Eylem Araştırma Süreci

Eylem araştırması problem çözmeye yönelik ve süreklilik gösteren bir süreçtir. Bu süreç problemi belirleme, araştırma sorularını belirleme, veri toplama, veri analizi, eylem planı belirleme, eylemi gerçekleştirme ve alternatif ya da yeni bir eyleme karar verme aşamalarından oluşmaktadır ( Yıldırım ve Şimşek, 2008: 297).

Şekil 1. Eylem Araştırması Diyalektik Döngüsü Eylem Araştırma Sorularını Belirleme Uygulamanın Analizi/ Değerlendirme İzleme Planı Geliştirme Yeni/Alternatif Eylem Planı Hazırlama Eylem/ Uygulama Planı Geliştirme Veri Toplama/ Literatür Taraması Eylem Planı Uygulama / İzleme Araştırma Problemine Karar Verme Veri Analizi/Yorum

Şekil 2. Araştırmanın Eylem Araştırması Sürecine Göre Yapılandırılması

Yıldırım ve şimşek(2008: 298) eylem araştırması sürecini 6 aşamada ifade etmektedir. Bu aşamada oluşan diyalektik döngü şekil 1’de verilmiştir. Buna göre eylem araştırması sürecinin aşamaları şunlardır:

 “1a. Araştırma problemine karar verme: eylem araştırması bir problem durumu ya da uygulama sürecinde irdelenmesi gereken bir boyutun belirlenmesi ile başlar. Uygulama ortamında geliştirilmesi gereken bir süreç

Araştırma Problemine Karar Verme Eylem Araştırması Sorularını Belirleme Öğrencilerin Çalgısal Durumunu Belirleme Uzman Görüşlerinin Analizi Uygulamanın Yapılması Öğrencilerin Çalgısal Durumlarını Değerlendirme Uzmanlarla Görüşme (Mülakat) Uygulama Planını Hazırlama

ya da yeni bir yaklaşımı deneme; eylem araştırmalarının olası konu kaynakları arasındadır.

 1b. Eylem araştırma sorularını belirleme: Bu aşamada eylem araştırması problemi soru ya da sorular biçiminde ifade edilir. Burada amaç sorular yoluyla araştırma probleminin daha belirgin ve araştırmaya yön verecek hale getirilmesidir. İyi ifade edilmiş araştırma soruları, toplanacak veriler ve bu

verilerin analizi aşamalarında araştırmacının araştırma problemine

odaklanmasına yardımcı olur.

 2a. Veri toplama: Belirlenen araştırma soruları dikkate alınarak, eylem araştırmacısı problemi daha ayrıntılı tanımlamak ve problemin çözümüne yönelik öneriler elde etmek amacıyla ilgili alanda veri toplar. Toplanan verilerin niteliğini artırmak için çeşitli veri kaynaklarından veri toplama ve bunlar arasında karşılaştırmalar yaparak verilerin geçerliğini ve güvenirliğini teyit etmekte yarar vardır. Bu arada sınav sonuçları, öğrenci kayıt bilgileri gibi hazır veriler de araştırma sorularına yanıt vermek amacıyla kullanılabilir. o Araştırmacı notları: araştırmacının kendi gözlemlerini yansıtan notlardır. Bu notların yoruma açık bir biçimde tutulmamasına ve olabildiğince betimsel olmasına dikkat edilmelidir.

o Günlükler: araştırma sürecinde öğretmen, öğrenciler ya da araştırmaya katılan diğer bireylerden bir uygulama ya da sorunla ilgili günlük tutmaları istenebilir. Günlükleri bireysel gözlemlere, duygular, tepkilere, yorumlara ve açıklamalara ulaşmada yararlı olabilirler. o Bireysel ya da odak grup görüşmesi: gözlem ve doküman verilerini

teyit etme ve araştırmaya katılan bireylerin algılarını, tepkilerini ve deneyimlerini öğrenme konusunda bireysel ya da grup halinde yapılabilir.

 2b. Alanyazın taraması: Araştırmaya kavramsal çerçeve oluşturma, araştırma sorularını netleştirme ve veri toplama araçlarının hazırlanmasında önemli bir rolü olan alanyazın taramasının, toplanan verilerin analizi ve anlamlandırılmasında da önemli bir katkısı vardır. Bu nedenle veri toplama

aşaması ile eş zamanlı olarak araştırmacının ilgili alanyazını taraması ve değerlendirmesi gerekir.

 3. Veri analizi ve yorumlama: Veri analizi, verilerin düzenlenmesi,

araştırma soruları çerçevesinde betimlenmesi ve yorumlanması

aşamalarından oluşur. Eylem araştırmalarında analiz genellikle süreklilik gösterir; yani veri toplama ile eş zamanlı yürütülür ve toplanacak ek verilerin türü ve niteliğine ışık tutar. Toplanan verilerin analizi araştırmaya konu olan uygulamanın ve sürecin anlaşılmasını sağlar. Verilerin betimlenmesi ve alanyazın değerlendirmesi çerçevesinde araştırmacı birtakım yorumlara ulaşır ve araştırma problemine ilişkin öneriler ortaya koyar.

 4. Eylem /uygulama planı geliştirme: Bu aşama toplanan verilerin analizi ve yorumu çerçevesinde araştırmacının ilgili uygulama ya da sürece ilişkin bir çözüm planı ya da alternatif bir uygulama geliştirmesine ilişkindir. Bu anlamda eylem ya da uygulama planı geliştirme, eylem araştırmasının vazgeçilmez bir parçasıdır. Yani diğer bilimsel araştırmalardan farklı olarak araştırmacı bir problemin çözümüne yönelik olarak bulduklarını uygulamaya aktarma konusunda adım atar.

 5. Eylem planının uygulanması: Geliştirilen plan çerçevesinde yeni uygulama işe koşulur. Uygulama sürecinde plana sadık kalınmalı ancak uygulamada görülen problemlerin çözümüne veya yeni ortaya çıkabilecek durumların özelliklerine yönelik gerekli olan değişiklikler de yapılmalıdır. Bu tür değişiklikler eylem planına yansıtılmalıdır.

 6. Uygulamanın analizi ve değerlendirme: Bu aşamada uygulama sonuçları analiz edilir ve problemin ne derece çözüldüğüne yönelik değerlendirme yapılır. Bu değerlendirmede uygulamada ortaya çıkan sorular, bu soruların kaynakları, plan etkililiği, benzer problemler için çıkarımlar ve aynı probleme yönelik olarak atılabilecek yeni adımlar ele alınır.( Yıldırım ve Şimşek, 2008: 298–305)

Duban’ın Johnson’dan (2005, 49–51) aktardığına göre ise eylem araştırması 9 aşamadan oluşmaktadır:

 Problemin ya da araştırma konusunun kavramsal bir bağlamda ele alınması  Veri toplama sürecinin planlanması

 Verilerin toplanması ve analizine başlanması

 Veri toplama süreci sırasında gerekirse araştırma sorusunun değiştirilmesi  Verilerin analizi ve düzenlenmesi

 Verilerin raporlaştırılması

 Sonuçların ve önerilerin çıkarılması  Eylem planının oluşturulması

Birinci basamakta araştırmacı neyi araştıracağına karar verir. Merak ettiği konu ya da ilgi duyduğu alana uygun bir soru sorar ya da bir problem tanımlar. Bu problem kendisinin gerçekten derinlemesine incelemek istediği bir sorudur.

İkinci basamakta araştırmacı alanyazın taraması gerçekleştirir. Akademik dergiler, kitaplar ve Web kaynaklarını inceler. Diğer araştırmacıların konuyla ilgili bulduklarını belirleyerek gerek araştırması için kuramsal bir temel oluşturmaya çalışır gerekse gerçekleştireceği uygulama ile kuram arasında bir bağ oluşturur.

Üçüncü basamakta verilerin toplanması ile ilgili planlama aşamasıdır. Araştırmacı eylem araştırmasının sistematik oluşu nedeniyle, araştırmaya başlamadan önce ne tür verilerin, nasıl ve ne sıklıkta toplanacağına karar verir.

Dördüncü basamak verilerin toplanması ve analiz edilmeye başlanması aşamasıdır. Araştırmacı veri toplarken ve analiz ederken ortaya çıkan temaları ve kategorileri belirler.

Beşinci basamak toplanan ve analiz edilen verilere göre araştırma problemini ya da sorusunu gözden geçirme aşamasıdır. Eylem araştırması her an değişebilen dinamik bir süreçtir. Toplanan veriler uygulanan bir öğretim stratejisinin değişmesine, yeni veri kaynaklarının eklenmesine ya da araştırmanın odağının değişmesine neden olabilir.

Altıncı basamakta araştırmacı verileri analiz eder ve düzenler. Verilerin analizinde toplam ne kadar kayıt tutulduğu, kaç tema ve kategori oluşturulduğu ve her bir kategoride kaç adet tema bulunduğu belirtilir. Böylece, analitik tümevarımsal bir bakış elde edilmiş olur.

Yedinci basamak bulguların ve gerçeklerin raporlaştırılması aşamasıdır. Araştırmacı, araştırma sürecindeki önemli olayları ve etkinlikleri ayrıntılı bir biçimde tanımlar ve her biri ile ilgili örnekler verir. Raporlaştırmada elde edilen tanımların ve kategorilerin türü ile sayısını belirtir.

Sekizinci basamak verilerin yorumlanma ve okuyucuya sunulma aşamasıdır. Araştırmacı, elde edilen sonuçları ve bunlara ilişkin önerileri belirtir. Alanyazın taramasındaki sonuçlarla gerekli bağlantıları kurar.

Son basamak eylem planının oluşturulma aşamasıdır. Araştırmacı elde edilen sonuç ve önerilere dayalı olarak ne yapılacağına ilişkin bir eylem planı hazırlar. Hazırlanan eylem planı uygulanırken ne olduğu ve ne kadar etkili olduğu konusunda değerlendirmelerde bulunulur”(Aktaran: Duban, 2007: 67–68).