Futbolcuların Seyirci Saldırganlığı Üzerindeki Etkileri

Seyirci saldırganlığını artıran nedenlerden biride futbolculardır. Sporcuların saha içinde itişip kakışmaları, ağız dalaşında bulunmaları, birbirlerine kasıtlı sert fauller ve fena

hareketler yapmaları, hakem kararlarına aşırı derecede itiraz etmeleri, seyircileri tahrik edecek el kol ve mimik hareketler yapmaları, sahada beklenen performansı verememeleri, önemli olarak değerlendirilen maçlarda bir varlık gösterememeleri, geçmiş sezonlarda kendi takımlarında oynayan oyuncunun rakip olarak sahaya çıkması, rakip oyuncunun hakemi aldatmaya yönelik ve vakit geçirmeye yönelik yaptığı hareketler gibi örnekler seyirci saldırganlığı üzerinde etkili olan sebeplerdir.

Küçük bir ayrıntıymış gibi görülen takımların futbolcu forma renkleri, izleyenler tarafından saldırgan bir ipucu olarak algılana bilmektedir. Seyircilerin siyah renk forma giyen takımlara karşı daha olumsuz davranımlarda bulundukları belirlenmiştir(Kuru, 2000,s.135).

Ayrıca özdeşleşmenin de seyirci saldırganlığında etkili olduğu söylene bilir. Gill(1986) yüksek düzeyde özdeşleşme yaşayan bireylerin özdeşleşme yaptıkları kaynağa yapılan saldırılarda çok şiddetli tepkiler göstere bileceklerini vurgulamıştır.

6.7. Güvenlik Güçlerinin Seyirci Saldırganlığı Üzerindeki Etkileri

Güven (emniyet), bir güzel benzetme ile ‘yakalanabilecek en ürkek kuş olup, bir kere uçarsa, bir daha yakalanmaz’ şeklinde tanımlanmaktadır. Güvenlik kuvvetlerinin spor müsabakalarındaki tutumu; yukarıda belirtilen nedenin yanı sıra polisin hareket, tedbir ve tepkilerini müsabakadaki seyirci taşkınlıklarının seyirdeki rolü yönüyle de önemlidir. Özellikle Türkiye'deki futbol stadyumlarındaki saldırgan davranışların ve bunun verdiği zararların en aza indirgenmesi çalışmalarına polisin getireceği katkılar, polisin halkın güven, destek ve sempatisini toplamasındaki başarısı gibi bir çok açıdan son derece önemlidir (Fındıklı, 2000:14).

Spor müsabakaları güvenlik içerisinde yapıla bilmesi için kolluk kuvvetleri tarafından önlemler alınmaktadır. İçişleri bakanlığının Valiliklere göndermiş olduğu “Sportif Karşılaşmalarda Alınacak Tedbirler” konulu genelge doğrultusunda İl Emniyet Müdürlükleri tarafından tedbirler alınmaktadır. Alınacak tedbirler İl Spor Güvenlik Kurulu’nda görüşülerek planlanmaktadır.

Stadyum içi ve çevresinde trafik ve kamu düzeninin sağlanmasıyla görevli güvenlik güçlerinin, müsabaka sırası ve sonrası tribün ve stadyum çevresinin boşaltılması, sözlü ve fiili saldırı veya taşkınlık yapan veya grupların gözaltına alınma esnasında güvenlik güçlerinin

zaman zaman zor kullandıklarına tanık olunmaktadır. Taraftarların güvenliğinden sorumlu olan polisin, güvenlik için şiddet uygulaması eleştiri konusudur. Taraftarlarla yaşanan bu sorun baskı ve şiddet için uygun bir zemin yaratabilmektedir.

Taraftarların polislere öfkeyle cevap vermesi şiddet boyutlarının yükselmesine sebep olmaktadır. Polis’in zor kullanmasına öfkelenen seyirci tek olduğu zaman saldırgan hareketler yapmaktan çekinebilirken, grup olduğu zaman kızgınlığını sözlü veya fiili eylemlere dönüştüre bilir.

Güvenlik güçleriyle bu olayların yaşanmasında eğitimsiz ve olay çıkarma yanlısı taraftarlarında rolü büyüktür. Yapılan bazı çalışmalarda futbol seyircilerinin güvenlik güçlerinden daha fazla hoşgörü bekledikleri sonucu ortaya çıkmıştır.

6.8. Futbol Federasyonunun Seyirci Saldırganlığı Üzerine etkisi

Federasyonlar bir üst birlik olarak yeterli sayıda dernek veya tüzel kişilere haiz kuruluşların bir araya gelmesiyle oluşturulur. Spor federasyonlarını da spor kulüpleri oluşturmaktadır (Genç, 1998,s.109-110).Spor federasyonları, kendi spor dallarını yurt içinde ve yurt dışında yapılan her türlü müsabaka, toplantı, kamp, seminer gibi faaliyetlerin sevk ve idaresinden sorumludur. Her spor federasyonu bünyesindeki sporcuların eğitiminde ve yetiştirilmesinde gerekli olan, antrenör yetiştirilmesini sağlar, hakemlik kursları düzenler. Başarılı ve başarıya aday sporcular için kamplar, gelişim kursları düzenler (Demirci, 1986,s.6- 20).

Futbol gerek halkın ilgi alanı olarak gerekse faaliyette olan kulübünün çokluğu ile diğer dallardan ayrılmaktadır. Futbol federasyonu, futbolun içindeki olguların hemen hemen hepsinden sorumludur. Düzgün bir işlerlikle devamını sağlayabilmesi için de cezai müeyyideleri mevcuttur. Bunlar, ihtar, yarışmadan men, hak mahrumiyeti, seyircisiz oynatma, saha kapatma, para cezası, tescil iptali ve küme düşürme şeklinde icra edilmektedir (Çakmak, 1999).

Federasyon birçok sorumluluğu olduğu gibi aksayan yönleri de vardır. Çoğu zaman politikayla iç içe görevlerini sürdürmeleri, başkanlık seçimlerindeki sorunlar, ceza uygulamaları, hakem atamaları vb. olaylar ister istemez seyircilerin tepkisini çekmiştir (Kılıç, 2003). Seyircilerin üzerinde oluşan bu güvensizlik ortamı ile futbolun baş merkezi olarak

adlandırılan Futbol Federasyonuna karşı, seyirci saldırganlıkları artmış ve federasyon seyircilerin saldırganlık sebeplerinden biri olarak yerini almıştır.

Araştırmanın Amacı:

Bu araştırmanın temel amacı betimsel bir yaklaşımla Kırşehir Spor futbol takımı taraftarlarının saldırganlık davranışları hakkındaki görüşlerini tespit etmektir.

Araştırmada Kırşehir ilindeki futbol seyircilerinin saldırganlık davranışları hakkındaki görüşleri ile yaş, cinsiyet, gelir düzeyi, eğitim düzeyi, mesleği, gibi değişkenler açısından bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca Kırşehir ili futbol seyircilerinin saldırganlık davranışlar göstermelerine etki eden faktörler incelenerek, bilimsel veriler ışığında tartışılarak yorumlanmıştır.

Yeterli önlemler alınmadığı takdirde bu tür olayların bundan sonra da devam edeceği açıktır. Bu konuda yeterli önlemlerin alınabilmesi, olayların teşhisinin isabetli konulabilmesi için de bilimsel araştırmaların yapılması gerekmektedir. Bu noktadan hareketle bu araştırma yapılmıştır.

Bu amaçlar doğrultusunda araştırmada aşağıdaki problemler test edilmiş ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda bulgular kısmı yorumlanmıştır. Araştırmadaki test edilmeye çalışılan problemler şunlardır:

1. Seyircilerin, cinsiyet ile müsabaka öncesi, esnasında ve sonrasında saldırganlık olaylarına katılıp katılmadıkları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

2. Seyircilerin, yaş seviyeleri ile müsabaka öncesi, esnasında ve sonrasında saldırganlık olaylarına katılıp katılmadıkları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

3. Seyircilerin, meslek bilgileri müsabaka öncesi, esnasında ve sonrasında saldırganlık olaylarına katılıp katılmadıkları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

4. Seyircilerin, öğrenim düzeyleri ile müsabaka öncesi, esnasında ve sonrasında saldırganlık olaylarına katılıp katılmadıkları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

5. Seyircilerin, aylık ortalama gelirleri ile müsabaka öncesi, esnasında ve sonrasında saldırganlık olaylarına katılıp katılmadıkları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

6. Seyircilerin, mutlu bir çocukluk ve gençlik dönemi geçirmeleri ile müsabaka öncesi, esnasında ve sonrasında saldırganlık davranışlarını göstermeleri arasında anlamlı bir fark var mıdır?

7. Seyircilerin spor müsabakalarını grup veya yalnız olarak izlemeleri onların saldırganlık davranışlarına katılıp katılmama durumlarını etkilemekte midir?

8. Seyircilerin spor alanlarındaki şiddet ve saldırganlık davranışları ile ilgili görüşleri nelerdir?

Araştırmanın Önemi

Spor, insanı doğa ile savaşırken kazandığı ana becerileri ve geliştirdiği araçlı araçsız savaşım yöntemlerini boş zamanındaki artışa paralel olarak tek yada topluca, barışçı biçimde ve benzetim yoluyla, oyun, oyalanma ve işten uzaklaşma için kullanmasına dayalı olarak estetik, teknik, fizik, yarışmacı ve toplumsal bir süreçtir (Akt. Yetim, 2000). Son zamanlarda spor müsabakalarında, taraftarlarda fanatiklik ve holiganlık durumlarının artışı saldırganlık davranışlarının da artmasını beraberinde getirdiği görülmektedir. Bunun sonucunda spordaki barışçı biçim yerini şiddete bırakmakta ve spordaki estetiklik kaybolmaktadır.

Spor insan, toplum ve insanlık için barış, kardeşlik, yarış, oyun, eğlence, zevk ve boş zamanları değerlendirme aracıdır. Spor sağlık, güzellik ve başarıdır ama asla şiddet değildir. Sporun bir kavga değil, barış, kardeşlik, dostluk duyguları içinde mertçe yapılan bir yarışma olduğu herkese öğretilmelidir (Yetim, 2000). Bu araştırmada da Kırşehir ili ve ilçelerinde bulunan futbol taraftarlarının saldırganlık davranışı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi ve sporda şiddet olaylarının önlenmesine yönelik önerileriler de bulunulması amaçlanılmıştır. Bu anlamda araştırma, 2006–2007 futbol sezonunda 2.lig B kategorisinde mücadele eden Kırşehir spor futbol takımı seyircileri üzerinde yapılmıştır.

Sınırlılıklar

1. Bu araştırma Kırşehir ilinde ikamet eden Kırşehir futbol seyircileri ile sınırlıdır.

3. Bu araştırmada seyircilere “saldırgan davranışlar hakkındaki görüş anketi” uygulanmıştır.

Varsayımlar:

1. Alınan örneklem evreni temsil edebilecek niteliktedir. 2. Ankete verilen cevapların doğru olduğu kabul edilmiştir.

3. Anket formu seyircilerin hassasiyeti doğrultusunda objektif biçimde cevaplandırılmıştır.

4. Anket istekli kimselere uygulanmıştır.

5. İstatistiksel işlemler bilimsel yönden geçerli ve güvenilir testlerle yapılmıştır. Terimlerin ve Kısaltmaların Tanımlanması

Eğitim: Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yolu ile ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. Kasıtlı kültürlenmeye eğitim denir.

Spor: spor, yapan (sporcu) açısından kazanmaya dönük teknik ve fizik bir çaba, izleyen(seyirci) açısından yarışmaya dayalı estetik bir süreç; toplum genelinde oluşturulan bütün içinde de, yerine göre o toplumun çelişki ve özelliklerini olduğu gibi yansıtan bir ayna(ya da bağımlı değişken ), yerine göre onu yönlendirebilen etkili bir amaç, ama, son tahlilde, önemli bir toplumsal kurumdur.

Saldırganlık: Bir organizmaya zarar vermeye yönelik yapılan davranış türüdür.

Şiddet: bir hareketin, bir kuvvetin veya bir gücün değerlendirilmesi, sert hareket etmek, kaba kuvvete baş vurmak şeklinde tanımlanmıştır.

Taraftar: Çıkarı aynı olan ve bir spor yarışmasında aynı tepkiyi gösteren daha önce organize edilmiş veya edilmemiş insan grubuna taraftar denir.

Holiganlık: Toplumda azınlık görüşleri savunan gruplar psikolojik olarak sapan kişiler olarak tanımlanır. Holigan bu gruba dahildir.

YÖNTEM

Bu bölümde araştırma modeli, araştırma evren ve örneklemi, veri toplama teknikleri, veri toplama aracının hazırlanması ve verilerin çözümlenmesinde kullanılan istatistik yöntem ve teknikler üzerinde durulmuştur.

Araştırma Modeli

Bu araştırmada, genel tarama modellerinden olan tekil tarama modelinden yararlanılmıştır. Genel tarama modelleri çok sayıda elemandan oluşan bir evrende, evren hakkında genel bir yargıya varmak amacı ile evrenin tümü yada ondan alınacak bir grup, örnek yada örneklem üzerinde yapılan tarama modelleridir. Değişkenler tek tek, tür yada miktar olarak oluşumlarının belirlenmesi amacı ile yapılan araştırma modellerine tekil tarama modelleri denir. Bu tür yaklaşımda ilgilenilen olay madde, birey, grup, konu vb. birim ve duruma ait değişkenler, ayrı ayrı betimlenmeye (tanımlanmaya) çalışılır. Bu betimleme, geçmiş yada şimdiki zamanla sınırlı olabileceği gibi, zamanın bir fonksiyonu olarak gelişimselde olabilir. Olayların, objelerin, varlıkların, kurumların, grupların ve çeşitli alanların “ne” olduğunu betimlenmeye, açıklamaya çalışan çalışmalar betimsel çalışmalardır. Betimleme çalışmaları, mevcut olayların daha önceki olay ve koşullarla ilişkilerini de dikkate alarak, durumlar arasındaki etkileşimi açıklamayı hedef alır. Araştırmanın, durumlar arasındaki etkileşim konusunda görüşlerin neler olduğu ve bunlar arasında bir ilişkinin olup olmadığı temeline dayanması, araştırmada betimsel (survey) yönteminin kullanılmasını gerektirmektedir.

Betimsel (survey) çalışmalarda mevcut olan durum belirlemek istendiğinden, bu tür çalışmalar genellikle doğal ortamda yapılmaktadır. Betimsel çalışmalarda kullanılan teknikler, çalışmanın adını da değiştirmektedir. Bunlar anket survey, mülakat survey, gözlem survey gibi isimler almaktadır. Bu araştırmada veriler anket survey yoluyla elde edilmiştir.

Araştırma Evren Ve Örneklemi:

Araştırmada sınırlandırılmış evren kullanılmaktadır. Buna çalışma evreni de denilmektedir. Bu çalışmanın evreni Kırşehir il merkez ve ilçelerinde bulunan futbol seyircileri oluşturmaktadır.

Araştırmanın örneklemini, Kırşehir Spor ile Tokat Spor arasında 15.02.2007 tarihinde oynanan maçta müsabakayı izleyen 1455 seyirciden rastgele seçilen 481 Kırşehir spor seyircisi oluşturmaktadır.

Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmesi:

Seyircilerin spor alanlarındaki saldırganlık davranışları hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi amacıyla yapılan bu araştırmada uzmanlar yardımıyla geliştirilen ve üç boyuttan oluşan anket formu ölçme aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan anket formunun hazırlanmasında aşağıdaki işlem sırası gerçekleştirilmiştir.

1. Veri toplama aracının geliştirilmesinde başlamadan önce konu ile ilgili araştırmalar taranmış ve benzer anketler incelenmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda anket formunun geliştirilmesine geçilmiş ve kuramsal çerçeve dikkate alınarak spor alanlarındaki saldırganlık davranışlarının sebeplerini açığa çıkaracak şekilde anket maddeleri oluşturulmuştur. Geliştirilen anket üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde kişisel bulgular ile ilgili maddeler (12 madde), ikinci bölümde çalışma grubunda bireylerin, spor alanlarındaki şiddet ve saldırganlık ile ilgili maddeler (5 madde) ve üçüncü bölümde ise

saldırganlık davranışlarının sebepleri ve çözüm önerileri ile ilgili üçlü likert halinde hazırlanan maddeler (6 madde) yer almaktadır.

2. Hazırlanan anket formu tez danışmanı ve ilgili uzmanlar tarafından incelenmiş ve anket maddeleri uzmanların görüşleri doğrultusunda tekrar düzenlenmiştir.

3. Bu şekilde oluşturulan anket formu çalışma grubuna uygulanmadan önce anlaşılmayan maddeleri belirlemek ve gerekli düzenlemeleri yapabilmek için örneklemde bulunmayan 120 seyirciye uygulanmış ve elde edilen veriler, Cronbach Alpha Güvenirlik Analizi ile değerlendirilmiştir. Bu analizde doğru yapılan sorular dikkate alınmış, yanlış cevaplanan veya cevaplanmayan maddeler analiz dışı bırakılmıştır. Anket formunda yer alan sorulara, yapılan analiz sonucunda Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı 0.76 olarak bulunmuştur.

4. Veri toplama aracı son şeklini aldıktan sonra tez danışmanına ve uzmanlara tekrar gösterilmiş ve uygulamada kullanılabilecek hale getirilmiştir.

Verilerin Analizi

Veri toplama arcı ile elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS 11.0 (Statistical Package For Social Sciences) paket programından yararlanılmıştır. Seyircilerin spor alanlarındaki saldırganlık davranışları hakkındaki görüşlerinin belirlenmesinde frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama ( X ) ve standart sapma (SS) değerleri belirlenerek bulgular kısmı oluşturulmuştur. Ayrıca seyircilerin saldırganlık davranışları ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesinde One-Way ANOVA (Tek Yönlü Varyans Analizi) ve t testi analiz sonuçlarından yararlanılmıştır.

BÖLÜM III

BULGULAR VE YORUM

Seyircilerin spor alanlarındaki saldırganlık davranışları hakkındaki görüşleri ile ilgili veri toplamak amacıyla hazırlanan anket, iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kişisel bilgiler, ikinci bölümde ise saldırganlık davranışı ile ilgili görüşleri içeren anket maddeleri yer almaktadır. Her iki boyuta veriler analiz edilerek bulgular kısmı oluşturulmuştur.

Örneklemdeki bireylerin kişisel bilgileri; cinsiyet, yaş, meslek, öğrenim düzeyi, aylık ortalama gelir ve medeni durum boyutlarında frekans dağılımları (f), yüzde (%), aritmetik ortalama (X ) ve standart sapma (ss) değerleri kullanılarak

yorumlar yapılmıştır. İkinci kısımda ise çalışma grubundaki bireylerin spor alanlarındaki saldırganlık davranışı ile ilgili görüşlerine yer verilmiş, üçüncü bölümde de bağımsız değişkenlerle saldırganlık davranışları arasındaki ilişkiye ANOVA ve t-testi analizleri kullanılarak yorumlanmaya çalışılmıştır.