Görev Hakkında Yorum Yapma ve Değerlendirme

Önceki öğrenilen bilgilerden yararlanarak mevcut görev hakkında yorumlar yapmayı ve değerlendirmeyi içermektedir. Çocukların ölçme boyutlarına göre bu tema altında ortaya çıkardıkları ifade örnekleri aşağıda verilmiştir:

Uzunluk

Durum: Ölçme Çubuğumu Yapıyorum isimli etkinlikte Ç16 kendine ait bir ölçme çubuğu oluştururken birim olarak matematik merkezindeki düğmelerden birini seçmiştir. Düğmelerle çubuğunun birim çizgilerini oluştururken yanında oturan arkadaşına şu ifadelerde bulunmuştur:

Ç16 “Mesela bu düğmeyle ölçtüm diyelim bir sürü düğme oluyor”, “Bir sürü düğme olmasın bi tane çubuk olsun hem böyle böyle çekmicez de”

Alan

Durum: Sence Hangi Kitap isimli etkinlikte Ç8 postit kağıtlarla bir hikaye kitabının yüzeyini kaplayan arkadaşının farklı büyüklüklerde postitler kullandığını fark etmiş ve şu ifadede bulunmuştur:

Ç8 “Aynı boyutta değil Ç16 aynı olması lazım”

Ağırlık

Durum: Kollarımdaki Ağırlıklar isimli etkinlikte öğretmen elbise askılarından oluşturulan bir teraziyi tutmakta ve kefelerine çeşitli nesneler yerleştirmektedir.

Bu esnada Ç15 öğretmeninin teraziyi eğik tutmasından kaynaklanan bir hatayı fark eder ve şu ifadede bulunur:

Ç15 “Öğretmenim öyle terazi olmaz ki siz koyuyorsunuz içine ama böyle bu tarafı aşağı inmiyor”

Hacim

Durum: Hangisini Doldurmalıyım isimli etkinlikte gruplara ayrılmış olan çocukların bir kısmı masalarında bulunan süzgeçleri fasülyeler ile doldurmaktadır. Doldurma işlemi yapılırken Ç6 yanında oturan arkadaşına şu ifadelerde bulunmuştur:

Ç6 “Bu süzgeci neden küp şeylerle doldurmadık biliyo musun?”, “Çünkü boşluk boşluk olmasın ama şey. Iıı boşluk olmayacak”

İzleme alt kategorisinde yer alan bulgular incelendiğinde, çocukların Kendini Değerlendirme, İlerlemeyi Değerlendirme, Performansı Değerlendirme, Performansları ya da Davranışları Kontrol Etme, Performansları ya da Davranışları Düzeltme, Görev Hakkında Yorum Yapma ve Değerlendirme temalarının tamamında sözel ve davranışsal ifadelerde bulundukları ortaya çıkmıştır.

Kendini Değerlendirme temasında ortaya çıkan bulgular incelendiğinde, çocukların görev sürecinde kendilerine yönelik yaptıkları değerlendirmelerin büyük ölçüde olumsuz ifadelerden meydana geldiği görülmektedir. Literatür incelendiğinde bu bulguyu destekleyen araştırmalara rastlanmamış, ancak Butler (1990) tarafından gerçekleştirilen bir çalışmada beş yaş grubundaki çocukların akranları ile yarışma içerisinde hissettikleri durumlarda kendilerine yönelik değerlendirmelerini diğer etkinliklere kıyasla daha olumlu ifadelerden meydana geldiği ifade edilmiştir.

İlerlemeyi Değerlendirme temasında yer alan bulgular incelendiğinde, çocukların genellikle görevde istenilen hedefe ne derecede yaklaştıklarını aşamalı olarak ifade ettikleri gözlemlenmiştir. Örneğin, Ayşe Teyze Pazara Gidiyor isimli etkinlikte çocuklar sekiz adet biberin kaç avuç mercimek ağırlığında olduğunu hesaplamaya çalışırken Ç16;

“Sekiz avuç olabilir bence. Bir tane daha eklicek”, “Sekiz avuç çok çok az bir şey daha lazım”, “Neredeyse bir avuç daha”, “Oldu galiba oldu bitti” gibi ifadelerde bulunmuştur. Ç16 ilk olarak yedi avuç mercimek eklenmiş olan kefeye bakarak sekiz avuç mercimeğin yeterli olacağına dair bir tahminde bulunmuştur. Ancak sekiz avuç mercimeğin biberleri dengelememesi üzerine neredeyse bir avuç daha eklenirse yeterli olacağını ifade etmiştir. Ardından tahminin doğru çıkması üzerine sevinerek görevin

107 bittiğini dile getirmiştir. Ç16’nın burada terazi kefelerinin dengelenmesi için kaç avuç daha mercimek gerektiğini aşamalı olarak gözlemlediği ve eklenen her bir avuçta teraziye bakarak arkadaşına yönergelerde bulunduğu görülmektedir. Bu ifadelerden yola çıkarak Ç16’nın mevcut olarak yapılan süreçlerin kaydını tutarak görevdeki ilerlemeyi değerlendirmeyi içeren izleme davranışında bulunduğu söylenebilmektedir.

Performansı Değerlendirme temasında ortaya çıkan bulgular incelendiğinde, Kendini Değerlendirme temasında olduğu gibi, çocukların yaptıkları değerlendirmelerin büyük ölçüde olumsuz ifadelerden meydana geldiği görülmektedir. Çocukların görev sürecinde özellikle işbirliği içerisinde çalıştıkları grup arkadaşlarının gerçekleştirilen çalışmaya katkıda bulunmasına ya da istenilen bir şeyi başarmalarını sağlamasına yönelik olumlu değerlendirmelerde bulunmaya meyilli olmadıkları; ancak akranlarının gruba karşı ilgisiz olmasına, grup tarafından yapılan planlamalara uymamasına ya da belirlenen hedeflere ulaşmaya katkıda bulunmamasına yönelik olumsuz değerlendirmelerde bulundukları gözlemlenmiştir. Asher ve Coie (1990), okul öncesi dönemdeki çocukların akranlarının olumsuz davranışlarını ya da çalışma becerilerini değerlendirmeye daha yatkın olduklarını, olumlu davranış ve çalışma becerilerini görev içerisinde değerlendirmeye yatkın olmadıkları ancak kendilerine sorulduğunda akranlarının çalışma becerilerine yönelik olumlu ifadelerde bulunduklarını ifade etmiştir.

Performansları ya da Davranışları Kontrol Etme teması incelendiğinde, çocukların görev sürecinde büyük ölçüde yanlışları saptayabildikleri ancak yanlışları saptayarak davranışları kontrol etmeyi seyrek olarak açığa çıkarttıkları görülmüştür. Örneğin, Hayvanıma Barınak Yapıyorum isimli etkinlikte Ç12’nin; “O parça orada olmamalı bence” ifadesi yalnızca yanlışı saptamayı içeren bir ifade iken, Ç7’nin; “Off Ç2 bu buraya değil. Böyle olmalı. Devrilebilir” ifadesi hem yanlışı saptamayı hem de davranışı kontrol etmeyi içeren bir ifadedir. Bununla birlikte, çocukların görev sürecinde yanlışları saptamayı ve davranışları kontrol etmeyi içeren ifadelerinin büyük ölçüde görevde önceden belirlenmiş kriterleri temel alarak gerçekleştirdikleri açığa çıkmıştır. Çocukların alan ölçümü yaparken sınırlardan taşıldığını ifade etmesi ya da hacim ölçümü yaparken bardakları tamamen doldurmadıklarını söylemesi görevdeki kriterler temel alınarak yapılmış saptamalardır. Dolayısıyla çocukların görev sürecine ve kriterlerine hakim olmalarının, kendilerinin ya da akranlarının davranışlarını kontrol edebilme üzerinde etkisi olduğu söylenebilmektedir.

Performansları ya da Davranışları Düzeltme temasında yer alan bulgular incelendiğinde, çocukların görev sürecindeki düzeltmelerinin büyük ölçüde işbirlikçi grup etkinliklerinde birlikte çalıştıkları arkadaşlarının performanslarına yönelik olduğu görülmektedir. İşbirlikçi grup etkinliklerinin, çocukların yoğun bir sosyal etkileşimde bulunmalarına, sorumluluk duygusu kazanmalarına, uygulanan stratejiler ve problem çözme yöntemleri üzerine karşılıklı tartışmalar gerçekleştirmelerine olanak sağladığı bilinmektedir (Bearison, Magzamen ve Filardo, 1986). Bu nedenle, çocukların bu etkinliklerde birlikte çalıştıkları arkadaşlarının davranışları üzerinde kontrol sahibi olmaya meyilli oldukları söylenebilmektedir.

Görev Hakkında Yorumlar Yapma ve Değerlendirme teması içerik itibari ile çocukların önceki bilgilerinden yola çıkarak görevi değerlendirmesini içermektedir. Bu tema altında açığa çıkan ifadeler incelendiğinde, çocukların ölçme boyutlarına ve bu boyutların gerekliliklerine yönelik çeşitli bilgilere sahip oldukları görülmektedir.

Çocukların ifadelerinin bir kısmı geçmiş deneyimlerine dayandığı, bir kısmının ise araştırma sürecinde gerçekleştirilen etkinliklerden edindikleri gözlemlenmiştir. Bu tema altında dikkat çeken bulgulardan biri Sence Hangi Kitap isimli etkinlikte Ç8’in; “Aynı boyutta değil Ç16 aynı olması lazım” ifadesidir. Ç8 burada, kitabını kaplayan arkadaşına kaplama yaparken kullandığı postitlerin aynı boyutta olması gerektiğini ifade etmektedir.

Bu ifadeden yola çıkarak Ç8’in ölçme esnasında kullanılan birimlerin eş olması gerektiğine yönelik bilgi sahibi olduğu söylenebilmektedir.

İzleme alt kategorisinde ortaya çıkan ifade sayılarının ölçme boyutlarına göre dağılımına Grafik 6’da yer verilmiştir.

Grafik 6. İzleme Alt Kategorisinde Ortaya Çıkan İfadelerin Ölçme Boyutları Bazında Dağılımı

0 50 100 150

Uzunluk Alan Ağılrık Hacim

İzleme

109 Grafik 6 incelendiğinde, alan etkinliklerindeki ifadelerin diğer boyutlara kıyasla daha yüksek sayıda ortaya çıktığı görülmektedir. Daha önce de belirtildiği gibi, alan ölçümü etkinliklerinde çocukların göz önünde bulundurması gereken kriterlerin yüksek sayıda olması bu bulgunun nedenlerinden biri olarak gösterilebilir. Diğer bir neden ise, ölçme becerilerini temel alarak oluşturulan 16 etkinlik incelendiğinde, alan ölçümü becerilerini temel alan etkinliklerin diğer ölçme boyutlarına kıyasla çocukların daha yüksek düzeyde işbirlikçi çalışmalarını gerektirdiği görülmektedir. Genel olarak bakıldığında; uzunluk etkinlikleri daha çok bireysel etkinliklerden, ağırlık etkinlikleri bir ya da iki kişinin birlikte çalışmasını gerektiren etkinliklerden ve hacim etkinlikleri iki ya da üç kişinin birlikte çalışmasını gerektiren etkinliklerden oluşmaktadır. Ancak alan etkinliklerinde özellikle büyük bir alanı kaplamayı içeren Nasıl Kaplayacağım ve Masamızdaki Şekiller isimli etkinliklerde beş ve altı kişilik gruplara ayrılan çocukların yüksek sayıda izleme davranışında bulundukları ortaya çıkmıştır. Buradan yola çıkarak, araştırmada işbirlikçi grup çalışmalarını içeren etkinliklerde çocukların hem kendilerine yönelik hem de akranlarına yönelik daha yüksek sayıda izleme davranışında bulunduğu söylenebilmektedir. Literatür incelendiğinde, benzer şekilde işbirlikçi grup çalışmalarını ya da küçük ve büyük grup çalışmalarını içeren etkinliklerde bireysel etkinliklere kıyasla daha yüksek sayıda izleme davranışı ortaya çıktığı görülmektedir (Larkin, 2006;

Whitebread ve diğerleri, 2007; Whitebread ve diğerleri, 2009).