Görev ve sorumluluklar alt boyutuna ilişkin bulgular

Bu bölümde Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi dersi kazanımlarının gerçekleşme düzeyi ölçeğinin, görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin bulgular sunulmaktadır. Çizelge 25'de görev ve

114

sorumluluklar alt boyutu kazanım maddelerinin gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerinin aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri verilmiştir.

Çizelge 25. Görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri

Madde

No Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersinde; X ss

1 Hak, özgürlük ve sorumluluk arasındaki ilişkiyi fark ettim. 4.18 0.60

2 Hukukun üstünlüğünün önemli olduğunu kavradım. 4.10 0.15

3 Demokratik yönetimlerde sivil toplum kuruluşlarının işlevini ve sivil

toplum kuruluşlara katılımın önemini kavradım. 4.21 0.87

4 Kendime ve başkalarının yaşamına ve onuruna saygı duymam gerektiğini

öğrendim. 4.32 0.63

5 Karar verme süreçlerine katılmanın önemli olduğunu ve kendi konumuma

uygun sorumluluklar üstlenmem gerektiği konusunda bilinçlendim. 4.10 0.50

6 Vatandaşlık görevlerinin ülkenin ve toplumun birlik ve beraberliği

açısından önemini kavradım. 4.08 0.83

7

Toplumun birlik ve beraberliğini sağlayan değerleri tanıma ve bunları koruma/geliştirme konusunda sorumluluk almam gerektiğinin farkına vardım.

4.18 0.53

8 Kamu mallarının ve ortak yaşam alanlarının korunmasında sorumluluk

almam gerektiğinin bilincine vardım. 4.21 0.73

9

Engelli, yaşlı vb. kişilerin toplumla uyumlu ve mutlu bir yaşam sürdürebilmeleri için gerekli koşulların sağlanması gerektiği konusunda bilinçlendim.

4.26 0.80

10 Toplumsal sorunların çözümünde konumuma uygun çözüm önerileri

geliştirmem gerektiğinin farkına vardım. 4.21 0.62

Toplam 4.18 0.27

Çizelge 25’de, Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersi görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerine ait aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri yer almaktadır. Aritmetik ortalamalar incelendiğinde en yüksek düzeyde görüş; “Kendime başkalarının yaşamına ve onuruna

saygı duymam gerektiğini öğrendim.” (X =4.32), kazanım maddesi olarak tespit edilmiştir. Bunu; “Engelli, yaşlı vb. kişilerin toplumla uyumlu ve mutlu bir yaşam

115

sürdürebilmeleri için gerekli koşulların sağlanması gerektiği konusunda bilinçlendim.”

(X =4.26), “Toplumsal sorunların çözümünde konumuma uygun çözüm önerileri

geliştirmem gerektiğinin farkına vardım.” (X =4.21), “Demokratik yönetimlerde sivil

toplum kuruluşlarının işlevini ve sivil toplum kuruluşlara katılımın önemini kavradım.”

(X =4.21), “Kamu mallarının ve ortak yaşam alanlarının korunmasında sorumluluk

almam gerektiğinin bilincine vardım.” (X =4.21) kazanım maddeleri izlemektedir. Bu maddelere öğrenciler "tamamen katılıyorum" düzeyinde görüş belirtmişlerdir.

Diğer görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanım maddelerine ilişkin öğrenci görüşleri; “Hak, özgürlük ve sorumluluk arasındaki ilişkiyi fark ettim.” (X =4.18), “Toplumun birlik ve beraberliğini sağlayan değerleri tanıma ve bunları koruma,

geliştirme konusunda sorumluluk almam gerektiğinin farkına vardım.” (X =4.18), “Hukukun üstünlüğünün önemli olduğunu kavradım.” (X =4.10), “Karar verme

süreçlerine katılmanın önemli olduğunu ve kendi konumuma uygun sorumluluklar üstlenmem gerektiği konusunda bilinçlendim.” (X =4.10), “Vatandaşlık görevlerinin

ülkenin ve toplumun birlik ve beraberliği açısından önemini kavradım.” (X =4.08) şeklinde tespit edilmiştir. Öğrenciler bu kazanım maddelerine "katılıyorum" düzeyinde görüş belirtmişlerdir.

Bunun yanı sıra; Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi dersi görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerinin toplam aritmetik ortalaması incelendiğinde, öğrencilerin "katılıyorum" (X =4.18) düzeyinde görüş belirtikleri görülmüştür. Elde edilen bu sonuca göre, Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi dersi görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyinin öğrencilerde yeteri derecede gerçekleştiği söylenebilir. Çizelge 26’da, cinsiyet değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerine ait t-testi sonuçları verilmiştir.

116

Çizelge 26. Cinsiyet değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin t-testi sonuçları

Görev ve Sorumluluklar Cinsiyet n _X ss sd Levene p t p Erkek 1479 4.16 0.27 2978 0.267 0.605 -3.619* 0.000 Kız 1501 4.20 0.27 *p<0.05

Cinsiyet değişkeni açısından görev ve sorumluluk alt boyutu kazanımlarının gerçekleşmesi düzeyine ilişkin yapılan t-testi sonucunda, öğrenci görüşlerinin anlamlı bir şekilde farklılaştığı belirlenmiştir (t2978= -3.619. p<0.05). Farklılığın kız öğrenciler

lehine olduğu tespit edilmiştir. Grupların aritmetik ortalamaları incelendiğinde, kız öğrencilerin (X =4.20), erkek öğrencilere ( X =4.16) göre daha yüksek düzeyde görüş belirttikleri görülmektedir. Her iki grup da "katılıyorum" düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Buna göre, Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi dersi görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyinin, kız öğrenciler üzerinde daha yüksek düzeyde gerçekleştiği söylenebilir. Çizelge 27’de, okulun sosyo-ekonomik düzeyi değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerine ait KWH testi sonuçları yer almaktadır.

Çizelge 27. Okulun sosyo-ekonomik düzeyi değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin varyans analizi sonuçları

Alt Boyut Sosyo- ekonomi k Düzey n Sıra Ortalaması sd KWH p MWU Görev ve Sorumluluklar üst (1) 1314 1621.00 2 55.469 0.000* 1-2 1-3 orta (2) 1120 1399.62 alt (3) 546 1362.87 Levene=28.701 p=0.000 *p<0.05

117

Okulun sosyo-ekonomik düzeyi değişkeni açısından yapılan KWH testi sonucunda görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşleri arasında anlamlı bir farklılık saptanmıştır (KWH2=55.469;

p<0.05). Farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla yapılan MWU testi sonucunda farklılığın; sosyo-ekonomik açıdan üst düzey (SO=1621.00) okullar ile orta (SO=1399.62) ve alt düzey (SO=1362.87) okullarda öğrenim gören öğrenciler arasında; sosyo-ekonomik açıdan üst düzey olan okullar lehine olduğu görülmüştür. Kazanımların gerçekleşme düzeyinin sosyo- ekonomik açıdan üst düzey olan okullarda öğrenim gören öğrenciler üzerinde daha yüksek düzeyde gerçekleştiği görülmektedir. Elde edilen bu bulguya göre, görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyi açısından okulun sahip olduğu sosyo-ekonomik düzeyin etkili olduğu söylenebilir. Çizelge 28'de baba eğitim düzeyi değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerine ait varyans analizi sonuçları yer almaktadır.

Çizelge 28. Baba eğitim düzeyi değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin varyans analizi sonuçları

Görev ve Sorumluluklar Baba Eğitim Düzeyi n X ss Var. Kay. Kar. Top. sd Kar. Ort. F p LSD Okuryazar değil (1) 56 4.16 0.30 Gruplar arası 0.614 5 0.123 1.690 0.134 - Okuryazar (2) 157 4.17 0.27 İlkokul mezunu (3) 653 4.19 0.27 Gruplar içi 216.197 2974 0.073 İlköğretim mezunu (4) 388 4.18 0.27 Ortaöğretim mezunu (5) 976 4.17 0.26 Toplam 216.812 2979 Üniversite mezunu (6) 750 4.20 0.28 Levene= 0.682 p= 0.637

118

Baba eğitim düzeyi değişkeni açısından yapılan varyans analizi sonucunda görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşleri arasında istatiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (F(5-2979)=1.690;

p>0.05). Grupların aritmetik ortalamaları incelendiğinde baba eğitim düzeyi üniversite mezunu (X =4.20) olan öğrencilerin en yüksek düzeyde görüş belirttikleri görülmektedir. Bu grubu sırasıyla babası ilkokul mezunu (X =4.19), ilköğretim mezunu (X =4.18), ortaöğretim mezunu ( X =4.17), okuryazar ( X =4.17) ve okuryazar olmayan (X =4.16) öğrenciler takip etmektedir. Tüm grupların "katılıyorum" düzeyinde görüş belirttikleri tespit edilmiştir. Çizelge 29’da anne eğitim düzeyi değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerine ait KWH testi sonuçları yer almaktadır.

Çizelge 29. Anne eğitim düzeyi değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin kwh testi sonuçları

Alt Boyut Anne Eğitim

Düzeyi n Sıra Ortalaması sd KWH p MWU Görev ve Sorumluluklar Okuryazar değil (1) 339 1344.22 5 15.618 0.008* 3-1 4-1 5-1 6-1 Okuryazar (2) 261 1463.06 İlkokul mezunu (3) 973 1542.48 İlköğretim mezunu (4) 498 1481.76 Ortaöğretim mezunu (5) 591 1475.77 Üniversite mezunu (6) 318 1550.98 Levene=2.425 p=0.033 *p<0.05

Anne eğitim düzeyi değişkeni açısından öğrencilerin görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin görüşleri arasında yapılan KWH testi sonucunda anlamlı bir farklılık saptanmıştır (KWH5=15.618; p<0.05). Farklılığın

119

hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla yapılan MWU testi sonucunda farklılığın; anne eğitim düzeyi ilkokul mezunu (SO=1542.48), ilköğretim mezunu (SO=1481.76), ortaöğretim mezunu (SO=1475.77), üniversite mezunu (SO=1550.98) olan öğrenciler ile anne eğitim düzeyi okur yazar olmayan (SO=1344.22) öğrenciler arasında olduğu saptanmıştır. Görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyinin anne eğitim düzeyi düşük olan öğrenciler üzerinde daha düşük düzeyde olduğu görülmektedir. Elde edilen bu bulguya göre, görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının anne eğitim düzeyi yüksek olan öğrencilerde daha yüksek düzeyde gerçekleştiği söylenebilir. Çizelge 30’da sınıf mevcudu değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerine ait KWH sonuçları yer almaktadır.

Çizelge 30. Sınıf mevcudu değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin KWH testi sonuçları

Alt Boyut Sınıf Mevcudu n Sıra Ortalaması sd KWH p MWU Görev ve Sorumluluklar 20-30 arası (1) 816 1436.86 2 55.820 0.000* 2-3 31-40 arası (2) 1513 1540.71 41 ve üzeri (3) 651 1371.53 Levene=23.302 p=0.000 *p<0.05

Sınıf mevcudu değişkeni açısından yapılan KWH testi sonucuna göre öğrencilerin görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin görüşleri arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir (KWH2=55.820; p<0.05).

Farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla yapılan MWU testi sonucunda farklılığın; sınıf mevcudu 31-40 arası (SO=1540.71) olan sınıflarda öğrenim gören öğrenciler ile 41 ve üzeri (SO=1371.53) olan öğrenciler arasında ve sınıf mevcudu 31-40 arası olan sınıflarda öğrenim gören öğrenciler lehine olduğu görülmüştür. Görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyinin,

120

sınıf mevcudu kalabalık olan sınıflarda öğrenim gören öğrenciler üzerinde daha düşük düzeyde olduğu görülmektedir. Buna göre, görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyinin kalabalık sınıflarda daha düşük düzeyde gerçekleştiği ve kazanımların gerçekleşme düzeyinde sınıf mevcudunun etkili olduğu söylenebilir. Çizelge 31'de okul dışı etkinlik yapma değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerine ait t- testi sonuçları yer almaktadır.

Çizelge 31. Okul dışı etkinlik yapma değişkenine göre görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin t- testi sonuçları

Görev ve Sorumluluklar Okul dışı etkinlik yapma n _X ss sd Levene p t p Evet 624 4.20 0.32 2978 2.342 0.126 2.829 0.005 Hayır 2356 4.16 0.32 *p<0.05

Okul dışı etkinlik yapma değişkeni açısından, yapılan t-testi sonucunda görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşmesi düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerinin anlamlı bir şekilde farklılaştığı belirlenmiştir (t2978= 2.829. p<0.05). Yapılan

analiz sonucunda, farklılığın ders kapsamında okul dışı etkinlik yapan öğrenciler lehine olduğu görülmüştür. Grupların aritmetik ortalamaları incelendiğinde, okul dışı etkinlik yapan öğrencilerin (X =4.20), yapmayan öğrencilere ( X =4.16) göre daha yüksek düzeyde görüş belirttikleri tespit edilmiştir. Her iki grup da "katılıyorum" düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Buna göre; Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi dersi görev ve sorumluluklar alt boyutu kazanımlarının gerçekleşme düzeyinin, okul dışı etkinlik yapan öğrenciler üzerinde daha yüksek düzeyde gerçekleştiği ve okul dışı etkinlik yapmanın bu duruma olumlu yönde katkı sağladığı söylenebilir.

121