endüstriyel alt yapısı tamamen yok edilmi tir. Bknz. Erhan Altın,

Kafkasya’da NATO’nun Geni lemesi: Hazar’ın Güvenli ine Etkileri, Yeditepe Üniversitesi

(Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi), stanbul, 2000, s.26.

88_{Cumhuriyet, 9 Temmuz 2004.}

yerle tirilmesinin çözüme ula mayı kolayla tıraca ı belirtilmi tir. Fakat AG T, RF’yi kar ısına almak istemedi inden, yalnızca gözlemci sayısını arttırabilece ini ifade etmi tir90.

Mayıs 2004 sonundan itibaren Gürcistan, Güney Osetya idari sınırlarında polis kontrol noktalarını artırmı ve Güney Osetya’daki Barı gücü personelinin artırılması gibi önlemler almaya ba lamı tır.

Güney Osetya Parlamentosu 05 Haziran 2004 tarihinde, RF Parlamentosu alt kanadı olan Duma’ya bir mektup göndererek; Rusya ile olan tarihsel ili ki ve Ocak 1992 ayında yapılmı olan referandumda ortaya çıkan halkın iradesine dayanarak, Güney Osetya Cumhuriyeti’nin ba ımsızlı ının tanınması ve buradaki Rus vatanda larının korunması için müracaatta bulunmu tur. Parlamento, 09 Haziran 2004 tarihinde yaptı ı oturumda ise RF ile birle me kararı almı tır.

Bu durum üzerine, Temmuz 2004’den itibaren de; RF Barı Gücü askerlerine ait araçların Osetya’ya silah ve malzeme götürdü ü gerekçesi ile Gürcistan yönetimince el konulması sonucu olaylar tırmanma e ilimi göstermi tir. Güney Osetya’dan sızan 200 ki ilik bir grup, Barı Gücü’nde görev yapan Gürcü askerleri tutsak almı tır91. 10 A ustos 2004’den itibaren de, Gürcü-Oset arasında küçük çaplı çatı malar ya anmaya ba lamı tır.

Bölgede ya anan çatı maların ardından, 19 A ustos 2004’de Gürcü-G.Oset yetkilileri invali’de bir araya gelerek, ate kes ve ana yolların yeniden ula ıma açılması konularında anla maya varmı lardır.

Gürcistan tarafından, Osetlere özel statü verilmesine tarihi ve hukuki dayanaklardan yoksun olması nedeniyle sıcak bakmamaktadır. Tiflis bu yüzden Güney Osetlerin bekleyebilece i en büyük ayrıcalı ın kültürel özerklik olabilece ini

90 _{Kamil A acan, “Saaka vili’nin Güney Osetya Operasyonu: Bir Hipotezin Testi”, Stratejik Analiz,}

Sayı 54, Ekim 2004, s.46.

savunmaktadır92. 1995 yılında açıklanan Gürcistan Anayasası’nda, Abhazya ve Acara’ya özerklik verilirken, Güney Osetya’ya sadece kültürel ayrıcalıklar tanınmı tır.

20 A ustos 2004 itibarı ile Gürcistan, Güney Osetya'daki çatı ma bölgelerinden Barı Gücü birlikleri dı ındaki askerlerini çekmi tir. Bununla birlikte, Gürcü birliklerinin anla mazlık bölgelerinin hemen dı ında konu lanmı tır. Gürcistan’ın bir taraftan, uluslararası kamuoyunda ve Güney Osetya içerisinde, kendilerinin çözümden yana bir tavır takındıkları izlenimini vermeye çalı ırken, di er taraftan, Güney Osetya’nın merkezi yönetime ba lanmasına yönelik politikasında herhangi bir de i iklik olmadı ı fark edilmektedir.