evardnadze’nin ktidar Dönemi

evardnadze'nin SSCB Dı i leri Bakanı olarak görev yaptı ı dönemde sa ladı ı uluslararası prestij nedeniyle, dı dünya kendisini Devlet Ba kanı olarak Gürcistan'ın ba ında görmekten mutlu olmu tur. Ancak Rusya'daki tutucu neo- emperyalistler evardnadze'den nefret ediyorlardı. Onu Sovyetler Birli i'nin yıkılmasının ba sorumlularından biri olarak görüyorlardı57.

Her ne kadar ülkede genel bir istikrarsızlık hakimse de; evardnadze, merkezi

56 _{Paul Henze, “Gürcistan ve Ermenistan:Sıkıntılı Ba ımsızlık”, Avrasya Etütleri, C.II, Sayı:2, ASAM}

yay., Ankara, s.4.

hükümet kontrolü altındaki bölgelerde sa ladı ı istikrar ile halkın güvenini kazanmı tır. Rusya'nın Çeçenlere kar ı yürüttü ü sava ta, evardnadze’nin Rusya'yı desteklemesi sonucu; Moskova'nın, Abhazya sorununda Gürcistan tarafını tutaca ına dair sinyaller vermeye ba laması sonucunda, ülkede istikrarın sa lanması için olumlu bir hava esmeye ba lamı tır.

1995 Ocak ayında. Eski Savunma Bakanı Cengiz Kitovani'nin, evardnadze'nin izni olmaksızın Abhazya'yı Gürcistan'a yeniden ilhak giri imi ba arıya ula amamı , bunun üzerine Kitovani tutuklanarak cezaevine konmu ve böylece bu olay neticesinde evardnadze, iktidar yolunda önemli bir engel olarak belirmeye ba layan Kitovani'yi devre dı ı bırakma fırsatı yakalamı tır.

1992-1995 yıllan arasında Gürcistan Devlet Konseyi Ba kanı olarak iktidar yetkilerini elinde bulunduran evardnadze'nin, tamamen iktidarı ele geçirmesi 1995 yılında gerçekle mi tir. 1995 yılında, ülkede merkezi hükümetin otoritesini tanımayarak politik istikrarsızlı a sebep olan silahlı çete reislerine kar ı giri ti i mücadele ba arılı olan evardnadze iktidarını sa lamla tırmı tır. Tüm bunlara ra men, politik olarak kırılgan bir yapısı olan sistemde dengeler tam oturmadı ından istikrarsızlık devam etmi tir.

1989, 1990 ve 1992 yılında yapılan seçimler ülkenin politik hayatının oturmasına ve demokratik kurumların geli mesine zemin te kil etmi tir. 1995 A ustos ayında kabul edilen ve aynı yıl Ekim ayında yürürlü e giren yeni anayasa

ile politik sistem normale dönme sürecine girmi tir. Gamsakhurdia sonrasında fesh

edilen devlet ba kanlı ı makamı yeniden devreye sokulmu tur. 5 Ekim 1995 yılında

yapılan ba kanlık seçimleri ile beraber 223 üyeli parlamento seçimleri de yapılmı ve evardnadze büyük ço unlukla devlet ba kanı olarak seçilmi tir. 1995 ve 2000

yıllarında yapılan ba kanlık seçimleri ve 1999 yılında yapılan parlamento seçimleri ile evardnadze ülke yönetiminde demokratik kurumları kullanarak kesin söz sahibi olmu tur.

Osetya sorunları ile ilgilenirken, ülkede hakim olan rü vet ve yolsuzlu a dayalı

çarpık yapının düzeltilmesine, mafyanın ekonomik ve siyası hayat üzerindeki gölgesinin kaldırılmasına yönelmi tir58. Hükümet yolsuzlukla mücadele ederken, bu

konuyu önde gelen muhaliflerini suçlamak ve susturmak için kullanmaktan da

imtina etmemi tir.

Eski ba bakanlardan Otar Patsatsi, 1998 yılı Haziran ayında rü vet

almaktan suçlu bulundu unda, yolsuzlukların seviyesi giderek ortaya çıkmaya

ba lamı tır. 1998 A ustos ayına gelindi inde yolsuzluk suçlamaları öyle bir hal almı tır ki, sonuçta kabinenin üç üyesi dı ında hepsi toplu olarak istifa etmek zorunda bırakılmı tır. Ba kan evardnadze, hükümet üyelerini istifa karan almaları için zorlamı , böylelikle icra makamı olan hükümet için halkın güvenini kazanmayı ve kendisine yakın isimlerin kabinede yer almasını sa lamayı istemi tir.

Ba kan evardnadze'nin popülaritesine, ülkede ölüm cezasının kaldırılması u ra larına ve 380 kadar tutuklunun salıverilmesine ön ayak olmasına ra men, politik rakipleri kendisine kar ı suikast giri iminde bulunmu tur. üpheliler arasında eski bakanlardan birisinin de bulunması, aynı dönemde 4 BM gözlemcisinin bir muhalif lider tarafından kaçırılması, 1998 yılına gelindi inde hala ülkede istikrarın kaygan bir zemin üzerinde oldu unu göstermekteydi.

1998 Ekim ayında, evardnadze yönetimine kar ı muhalefetini göstermek isteyen tugay büyüklü ündeki bir askeri birlik, Kutaisi ehrine girmi ve bir gün süreli bir isyan çıkarmı tır. evardnadze'nin bu isyan hareketine kar ı tepkisi meclisin bile onayını beklemeden orduyu isyancılara kar ı kullanmak olmu tur. Aralarında üst rütbeli askerlerin de bulundu u birçok üst düzey devlet yöneticisi, isyanı önceden sezinleyip gerekli tedbirleri almamak suçundan dolayı devlet görevinden azledilmi tir. evardnadze'nin iddialarına göre söz konusu isyanda, Gürcistan'dan geçmesi dü ünülen petrol boru hatlarının in a edilmesine dair planlamayı engellemek isteyen dı güçlerin parma ı vardı.

Bu arada Zvaid Gamsakhurdia'nın 1 Ocak 1994 tarihinde ölümü sonrasında, Gamsahurdiya taraftarlarının, evardnadze'ye kar ı muhalif eylemleri azalmı tır. Buna ra men, evardnadze'nin arkasında silahlı deste i bulunan muhalif politik ahsiyetlere kar ı uyguladı ı sıkı önlemler kapsamında, Gamsahurdiyacıların lideri Badri Zarandia, Gamsakhurdia'nın ölümünü takiben 1994 Ekim ayında tutuklanmı tır. 1996 yılı Haziran ayında yargılanması Yüksek Mahkeme tarafından yapılan Zarandia, ölüm cezasına çarptırılmı , kendisiyle birlikte hareket eden 5 destekçi lider ise 13-15 yıl hapis cezasına çarptırılmı tır. Gamsahurdiyacılar periyodik olarak yaptıkları gösterilerde, politik olarak canlılıklarını koruduklarını gösterme e ilimindedirler. ubat ayında, birçok BM gözlemcisi bu maksatla kısa süreli olarak rehin alınmı , daha sonra salıverilmi tir.

Hükümet, ba ımsızlı ın ilan edildi i ilk yıllarda istikrarsızlı ı körükleyen ve Gürcistan'ın birlik ve bütünlü ünün tesis edilmesine engel olacak derecelere varan kanunsuzluklar ve haydutluk hadiseleri ile mücadelede kısmi basarı sa layabilmi tir. Silahlı çetelerin eylemlerine son verilmesi ve ekonomik hayatta sa lanan kısmi istikrar neticesinde ülke genelinde iç huzur sa lanabilmi tir. Bununla birlikte, kanunu uygulamakla yükümlü görevlilerin karı tı ı yolsuzlukları önlemekte hükümet henüz tam anlamıyla ba arıya ula amamı tır. 2001 yılına geldi imizde ülkenin durumu birkaç yıl öncesine nazaran daha olumlu olmakla birlikte, sosyal durum son derece olumsuzdur. Rü vet her kademeyi sarmı olup, gelir çok azdır. Maa almayan personelin disiplinsiz davranı ları kar ısında hükümet herhangi bir ey yapamamı , silahlı kuvvetlerde personel ihtiyacı nedeniyle kimse ordudan atılamamı tır.

Bu dönemde mutsuz yı ınlar, komünist döneme özlemlerini dile getirmi lerdir. nsanlar, yurt dı ından kredi ve nakit olarak gelen yardımların, üst düzey yöneticiler tarafından payla ıldı ını dü ünmekteydiler. 09 Nisan 2000 tarihinde yapılan cumhurba kanlı ı seçimlerinden % 80'nin üzerinde oy alarak yeniden cumhurba kanı seçilen Eduard evardnadze, Mayıs 2000 ayı içerisinde hükümette de i iklik yaparak, kamuoyu baskısını azaltmı tır59.

Bu dönemde Türkiye, Gürcistan'da evardnadze iktidarından ve bu iktidarın devam etmesinden memnundur. Bu memnuniyet, Ba bakan Bülent Ecevit'e gazeteciler tarafından yöneltilen bir soru üzerine u ekilde ifade edilmi tir:

“Gürcistan’ın durumu çok kötü. Kaygıyla izliyorum. Sayın evardnadze çok önemli biri. Ona destek olmamız lazım. Böyle bir insan zor bulunur. Rusya'nın bastırması var gibi geliyor bana60.”