Dunkirk

2017 yapımı Dunkirk filmi Christopher Nolan tarafından yazılıp yönetilmiĢtir. 1 saat 46 dakika uzunluğunda olan film savaĢ, tarih, dram, aksiyon türündedir. Amerika, Ġngiltere, Hollanda ve Fransa ortak yapımı olan film Warner Bros. Pictures tarafından tüm dünyada dağıtıma sokulmuĢtur. Film 8 dalda Oscar‟a aday gösterilmiĢ, 3 Oscar kazanmıĢtır.

Ġkinci Dünya SavaĢının önemli olaylarından birini anlatan film Fransa‟nın Dunkerque, kasabasında Almanlar tarafından kuĢatılmıĢ 400.000 Ġngiliz askerlerinin kurtarılma hikayesini konu alır. YaĢanan bu gerçek olay filmde birkaç askerin gözünden anlatılmaktadır. Filmde karakterler üzerinde değil yaĢanan olay üzerinde yoğunlaĢılmasından ötürü filmin “baĢrolü”nün olmadığı söylenebilir. Filmde düĢmanın havadan ve karadan sürdürdüğü saldırılara karĢı askerlerin çaresiz çırpınıĢlarını askerlerin gözünden izlememizin yanında Dunkirk‟teki askerlere yardım etmek için yelken açmıĢ bir babanın oğluyla birlikte gösterdiği kiĢisel çabalarını izleriz.

Nolan Dunkirk filmiyle ilgili Busines Insider‟e verdiği röportajda daha önce tarihi bir olayı filmlerine konu almadığını dile getirmiĢ. Filmden beklentisinin, askerlerle birlikte o sahilde olmak ve seyircilerin oradaymıĢ gibi hissetmelerini sağlamak olduğunu dile getirmiĢtir (Guerrasio: 2017). Bu sebeple yüksek rütbeli askerlerin haritaların baĢında yaptığı konuĢmalar gibi alıĢılmıĢ savaĢ filmi kodlarınını kullanmaktan kaçındığını dile getirmiĢtir. Bu sebeple filmi kara, deniz ve hava olmak üzere üç farklı timeline ve bakıĢ açısından aktardığını dile getirir. Nolan, filmde farklı bakıĢ açıları arasında değiĢen öznel hikaye anlatıcılığı (subjective storytelling) benimsediği dile getirir. “Bir yandan askerlerle sahilde, bir yandan yardıma gelen sivillerle birlikte bir teknede ve ya düĢmanla it dalaĢına giren Spitfire uçağının kokpitindesiniz” sözüyle seyirciyi oraya götürme, olayı tecrübe ettirme vurgusu yapar (Guerrasio:2017).

Nolan senaryonun müzikte “Shephard tone” olarak adlandırılan bir musical principal‟dan yola çıkarak yazdığını dile getirir. Shephard tone, müziğin durmadan devam

50

eden bir yükseliĢ ilizyonudur. Nolan, düĢüncelerini “Ve tonda sürekli yükseliĢin olduğu bir yanılsamadır. Bir helezon efekti. Her zaman yukarı ve yukarı doğru gidiyor, ancak hiçbir zaman menzilin dıĢına çıkmıyor. Senaryoyu bu prensibe göre yazdım. Üç zaman çizgisini sürekli bir yoğunluk hissi verecek Ģekilde iç içe geçiriyorum. Yoğunluk artıyor... Ben de müziği de benzer matematiksel principal üzerine inĢa etmek istedim.” Ģeklinde aktarıyor. Shephard tone, isimli bu yanılsama hem filmin senaryosunu hem de müziğin nasıl oluĢturulduğuyla ilgili önemli bir unsurdur.

Nolan filmin senaryosunu kara, deniz ve hava olmak üzere üç bölüme ayırarak yazmıĢtır. Üç farklı zaman kullanan Nolan, karada 1 hafta, denizde 1 gün ve havada 1 saat olarak süreci anlatmıĢtır. Bu sayede Dunkirk‟te yaĢananları farklı mekanlardan seyirciye aktararak tahliye sürecini farklı bakıĢ açılarından sunmuĢtur. Nolan filmi seyircinin Dunkirk‟te yaĢananları tecrübe etmesini sağlamak amacıyla tasarlamıĢtır. Bu sebeple seyirciye daha gerçekçi bir seyir deneyimi sunmak adına geniĢ açılı ve yüksek çözünürlüklü kameralar kullanmıĢtır. Nolan, tüm filmi büyük formatlı (large-format) IMAX MSM 908 ve Panavision 65 HR kameralarını kullanarak çekmiĢtir. Kullanılan kameraların sunduğu görüntüler seyirciye gördüklerinin gerçeğe çok yakın olduğu yanılsamasını sağlamaktadır. Seyirciyi filme kaptıran, nefes kesiciliğinin, aksiyon ve görüntü zenginliğinin sebeplerinden birinin IMAX teknolojisi olduğu söylenebilir. Nolan film adeta seyirciyi içine daldırdığını (immersion) bu bakıma seyir deneyimini benzersiz olarak tanımlıyor. Filmde yaratılmak istenenin seyirciye gözlüksüz bir sanal gerçeklik sunmak olduğunu dile getiriyor (IMAX: 12). Bununla birlikte efektleri de mümkün olduğunda az kullanmıĢtır. Bu sayede daha organik bir görüntü bütünlüğü elde edilmiĢtir.

Filmde kullanılan figüran sayısı, kullanılan silah, mühimmat ve askeri araçların aslına uygun kullanılması ve filmin Fransa‟nın Dunkirk sahilinde çekilmesi filmi zenginleĢtiren, inandırıcılığını ve gerçekçiliğini arttıran unsurlar olarak göze çarpmaktadır. Nolan filmde tanınmıĢ simalara yer verdiği kadar genç ve tanınmayan oyunculara da yer vermiĢtir. Film‟in merkezine Dunkirk tahliyesin alan yönetmen, ana akım sinema filmlerinde olduğu gibi tanınmıĢ isimlere ağırlık vermemiĢtir. Nolan filmdeki baĢrol oyuncusunu kasıtlı olarak bilinmeyen bir oyuncu seçtimiĢtir. Bu sayede seyirci herhangi bir film yıldızının dikkatini dağıtmadan durumun gerçekliğini hissedebilmesinin yolunu açmıĢtır. Filmde diyalogları çok az kullanan yönetmen, görüntüler ve müzik üzerinde yoğunlaĢarak anlatı sunmuĢtur. Buradan hareketle filmin gerçek yıldızlarının kameralar, ekipmanlar ve müzik olduğunu söylenebilir.

51

Nolan‟ın filmde sunduğu gerçeklik içinde müziğin rolü büyüktür. Seyircinin gerginlik, tekinsizlik, tedirginlik gibi duygulanımlar yaĢamasında müzik önemli bir unsur olduğu kadar Dunkirk‟teki atmosferin hissedilmesinde önemli bir role sahiptir. Filmde müzik non-diegetik biçimimde kullanılmıĢtır. Filmin senaryosunu “Shephard tone” dan yola çıkarak yazan Nolan, Hans Zimmer‟den de bestesini bu musical principal‟dan yola çıkarak bestelemesini istemiĢtir. Bu sebeple Zimmer‟e saat sesi (ticking), kalp atıĢı gibi sesler göndermiĢtir. Tıpkı görüntülerin bu principal üzerine kurulması gibi müziğinde bu principal çerçevesinde bestelenmesini istemiĢtir. Ortaya çıkan sentezle ilgili düĢüncelerini Nolan “Böylece daha önce hiç baĢaramadığımız bir müzik, ses efektleri ve görüntü kaynaĢması oldu.”Ģeklinde aktarmıĢtır (Guerrasio, 2017).