Eylem Araştırmasından Öz-incelemeye Doğru

Eylem araştırması ve eylem araştırmasından farklılaşan öz-inceleme, eğitim araştırmacıları tarafından sınıf içindeki uygulamaları anlamak için kullanılan iki yoldur. Öz-inceleme araş- tırmacılarının çoğu öz-inceleme alanını eylem araştırmasına bağlamaktadır. Öz-inceleme ile eylem araştırması bağlantılıdır fakat benzerlik gösterse de eylem araştırmasının öz- incelemeden ayrıldığı noktalar vardır. Bu iki yöntemde de araştırmacı var olan problemleri uygulama içinde araştırır, araştırma döngüsü içine girer, sistematik şekilde uygulamalarını geliştirmek için verileri toplar ve analiz eder. Bununla birlikte, öz-inceleme başka metotları bünyesinde bulundurabilir, kişisel hikâye, öyküleyici araştırma, derin düşünme uygulamaları- na ait portfolyolar, hafıza çalışmaları veya sanat temelli metotlar gibi… Eylem araştırmasının sonuçları öz-incelemeye göre daha konuyla ilgili, ulaşılabilir, ikna edici ve otoriterdir (LaBoskey, 2004; Samaras ve Freese, 2009).Eylem araştırmasının amacı; kişinin uygulaması- nı, durumu, kurumu veya toplumu değiştirmek veya dönüştürmektir. Bunun anlamı; eylem planını oluşturmaya rehberlik etmede verileri toplama ve analizini kullanmaktır (Feldman, Paugh ve Mills, 2004).Öz-inceleme araştırmacıları deneyimlerini araştırmanın kaynağı olarak kullanır ve kendileri “uygulamalarını sorunsallaştırma” amacıyla davranışlarına veya uygula- malarına farklı açıdan bakarlar (Feldman ve diğerleri, 2004). Eylem araştırması daha çok öğ- retmenin ne yaptığıyla ilgilidir ve öğretmenin kim olduğuyla değil (Samaras ve Freese, 2009). Diğer bir önemli fark; öz-incelemenin hem kişinin hem de profesyonel düzeyin gelişimi üzeri- ne odaklanmasıdır. Öz-inceleme kişinin derin düşünme ve araştırma süreçlerine odaklanır; bu süreçleri alır, halkın eleştirisine sunar. Öz-inceleme izole edilmiş şekilde yapılmaz, yeni anla- yışlar inşaa etmek için diyalog ve bulguların geçerliliği içinde işbirliğini gerektirir. Kendine odaklandığından açıklık ve hassasiyet gerektirir. Sonuç olarak; öz-inceleme öğretmenin rolüne farklı bir bakış kazandırma ve yeniden canlandırmaya öncülük etmek için hazırlanmıştır (Samaras ve Freese, 2009). Öz-incelemede önemli bir nokta, birinin uygulamasında keşfedil- miş değer ve inançları incelemedir (Allender, 2004’ten aktaran Magee, 2009) Eylem araştır- masında, eğitimciler uygulamalarını analiz etmek ve gözlemlemek zorundadır. Eylem araştır- ması öğretme stilinin veya müfredat programının etkililiğini belirleyen kullanışlı yolları ince- ler (McNiff ve Whitehead, 2002’den aktaran Magee, 2009). Öğrenci davranışlarını, sınavları,

68

test sonuçlarını inceleyerek belirli bir öğretme yaklaşımını ve öğrencilerin sınıf içindeki başa- rısına katkısını, etkililiğini belirleme çalışmalarını içerir. Eylem araştırması sınıf uygulamala- rında ne ve nasıla odaklanır. Whitehead (1993’den aktaran Craig, 2009) tarafından “Değerle- rimize göre mi öğretiyoruz?” araştırma sorusu eylem araştırmasının “öz-inceleme”yi anlatan boyutudur. Öz-incelemede odak öncelikle eğitimcide ve sınıf ortamındaki rolündedir (Magee, 2009), sonuçlar topluma genelleştirilmez. Araştırma öğretimin karmaşıklığını aydınlatmak için derinlemesine tasvirler sağlar ve “uygulamanın hikmeti”ni açık bir şekilde ortaya koymaya çalışır (Merle-Johnson ve diğerleri, 2010). Austin ve Senese (2004) kendi öz-inceleme çalış- malarıyla ilgili şunu ifade etmektedirler: “Öz-inceleme ile araştırmama farklı bir açıdan bak- tım, farklı bir kapıdan girdim: ‘ben’ kapısından. Öz-inceleme daha çok kendime meydan oku- maktı çünkü öz-inceleme kendi kendimi, değerlerimi, tahminlerimi ve öğretimle ilgili ideoloji- lerimi (uygulamalarımla birlikte) dikkatle inceleyerek ortaya koymamı gerektiriyordu…” Öz-inceleme ile eylem araştırmasının benzemeyen yönü; eylem araştırması geniş kapsamlı olmasıdır, gündemdeki birçok farklı tip araştırmayı kapsar. Sosyal bilimlere, yönetimsel ça- lışmalar ve iş idarelerine dayandırılabilir (McNiff ve Whitehead, 2002’ den aktaran Magee, 2009). Öz-inceleme birçok disiplini kapsasa da öncelikli olarak öğretmen eğitimini ele alır ve araştırma gündemi eğitimci, öğretmen eğitimcisi veya sınıf öğretmeninin kendi eğitim orta- mında kendi uygulamalarını incelemesidir (Magee, 2009). Öz-incelemede araştırmacı hayat hikâyesinin yansımasını ortaya koyduğunda araştırmanın konusu o olur, eylemler üzerinde düşünüp tartışır ve bu kendisinin, uygulamalarının veya sistemin değişmesi ile sonuçlanır (Carr ve Kemmis, 1986; Phillips ve Carr, 2010).

Öz-inceleme ve eylem araştırmasının ortak yönleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:  Sınıf içindeki uygulamaları anlamaya çalışan araştırmalardır.

 Araştırmalar derin düşünmeye odaklıdır.

 Genellikle nitel veri analizlerinden yararlanırlar.

 Araştırmacı var olan problemleri uygulama içinde araştırır, araştırma döngüsü içine girer, sistematik şekilde uygulamalarını geliştirmek için verileri toplar ve analiz eder.

69

Yukarıdaki tabloa görüldüğü gibi eylem araştırmasından doğan öz-incelemenin eylem araştır- ması ile ortak yönleri vardır. Fakat eylem araştırmasının öz-incelemeden farklılaşan yönleri de vardır. Tablo 3.1’de ise eylem araştırmasının ve öz-incelemenin özellikleri karşılaştırmalı şe- kilde verilmiştir.

Tablo 3.1. Eylem araştırması ve Öz-incelemenin Özelliklerinin Karşılaştırılması

Eylem Araştırması Öz-inceleme

Araştırma geniş kapsamlıdır.

Eğitim, sosyal bilimler gibi birçok farklı tip araştırmaları kapsar.

Araştırmada öğretmenin “ne yaptığı” önem- lidir.

Araştırmacının uygulamasını, durumu, ku- rumu veya toplumu değiştirmeyi amaçlar. Daha çok bir uygulamanın etkililiğine veya uygulamanın öğrenci başarısına etkisine odaklanır.

Sonuçları konuyla ilgili, ulaşılabilir, ikna edici ve otoriterdir

Sonuçlar topluma genelleştirilir. Araştırma süreci ve sonuç önemlidir.

Araştırma dar kapsamlıdır.

Daha çok öğretmen eğitimi araştırmalarını kapsar.

Araştırmada öğretmenin “kim” olduğu önemlidir.

Araştırmacının kendini ve uygulamasını anlamasını amaçlar.

Araştırmacının kendisine ve araştırma sü- reçlerine odaklanır.

Kişinin değer ve inançlarını inceler. Sonuçlar topluma genelleştirilmez. Araştırmacı ve sınıftaki rolü önemlidir. Farklı veri toplama araçlarını kullanabilir: kişisel hikâye, hafıza çalışmaları, sanat te- melli metotlar gibi.

Tablo 3.1’de görüldüğü gibi eylem araştırmasından doğan ve farklılaşan öz-incelemenin ey- lem araştırmasından farklı yönleri de mevcuttur. Bunları anlamak iyi bir öz-inceleme uzmanı olmak için gerekli bir koşul olarak görülebilir.

70