Çalışmaya, sosyal güven ve din arasında bir ilişkinin varlığına dair olumlu görüşler itibariyle başlama cesareti bulunmuştur. Heterojen bir yapıya sahip Konya, farklı görüşlere hoşgörüsü ile tanınan bir şehirdir. Bu heterojenlikte bulunması umulan, ‘dindarlık’ ve ‘güven anlayışı’ araştırma için daha bir önem ifade etmektedir. Konya’nın büyükşehir olması diğer bir önemli tercih sebebidir. Merkezde yer alan Selçuklu, Meram ve Karatay ilçeleri araştırmanın gerçekleştirildiği yerlerdir.
Örnekleme için genel anlamda iki önkoşuldan bahsedilir. İlki, örneklemin temsil yeteneği taşıması; ikincisi ise, örneklem hacminin yeterli büyüklükte olmasıdır (Seyidoğlu, 2003: 40). Söz konusu temsil yeteneği muayyen ana evrenin özeliklerini aynen yansıtıp yansıtmadığında aranır (Balcı, 2007: 79-81).
Olasılığa dayalı örnekleme yöntemleri, anket ile yapılan araştırmalarda genelleme yapılabilmesi için en uygun olanlardandır. Yani evreni oluşturan birimlerin hepsine eşit seçilebilme şansının verildiği örnekleme türleridir. Bu itibarla bu araştırmada hedef kitle için ve evrenin geneli için bir değerlendirme yapılacak olması, ‘olasılığa dayalı örnekleme’ türlerini gerektirmektedir. Kitleye ulaşmak ve değerlendirmeyi mümkün kılmak amacıyla, ulaşılan her bir bireyin eşit ölçüde kitleyi temsil etme olasılığı üzerine yapılan bu örnekleme yöntemleri ‘basit-tesadüfi’, ‘kümeleme’, ‘sistematik’ ya da ‘tabakalı’ (kota) olarak gerçekleştirilebilir (Büyüköztürk vd., 2008: 74-75; Altunışık, 2007: 131).
Bu araştırmada olasılığa dayalı örnekleme türlerinden ‘kümeleme yöntemi’ kullanılmıştır. Bu yöntemde örnekleme dâhil olacak seçim, tesadüfî olarak yapılmaktadır. Örneğin hane halkı örneklemesinde şehirdeki apartmanları küme olarak almak veya caddelerin, sokakların oluşturduğu yerleşim adacıklarını küme olarak almak mümkündür. Böylece tesadufi olarak seçilen bir aileye veya aileden bir bireye anket yapılabilmektedir (Arıkan, 2004: 147). Kümeleme yönteminde seçilen örnekler, bir evrenin tek tek birimleri değil, bu birimlerin kendiliğinden içinde yer aldıkları kümelerdir (Sencer ve Irmak, 1984: 394). Anlaşılacağı üzere basit tesadufi örneklemde evren birimlerinin her birine tanınan eşit seçilme, bu kümelerin içinden
seçilecek olan birimlere tanınarak olasılıklı bir tercih yapılmıştır (Sencer, 1989: 375). Bu yöntemde, kümelerin heterojenliği önem arzeden bir diğer husustur (Gökçe, 1992: 141)
Araştırmanın evreni olan Konya bölgesi, üç ayrı ilçeye ayrılarak incelemeye alınmıştır. Daha sonra ilçelerden mahalleler seçilmiş ve bu mahallelerden tesadüfi yolla seçilen bireylere anket uygulanmıştır.
Araştırma için öğrencilerden oluşan bir grup tertip edilerek onlara araştırmanın amacı hakkında bilgiler verilmiştir. Katılımcıları nasıl neye göre araştırmaya dâhil edeceklerine, katılımcılarla nasıl iletişime geçeceklerine yönelik eğitim verilmiştir. Böylece anket uygulaması doğru bir şekilde yapılmaya çalışılmıştır. Konya Büyükşehir alanı için 1299 anket formu uygulanmıştır.
Bu çerçevede araştırmaya dair mahalle seçiminde, Konya Büyükşehir Belediyesinin daha önce yapmış olduğu betimsel saha çalışmaları ve yine Büyükşehir Belediyesinin veri tabanları bu örneklemede göz önünde bulundurulmuştur.
Tablo 2.1. Sosyal Doku Araştırmaları Verileri
Komşuluk Kültür ve Bilinç Hayat Tarzı
Karatay % 25,2 (649) % 26,3 (706) % 24,2 (629)
Meram % 32,1 (827) % 31,6 (847) % 31,0 (805)
Selçuklu % 42,8 (1103) % 42,1 (1129) % 44,8 (1166)
“Sosyal Doku Projesi” kapsamında Konya Büyükşehir Belediyesinin (Komisyon 2006a; 2006b; 2006c; 2006d) muhtelif zamanlarda yaptırmış olduğu araştırmalarda belediyenin kendi veri tabanına ait bilgiler kullanılmıştır. Bu bilgilerle kıyaslandığında, temsil açısından bu araştırmada katılımcıların yukarıdaki oranlara yakın olduğu görülmektedir.
Diğer taraftan TÜİK’ten alınan istatistiki bilgiler bir veri olarak alınabilir. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS) göre 2009 itibarıyla 20 yaş üstü nüfusun ilçelere göre oranı şu şekilde olmuştur. Karatay % 23,2; Meram % 29,3; Selçuklu % 47,5 şeklinde nüfus dağılımına sahip olmuşlardır. Ayrıca erkek oranı %
51’e tekabül ederken, kadın oranı ise % 49’lara tekabül etmektedir. Bu araştırmadaki katılımcıların cinsiyet oranı ve ilçelere göre dağılımının TUİK verilerine yakın oranlarda olduğu görülür.
Tablo 2.2. ADNKS 13 Haziran 2009 İtibariyle Cinsiyete Göre 18 Yaş Üstü Konya Halkının Eğitim Durumu Bilgileri.
Cinsiyet Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen Toplam Erkek 1959 2470 37082 6505 3948 11970 5621 244 90 3168 73,057 Karatay Kadın 9653 3761 41420 6100 1460 7264 2896 116 19 2479 75,168 Erkek 1444 2124 39988 7673 6030 21236 12303 762 682 3193 95,435 Meram Kadın 8710 3897 50756 7242 2714 14520 7666 424 258 2560 98,747 Erkek 1405 2479 53290 9793 10747 44450 26159 1294 857 5018 155,492 Selçuklu Kadın 11738 5962 76944 9770 5457 33923 16829 795 288 4103 165,809 Toplam 34,909 20,693 299,480 47,083 30,356 133,363 71,474 3,635 2,194 20,521 663,708 Diğer taraftan eğitimsel durumlara bakıldığında ise; Konya halkının merkez ilçelere göre eğitim durumlarının ifade edildiği ayrıntılı tablo, nüfusun eğitim düzeyi hakkında bir bilgi sumaktadır.
Araştırmada hedef kitle biriminin 18 yaş üstü Konya halkı olması istenmektedir ve bu birkaç açıdan gerekli görülmektedir. Araştırmaya dair kurgulanan hipotezlerin uygun bir şekilde test edilmesi için katılımcıların yetişkin olmaları gerekmektedir. Ayrıca dindarlık ve güvene dair birçok özellik reşit olma ile ortaya çıkmaktadır ve bu değerler sosyal gerçeklikte ancak kendisini ifade edebilmektedir.
Bu itibarla Konya halkının, öngörülen örneklem dâhilinde coğrafi yerleşkeler (semt-mahalle) açısından ele alındığı gibi, araştırma açısından önemli bir değişken olan dindarlık ve sosyo-ekonomik duruma göre de hedef kitle seçimi yapılmıştır. Zaman, 2010 yılı yaz aylarını ifade etmektedir ki yaz ayları ekonomik hayatın canlandığı ve insanların kendilerini daha çok hayatın ve doğanın içinde bulduğu bir dönemdir.
Hemen ardından örneklem hacminin büyüklüğü bir diğer önemli konu olarak ortaya çıkmaktadır. Örneklem büyüklüğü için alt sınırlar değişiklik göstermektedir.
Örneklem hacminin seçimi için yapılan hesaplamalara göre; 3 güçlük sapma içerisinde, % 95 güven düzeyinde ve % 80 güçle gösterilebilecek örneklem büyüklüğü formülle hesaplanmıştır. Toplum içerisinden örneklem seçiminde kümeleme yönteminden yararlanıldığı için, küme etkisi 2 alınmak suretiyle ulaşılmak istenen örneklem hacmi 1298 (649*2) olarak belirlenmiştir. Araştırmada Tip 2 (1-β) hata öngörülmektedir.