Filmin Toprafisi

Filmler, izleyicilere deneyim yaĢatmak için tasarlanır. Nihai filmin ortaya çıkabilmesi için üretim süreçlerinden geçmesi gerekir. Film yapımı üç aĢamadan oluĢmaktadır. Bunlar: Yapım öncesi (pre-production), yapım (production) ve yapım sonrası (post-production) aĢamalarıdır (Köksal, 2017: 11). Yönetmen, tüm aĢamalarda merkezi bir role sahiptir. Yönetmen, tüm parçaların nasıl birleĢeceğini ve ekibin nasıl uyum içinde hareket ederek nihai filmin ortaya çıkacağını en iyi bilen kiĢidir.

Yapım öncesi, yapımcının bir sonraki aĢama olan yapım aĢamasına geçebilmek için gerekenleri yerine getirdiği süreçtir. Bu noktada, yapımcı ve yönetmen yapımda görev alacak ekibi toplayıp rol dağılımı yaparlar, çekimler için uygun lokasyon arayıĢına girerler. Yapımcı, ön yapım aĢamasında senaryo yazarından, mekan araĢtırması yapan ve yapımı hazırlayan ekiplere, filmin çekim sürecinde yer alacak kamera, ıĢık, reji, sanat ekiplerine, yapım sonrası süreçlerini gerçekleĢtirecek of-line ve on-line ekiplere, filmin pazarlanması ve dağıtımı ile ilgilenecek Ģirketlerle yapılacak anlaĢmalara değin, bir filmin baĢtan sonuna kadar birleĢtirici, planlayıcı ve aynı zamanda yasal sahibi olarak görev alır (Köksal, 2017: 12). Bu aĢamada ayrıca, çekimler için günlük bir program hazırlanır. Tüm bunlar bütçe göz önünde bulundurularak yapılır. Bazı yönetmenler aynı zamanda kendi filmlerinin yapımcılığını da

24

üstlenmelerine olanak sağlayacak kadar iyi filmler çekip yeterli parayı elde etmiĢ olsalar da, Steven Spielberg yapımcı-yönetmen figürünün en önde gelen örneklerinden biridir.

Sonraki aĢama ise yapım (production) aĢamasıdır. Yapım kelimesi filmin tüm yapım sürecine hitap etse de, Hollywood film yapımcıları bu terimi çekim aĢamasını ifade etmek için kullanır. Bu aĢama genellikle birkaç haftadan birkaç aya kadar süren bir zaman zarfında tamamlanır. Ön yapım aĢaması ise birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. Yapım aĢaması oyuncularla yapılan provaları, filmin çekimini, özel efektlerin yapımını ve ODD‟yi (Otomatik Diyalog DeğiĢtirme) içerir. Özel efekt departmanı filmin animasyonu ve özel efekt görüntülerinden sorumlu olduğundan, çekilmiĢ sahnelerin montajı yapım aĢaması sırasında baĢlar ve montaj ekibi çalıĢmaya yapım sonrası aĢamasında da devam eder.

Son aĢama ise yapım sonrası (post-production) aĢamasıdır. Ġsmi öyle yansıtsa da bu yapım sonrası süreci çekimler bittikten sonra baĢlamaz. Çekim sonrası ekip üyeleri genellikle çekimler sırasında sahne arkasında çalıĢırlar. Dijital teknolojiniin geliĢmesinde bu yana, birçok yönetmen ilk çekimlerden hemen sonra kurguya, sesleri düzenlemeye, özel efektler gibi unsurları çekim sürecinde baĢlatmayı tercih eder. Yapım sonrası aĢaması, filmin görsel ve iĢitsel öğelerinin hem montajını hem de düzenlemesini içeren aĢamadır. Besteci yapıma bu aĢamada dâhil olur.

Müzikal ifade/yorum/icra biçimi, baĢarılı bir film müziğinin kilit unsuru olsa da bestecinin iç dünyası müziğin arkasındaki konsepti oluĢturur. Besteci, filmde yer alacak müziğin teması ya da yapısal oluĢumuyla ilgili fikirlerin geliĢtirilmesinden sorumludur. Besteci taslaklar oluĢturur, konseptini belirler ve müziğin filmde nasıl olması gerektiği ilgili görüĢlerini sunar. Bu süre zarfında besteci filmin müziğiyle (score) ilgili çalıĢmalarını sürdürür. Film müziklerinin yapımı, film ekibi çekim aĢamasındayken de baĢlayabilir. Ancak bestecinin esas iĢi filmin montajı tamamlandıktan ve son halini aldığında (locked) sonra baĢlar. Yönetmen, besteci, görüntü yönetmeni ve ses editörü toplanarak filmi izlerler. Besteci, müziğin tam olarak nereye gideceğini ve ne kadar sürmesi gerektiğini gösteren listeler hazırlar. Spotting session adı verilen bu toplantıda müziğin ve efektlerin nereye yerleĢtirileceği konusunda karara varırlar. Bu toplantı sonunda alınan karara besteci de dahil olur (Bordwell, Thomson, & Smith, 2017: 28).

Bestecinin film müziğini bestelemeye sürecin hangi aĢamasında baĢladığına dair farklı yaklaĢımlar vardır. Bir filmin yapım süreci genellikle ardıĢık Ģekilde ilerleyen kesin bir zaman

25

çizelgesi ve sıkı bir çalıĢma ortamını gerektirir. Besteci ise, proje baĢlar baĢlamaz taslak veya kendisine yol göstermesi açısından müzik üzerinde çalıĢmaya baĢlayabilir. Ancak müziğin nerelere yerleĢtirileceğine dair esas kararlar, film çekildikten ve montajlandıktan sonra alınır. Filmin son görsel versiyonu yönetmen, editör ve yürütücü yapımcı tarafından incelenir ve son versiyon tüm tarafların onayını aldıktan sonra film “son halini” almıĢ olur (Davis, 2010: 74).

Davis‟in de dikkat çektiği nokta Ģudur ki; filmlerin “son hali” artık biraz daha değiĢtirilebilirdir çünkü dijital montaj yönetmene ve editöre film resmi olarak onaylandıktan ve son halini aldıktan sonra bile değiĢiklikler yapma özgürlüğü sağlar. Bu durum besteci için sorun yaratabilir çünkü bütün sahnelerin yeniden montajlanması demek, filmin senkronizasyonda ve kompozisyonunda da değiĢiklikler olması demektir. Senkronizasyon filmin görsel ve iĢitsel kısımları arasındaki uyum için hayati önem taĢıdığından, yönetmen filmde değiĢiklik yapmak isterse besteci de müzikte değiĢiklikler yapmak zorunda kalır.

Film son halini aldıktan sonra spotting session gerçekleĢir. Bu toplantıda filmin son versiyonunun bir gösterimi yapılır ve genellikle yönetmen, editör, yapımcı, müzik editörü ve besteci katılır. Film müziğiyle ilgili bütün büyük kararlar bu toplantı sırasında alınır. Müziğin filmin neresinde ve nasıl kullanılacağına bu toplantıda karar verilir. Müziğin ton uyumu, rengi ve sahne için gereken dramatik özelliklerinin yanında müziğin nerede baĢlayıp nerede duracağı da belirlenir (Davis, 2010: 81). Spotting session en can alıcı taraflarından biri ise film ve film müziği (Score) arasındaki dramatik uyum hakkında alınan kararlardır. Tek baĢına müzik bir sahnenin dramatik zenginliğini hem zayıflatıp hem de güçlendirebileceğinden dolayı, istenilen dramatik etkiyi yaratabilmek için her giriĢin zamanlamasını detaylı bir Ģekilde tartıĢmak önemlidir. Toplantı sırasında stil, orkestrasyon, istenilen duygusal etki ve konuyla ilgili çağrıĢımlar gibi tüm müzikal belirlemeler de yapılır (Davis, 2010: 89).