Amaçları ve Hedefleri Belirleme

Kişinin görevdeki amaçlarını ve hedeflerini belirlemesini içermektedir. Çocukların ölçme boyutlarına göre bu tema altında ortaya çıkardıkları ifade örnekleri aşağıda verilmiştir:

Uzunluk

Durum: Hayvanıma Barınak Yapıyorum isimli etkinlikte çocuklar seçtikleri bir hayvana barınak yapmaya başlamadan önce Ç15 şu ifadede bulunmuştur:

Ç15 “Zürafanın sığması için kocaman büyük bi barınak yapıcam”

Durum: Ölçme Dedektifleri isimli etkinlikte çocuklar kendilerine verilen kumaş parçası ile eşit uzunlukta olan bir nesneyi sınıf içerisinde gezinerek aramaktadırlar. Bu esnada Ç8 şu ifadede bulunmuştur:

Ç8 “Doğru anlamışsam eğer bununla eşit bir şey bulmam gerekiyor değil mi?”

Alan

Durum: Nasıl Kaplayacağım isimli etkinlikte çocuklar kendilerine verilen geniş bir muşamba ile masalarının yüzeyini eşitlemeye çalışmaktadır. Eşitleme işlemi başlamadan önce Ç17 şu ifadede bulunmuştur:

Ç17 “Biz öyle bir sercez ki hiç boş olmayacak. Her yeri böyle dolu olcak”

Durum: Sence Hangi Kitap isimli etkinlikte çocuklar kitap merkezinden seçtikleri bir kitabı postit kağıtlarla kaplamaktadır. Kaplama işlemi başlamadan önce Ç13 şu ifadelerde bulunmuştur:

Ç13 “Şimdi tek tek tek böyle kaplamamız lazım. Bakıcaz sonra mesela hangimizinki daha çok”, “Çünkü hepsini kaplicaz ya hem burayı hem burayı bir sürü kaplamak lazım”

Ağırlık

Durum: Çekerek Ölçüyorum isimli etkinlikte çocuklar kendilerine verilen ipleri sınıftaki çeşitli nesnelere bağlayıp çekerek ağırlıklarını karşılaştırmaktadırlar.

Çocuklar çekme işlemine başlamadan önce şu ifadelerde bulunmuşlardır:

Ç17 “Masanın bu ayağına şöyle ip bağlicam sonra çekicem o zaman şey mi ağır mı bakıcam”

Ç15 “Şey ben sandalyeyi çekicem bi de ııı o kutuyu çekicem hangisi daha ağır”

Durum: Kollarımdaki Ağırlıklar isimli etkinliğin bir bölümünde çocuklar elbise askılarından oluşturdukları terazinin kefelerini çeşitli nesnelerle doldurarak eşitlemeye çalışmaktadırlar. Bu esnada Ç16 grup arkadaşına şu ifadede bulunmuştur:

Ç16 “Eşit bulmamız gerekiyor eşit! Onu bırak şimdi küçük bir şey bulcaz”

Hacim

Durum: Kutuları Dolduralım isimli etkinlikte öğretmen çocukların ölçme kutularını doldurmak için kaç tane küp gerekebileceğini tahmin etmelerini istemiştir. Bunun üzerine Ç8 şu ifadede bulunmuştur:

Ç8 “Sana bir şey söylim mi? Şunun ağzına kadar küplerle dolduralım mı? Kaç tane gerek dedin ya ben doldurup bakmak istiyorum”

Durum: Hangisini Doldurmalıyım isimli etkinlikte gruplara ayrılmış olan çocukların bir kısmı masalarındaki süzgeçleri fasülyeler ile doldurmaktadırlar.

Doldurma işlemi başlamadan önce Ç2 grup arkadaşına şu ifadede bulunmuştur:

Ç2 “Hayır! Süzgeci fasülyelerle doldurcaz. Tamamen buraya kadar hadi hemen biz birinci olalım”

Planlama alt kategorisinde elde edilen bulgular incelendiğinde, çocukların uzunluk, alan, ağırlık ve hacim ölçümü etkinliklerinde Rol Bölüştürme, Karar Verme, Görevin Gerekliliklerini Belirleme, Kaynakları Toplama ve Amaçları ve Hedefleri Belirleme temalarının tamamında üstbilişsel ifadelerde bulundukları ortaya çıkmıştır.

Rol Bölüştürme temasında yer alan bulgular incelendiğinde, çocukların genellikle işbirliğinde bulunmayı ya da görevde gerekli olacak materyalleri bölüşmeyi amaçlayan rol dağılımda bulundukları görülmektedir. Bununla birlikte, uzunluk ölçümü becerilerini temel alan dört etkinliğe ait analiz sonuçları incelendiğinde, çocukların kişisel rolleri bölüştürerek sorumluluklar üzerine karşılıklı tartıştıkları bulguların yalnızca Hayvanıma

95 Barınak Yapıyorum isimli etkinlikte ortaya çıktığı görülmüştür. Bu tema altında diğer uzunluk etkinliklerde herhangi bir ifadenin ortaya çıkmamış olması dikkat çekici bir bulgudur. Ancak uzunluk ölçümü becerilerini temel alan etkinliklerin içerikleri incelendiğinde, bahsi geçen etkinlik dışındaki üç etkinliğin daha çok bireysel çalışmaları temel alan etkinlikler olduğu görülmektedir. Çocukların rol dağılımına yönelik ifadelerinin sınırlı sayıda açığa çıkmasının uzunluk boyutunda yer alan etkinliklerin daha çok bireysel etkinliklerden meydana gelmesi olarak açıklanabilmektedir.

Karar Verme temasında yer alan bulgular incelendiğinde Ölçme Çubuğumu Yapıyorum isimli etkinlikte Ç8 ve Ç16’nın kullandıkları ifadeler dikkat çekmektedir.

Çocuklar ölçme çubuklarını oluşturmaya başlamadan önce Ç16; “Eee önce ona sayılar koyarız sonra sonra şöyle dikdörtgen şeklinde bir tane çizgi atarız” ifadesinde bulunmuştur. Ç16 ölçme çubuğu oluştururken önce rakamların sonra ise birim çizgilerinin oluşturulması gerektiğini düşünmektedir. Buradan yola çıkarak Ç16’nın standart ölçme araçlarında yer alan birim çizgilerinin ne anlam ifade ettiğine yönelik henüz bilgi sahibi olmadığı söylenebilmektedir. Literatürde yer alan bazı araştırmalarda küçük yaş grubundaki çocukların cetvel gibi standart ölçme araçlarını kullandıkları ancak ölçme araçlarındaki birim çizgilerinin ne anlama geldiğini bilmedikleri ortaya çıkmıştır (Nunes, Light ve Mason, 1993; Boulton-Lewis, Wilss ve Mutch, 1996). Bu duruma zıt olarak aynı etkinlikte Ç8; “Peki ya bi metre şey bi santim yeri olduğunu nasıl bilicez?

Tabiki de bir santimlik bir şeyi çizicez sıfırdan başlayarak çizicez” ifadesinde bulunmuştur. Ç8 burada ölçme çubuklarındaki birim aralıklarının bir santimetre olması ve sıfırdan başlanması gerektiğini ifade etmektedir. Bu ifadeden yola çıkarak Ç8’in standart ölçme araçlarında yer alan birim aralıkları hakkında fikir sahibi olduğu söylenebilmektedir. Bu durumun, Ç8’in standart ölçme araçlarına yönelik deneyim sahibi olmasından kaynaklanabileceği düşünülmüştür. Her iki durumda da, çocukların kendi bilgi düzeyleri çerçevesinde görevi yaparken izlenecek yollara karar vermeyi içeren planlama davranışında bulundukları söylenebilmektedir.

Görevin Gerekliliklerini Belirleme temasında çocukların büyük ölçüde görevde belirlenmiş kriterlerden yola çıkarak bir planlama davranışına gittikleri ortaya çıkmıştır.

Örneğin, Ölçme Dedektifleri isimli etkinlikte Ç15; “Öğretmenim benim bir fikrim var.

Onları dört tane kestin ya onları yapıştırıcıyla yapıştıralım. Şey uç uca olur” ifadesinde bulunmuştur. Ç15’in burada görev sürecine nasıl devam etmeleri gerektiği konusunda bir fikir önerisinde bulunduğu görülmektedir. Burada dikkat çeken durum Ç15’in görevin

gerekliliklerinden olan uç uca ekleme davranışını nasıl gerçekleştirebilecekleri konusunda bir fikir sahibi olmasıdır. Ç15’in görev öncesinde böyle bir ifadede bulunması görevin gerekliliklerini yerine getirme amaçlı bir planlama davranışında bulunduğunu göstermektedir.

Kaynakları Toplama temasında dikkat çeken bulgulardan biri Nasıl Kaplayacağım isimli etkinlikte ortaya çıkmıştır. Çocuklar muşamba kesme işlemi yapmadan önce Ç8;

“Birisi keçeli kalemlerini alsın arkadaşlar”, “Çünkü önce çizicez sonra kesicez”

ifadelerinde bulunmuştur. Burada Ç8’in görevi yaparken izlenecek özgün bir yolu seçtiği ve arkadaşlarını bu konuda yönlendirdiği görülmektedir. Ç8’in görev öncesinde arkadaşlarına keçeli kalemleri almalarını söylemesi gerekli kaynakları aramayı ve toplamayı içeren planlamada bulunduğunu göstermektedir.

Amaçları ve Hedefleri Belirleme teması altında açığa çıkan bulgular incelendiğinde çocukların görevde kendilerinden beklenenleri büyük ölçüde ifade edebildikleri ortaya çıkmıştır. Örneğin, Hangisini Doldurmalıyım isimli etkinlikte Ç2; “Hayır! Süzgeci fasülyelerle doldurcaz. Tamamen buraya kadar…” ifadesinde bulunmuştur. Ç2 görevdeki amaçlarının süzgeci fasulyeler ile doldurmak olduğunu ifade etmiş, bununla birlikte bu işlemi yaparken süzgeci tamamen doldurmaları gerektiğini söylemiştir. Ç2’nin bu ifadesinden yola çıkarak görevde dikkat edilmesi gereken kriterleri göz önünde bulundurarak amaçlarını belirlediği bir planlama davranışında bulunduğu söylenebilmektedir.

Planlama alt kategorisinde ortaya çıkan ifade sayılarının ölçme boyutlarına göre dağılımına Grafik 5’te yer verilmiştir.

Grafik 5 incelendiğinde, çocukların açığa çıkarttıkları planlama davranışlarının ölçme boyutlarına göre farklılık göstermediği görülmektedir. Ancak ölçme boyutlarının her biri için bireysel etkinliklere kıyasla çocukların işbirlikçi grup çalışmalarını içeren etkinliklerde daha fazla planlama davranışına yöneldikleri ortaya çıkmıştır. Benzer şekilde, Larkin (2006), Gauvain ve Rogoff (1989), Whitebread ve diğerleri (2007) tarafından gerçekleştirilen araştırmalarda da çocukların işbirlikçi grup çalışmalarını içeren etkinliklerde diğer etkinliklere kıyasla daha karmaşık ve yüksek sayıda planlama davranışında bulundukları ortaya çıkmıştır.

97

Grafik 5. Planlama Alt Kategorisinde Ortaya Çıkan İfadelerin Ölçme Boyutları Bazında Dağılımı