Frank Hoffman’ın Tanımı

Hibrit savaş, bugünlerde askeri ve istihbarat birimlerinde popülerlik kazanan bir kavramdır. Hoffman'a göre bu yeni savaş konsepti, 21. yüyılın başlarında deniz duvvetleri çevrelerinde ortaya çıkmıştır. Hoffman'ın bakış açısından hibrit savaş, birden fazla yöntemin eşzamanlı olarak kullanıldığı bir savaşı ifade eder; bu kavram da aslında 1996 yılında Thomas Huber tarafından formüle edilen daha önceki “bileşik savaş” kavramına dayanır (Alonzo, 2017: 2-3). Huber tarafından tanımlanan bileşik savaş terimi, hibrit savaş türünün tanımlanmasında önemli bir rol oynamıştır.

Huber, bileşik savaşı; düzenli, düzensiz veya gerilla kuvvetinin eşzamanlı kullanımı olarak tanımlamıştır. Diğer bir deyişle, bileşik savaş türü, hem geleneksel hem de geleneksel olmayan kuvvetleri aynı anda uygulayarak askeri etkinin artırıldığı savaş türüdür (Huber, 2002: 1-2). Ayrıca McCullah da bileşik savaşın şu andaki hibrit savaş anlayışımızın habercisi olabileceğini savunmuştur (Erol ve Oğuz, 2015: 264).

Hoffman, hibrit savaş kavramını şu şekilde tanımlar: “Hibrit savaşlar; geleneksel kabiliyetler, düzensiz taktikler ve oluşumlar, ayrımcılık şiddeti, zorlama ve terör eylemleri dâhil olmak üzere çeşitli savaş biçimleri içerir. Hibrit savaşlar, hem devletler hem de çeşitli devlet-dışı aktörler tarafından yürütülebilir. Bu çok çeşitli faaliyetler, ayrı birimler veya hatta aynı birim tarafından yürütülebilir” (Hoffman, 2007: 8).

Hoffman çalışmasının ilerleyen sayfalarında hibrit savaşa dair “düzenli” ve “düzensiz” savaş arasındaki sınırların bulanıklaştığını, devlet-dışı grupların bile bir zamanlar devletlerin özel koruması altında olan silahlara giderek daha fazla erişebildiklerini ve hatta devletlerin Amerikan gücünün etkisini azaltmak için geleneksel olmayan stratejilere yöneldiklerini belirtmiştir (Hoffman, 2007: 29).

Hibrit savaş kavramının popülaritesi, ABD Donanma Enstitüsü Bildirileri’nde yayımlanan James Mattis ve Frank Hoffman'ın 2005 tarihli bir makalesinden sonra daha da artmıştır. İki yazar da, ABD'nin geleneksel ve teknolojik askeri üstünlüğüne yalnızca diğer devletler tarafından değil, aynı zamanda devlet-dışı aktörler tarafından daha az gelişmiş teknolojilerin bir araya getirilmesiyle de karşı çıkılabileceğine dikkat çekmiştir (Mattis ve Hoffman, 2015: 18). Geleneksel konvansiyonel güçleri olan ülkeler, sanki dezavantajmış gibi görünen düzensiz taktiklerin aslında birer avantaj haline dönüştüğü durumlarla karşı karşıya kalabilirler (Steder, 2016: 9).

ABD’nin 2005 Ulusal Savunma Stratejisi Belgesi, hibrit savaşın asimetrik boyutunun altını çizerek, ABD'nin geleneksel savaş üstünlüğüne meydan okumak için bu yetenekleri kazanacağından bahsetmiştir. Strateji belgesi, El-Kaide ve Kuzey Kore'den farklı olarak bu yeteneği kazanmak isteyen, hem devlet hem de devlet-dışı aktörlerin hibrit savaş yeteneklerini kazanabileceğini belirtmiştir. Hoffman, ABD için en büyük tehdidin tek bir yaklaşımı seçen bir devletten gelmeyeceği, ancak tüm

taktik ve teknolojilerden faydalanan devletlerden veya devlet-dışı gruplardan gelebileceği argümanını savunmuştur (Erol ve Oğuz, 2015: 265).

Hibrit savaş, Hoffman tarafından 2007'de kabul edilen, askeri operasyonel yaklaşımı ana hatlarıyla açıklayan bir kavramdır. Onun görüşlerinde hibrit savaş, nispeten zayıf rakiplerin (Taliban, El Kaide veya Hizbullah gibi devlet-dışı aktörler) teknolojik ve nicelik olarak çok daha büyük askeri kuvvetlere karşı elde ettikleri başarıyı açıklayabilecek uygun bir argümandı (Hoffman, 2007: 29).

Hoffman, tanımını son çatışmalara, özellikle de Hizbullah ve İsrail arasındaki 2006 çatışmasına ilişkin gözlemine dayanarak inşa etmiştir. Tarihsel bir bakış açısını akılda tutarak, yirmi birinci yüzyılda ortaya çıkan askeri eğilimleri anlamaya yardımcı olabilecek bir model oluşturmaya çalışmıştır. Onun amacı sadece akademik değil, aynı zamanda politik doktrinin formüle de edilmesine yöneliktir. Onun hibrit savaş kavramı, Irak'taki ABD güçlerine karşı Sünni ayaklanmayı, Abhazya ve Güney Osetya'daki ayrılıkçı hareketleri ve daha yakın bir tarihte Kırım'ın Rus ilhakı gibi çağdaş çatışmaları anlamamızı sağlayan bir teorik çerçeve oluşturmayı da amaçlamaktadır (Alonzo, 2017: 3-4).

Hoffman, daha önceki gerilla taktiklerini ya da çatışmayı devam ettirerek ısrarlı bir tehdit oluşturmayı amaçlayan karma savaştan, hibrit savaşı ayırmak için “çok- modlu” kavramını kullanır. Hibrit savaştaki taraflar, düzensiz taktiklerin kaynaşması, politik hedeflerine ulaşmak ve onları kullanmak için mümkün olan en ölümcül araçları bir araya getirebilmiştir (Hoffman, 2007: 29). Geleneksel, entelektüel ya da kavramsal kategoriler eskimiş görünmektedir; çünkü bunlar, savaş biçimlerinin birleşmesi ile aşılmış olan düzenli ve düzensiz savaş arasındaki ayrılığa dayanmaktadır (Herta, 2017: 138). Hoffman'a göre, temelde farklı yaklaşımlarla (geleneksel, düzensiz veya terörist) ayrı düşmanlar yerine, belki de eşzamanlı olarak tüm savaş ve taktik biçimlerini kullanacak olan düşmanlarla karşılaşmak beklenebilir. Suç faaliyeti, aynı zamanda bu sorunun bir parçası olarak da ele alınabilir; çünkü yerel yönetimi istikrarsızlaştırabilir ya da savaşın tarafı olan devletin meşruiyetini zedeleyebilir (Hoffman, 2007: 7).

2007 tarihli “21. Yüzyıldaki Çatışmalar: Hibrit Savaşların Yükselişi” adlı makalesinde Hoffman, hibrit savaş kavramını tanımlamak için tarihsel örnekleri kullanmıştır. O, “geleneksel yetenekler, düzensiz taktikler ve oluşumlar, şiddet ve zorlama dâhil olmak üzere terör eylemleri” gibi farklı kavramlarla hibrit savaşı tanımlamıştır (Steder, 2016: 9). 1919-1920 yıllarındaki İrlandalı isyancılar, 1980'lerde Afgan savaşçılar, 1990'larda Çeçen direnişçiler ve 2006'da İsrail ile olan savaşında Hizbullah da bu tarihsel örneklerden birkaçıdır. O, Hizbullah'ı modern hibrit gücün en açık örneği olarak gördü; çünkü bu hareket askeri ve sivil unsurların birleşimine dayanıyordu (Hoffman, 2007: 35). Ayrıca Hizbullah, örgütlü stratejik hareketler aracılığıyla ve çeşitli uyarlanabilir taktikler kullanarak merkezsizleştirilmiş hücreler ile hedefine ulaşmıştır (Mellies, 2009: 65-66).

Hoffman'ın makalesinin yayınlanmasından sonraki yıllarda, ABD Savunma Bakanlığı ve Hükümet Sorumluluk Dairesi (GAO), ABD, Irak ve Afganistan'daki müttefik güçlere karşı düşmanların kullandığı yöntemleri daha iyi tanımlamak için hibrit savaş terimini incelemişlerdir. Buna ek olarak, GAO yetkilileri, akademisyenleri bu yeni alt terminolojiyi oluşturmaları için çağrıda bulunmuşlardır. (Steder, 2016: 9).

Hoffman, hibrit savaşın 2007 ABD Denizcilik stratejisinde, adem-i merkeziyetçi planlama/yürütme yoluyla basit ve karmaşık teknoloji kullanılarak, düzenli ve düzensiz tehditleri tanımlayan askeri bir terim olarak ortaya çıktığını da belirtmiştir (Hoffman, 2007: 7). Onun bu fikrini, geleneksel ve geleneksel olmayan güçlerin terörizm ve suç davranışıyla bağlantılı olarak sinerjik birleşimi olarak hibrit savaşı öne sürerek inşa edilmiş ve bu birleşim, gücün tüm unsurlarını eşzamanlı bir şekilde kullanılmasıdır (Miller, 2015: 5-6). Hibrit savaş açısından Hoffman'ın 2006'dan günümüze kadarki çalışmaları, hibrit savaş kavramını ve üretebilecekleri sinerjik etkileri anlamak için mihenk taşı haline gelmiştir. Hibrit savaş ile ilgili bilimsel literatürün çoğu, Hoffman’ın çalışmalarına dayanır (McCulloh ve Johnson, 2013: 10-11).