Engelliliğin Türkiye Ölçeğinde Durumu

Türkiye‟deki engellilik durumuna iliĢkin en güncel veriler, Türkiye Ġstatistik Kurumu tarafından 2011 yılında yapılan “Nüfus ve Konut AraĢtırması” ile tespit edilmiĢtir. 2011 Nüfus ve Konut AraĢtırması‟nda, engelinin türüne göre nüfus dağılımını

saptamak amacıyla, altı farklı engellilik durumuna iliĢkin aĢağıdaki sorular yöneltilmiĢtir (TÜĠK, 2011):

 Görmede zorluk çekiyor musunuz? (Gözlük veya lens kullanıyor olsanız dahi)  Duymada zorluk çekiyor musunuz? (ĠĢitme cihazı/implant kullanıyor olsanız

dahi)

 KonuĢmada (konuĢma bozukluğu, tutukluk, kekemelik gibi nedenlerden dolayı) zorluk çekiyor musunuz?

 Yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk çekiyor musunuz?  Bir Ģeyler taĢımada veya tutmada zorluk çekiyor musunuz?

 YaĢıtlarınıza göre öğrenmede, basit dört iĢlem yapmada, hatırlama veya dikkatinizi toplamada zorluk çekiyor musunuz?

Çizelge 2.3. Türkiye‟de yaĢ grubu ve cinsiyete göre en az bir engeli olan nüfus dağılımı (TÜĠK (2011)‟den düzenlenmiĢtir).

YaĢ grubu Toplam Erkek Kadın

3-9 196.000 %2,3 110.000 %2,5 86.000 %2,1 10-14 139.000 %2,1 81.000 %2,4 58.000 %1,8 15-19 145.000 %2,3 85.000 %2,6 61.000 %2,0 20-24 170.000 %2,7 110.000 %3,4 60.000 %2,0 25-29 166.000 %2,6 96.000 %3,0 70.000 %2,3 30-34 207.000 %3,2 111.000 %3,4 96.000 %3,0 35-39 228.000 %4,0 115.000 %4,0 113.000 %4,1 40-44 241.000 %5,1 112.000 %4,7 128.000 %5,6 45-49 332.000 %6,9 143.000 %5,9 188.000 %7,8 50-54 330.000 %8,8 133.000 %7,1 198.000 %10,7 55-59 417.000 %12,1 157.000 %9,2 259.000 %15,0 60-64 419.000 %16,5 149.000 %12,3 269.000 %20,4 65-69 425.000 %23,0 158.000 %18,3 267.000 %27,2 70-74 458.000 %31,9 169.000 %26,3 288.000 %36,3 75+ 1.006.000 %46,5 356.000 %40,9 650.000 %50,3 Toplam 4.876.000 %6,9 2.085.000 %5,9 2.792.000 %7,9

En az bir engeli olan nüfusun, yaĢ grubu ve cinsiyete göre dağılımı, Çizelge 2.3‟te verilmiĢtir. Buna göre; ülkemizde en az bir engeli olan nüfusun oranı %6,9 olup, kiĢi sayısı 4.876.000‟dur. Erkeklerde 2.085.000 kiĢi ile %5,9 olan bu oran, kadınlarda 2.792.000 %7,9'dur. YaĢ grupları açısından incelendiğinde, en az bir engele sahip olma oranının; 10-14 yaĢ aralığında %2,1, 20-24 yaĢ aralığında %2,7, 30-34 yaĢ aralığında %3,2, 40-44 yaĢ aralığında %5,1, 50-54 yaĢ aralığında %8,8, 60-64 yaĢ aralığında %16,5, 75 ve daha yukarı yaĢlarda ise %46,5 olduğu görülmektedir. YaĢ arttıkça en az bir engeli olan nüfusun oranı genellikle artmakta olup, yaĢ grubuna göre en düĢük oran 10-14 yaĢ aralığında; en yüksek oran ise 75 ve üzeri yaĢlarda görülmektedir. Cinsiyet grubuna göre ele alındığında ise; en az bir engeli olan kadınların oranı, erkeklerden fazladır.

2011 Nüfus ve Konut AraĢtırması‟na göre, görme; duyma; konuĢma; yürüme, merdiven inme-çıkma; bir Ģeyler taĢıma-tutma; yaĢıtlarına göre öğrenme-hatırlamada zorluk yaĢama Ģeklinde en az bir engeli olan nüfus tespit edilmiĢtir. En az bir engeli olan nüfus; engellilik ile ilgili en az bir fonksiyonu hiç yapamadığını veya yaparken çok zorlandığını belirten üç ve üzeri yaĢtaki bireyleri kapsamaktadır. Engelli nüfus oranı hesaplanırken ise; ilgili faaliyeti hiç yapamadığını veya yaparken çok zorlandığını beyan eden bireylerin, toplam nüfus içindeki payının yüzdesi esas alınmıĢtır (TÜĠK, 2011).

ġekil 2.1. Ġllere göre en az bir engeli olan nüfusun oranı (%) (TÜĠK, 2011).

Ülkemizde, en az bir engeli olan nüfus oranı en yüksek il; %13,5 ile Giresun olup, beraberinde oranı en yüksek olan iller %12,4 ile Çorum ve %12,4 ile Erzincan‟dır. En az bir engeli olan nüfus oranı en düĢük il ise %4,3 ile MuĢ olup, beraberinde oranı en düĢük olan iller %4,6 ile Kocaeli ve %5 ile Ankara'dır (TÜĠK, 2011). En az bir engeli olan nüfus oranının illere göre dağılım haritası ġekil 2.1‟de verilmiĢtir. %4,33- %6.36 aralığında 16 il mevcutken, %6,37-%7,85 aralığında 21 il, %7,86-%9,10 aralığında 18 il, %9,11-%10,74 aralığında 17 il ve %10,75-%13,47 aralığında dokuz il bulunmaktadır.

Çizelge 2.4. Türkiye‟de engelinin türüne göre engelli nüfus dağılımı (TÜĠK (2011)‟den düzenlenmiĢtir).

Engel Grubu Nüfus oranı

Görmede zorluk yaĢayanlar %1,4

Duymada zorluk yaĢayanlar %1,1

KonuĢmada zorluk yaĢayanlar %0,7

Yürümede, merdiven inme-çıkmada zorluk yaĢayanlar %3,3 Bir Ģeyler taĢıma-tutmada zorluk yaĢayanlar %4,1 YaĢıtlarına göre öğrenme-hatırlamada zorluk yaĢayanlar %2,0

Türkiye‟de engelinin türüne göre engelli nüfus dağılımı, Çizelge 2.4‟te verilmiĢtir. Buna göre ülkemizde en yüksek nüfus oranına sahip engel türünü; %4,1 ile bir Ģeyler taĢıma-tutmada zorluk yaĢayanlar oluĢtururken; en düĢük nüfus oranını %0,7 ile konuĢmada zorluk yaĢayanlar oluĢturmaktadır. Görmede zorluk yaĢayanların oranı %1,4 iken; duymada zorluk yaĢayanlar %1,1 ve yaĢıtlarına göre öğrenme- hatırlamada zorluk yaĢayanlar %2,0‟dır. Yürümede, merdiven inme-çıkmada zorluk yaĢayanların oranı diğer engel türlerine göre yüksek olup, %3,3‟tür.

Tez çalıĢması kapsamında, engelinin türüne göre “ortopedik engellilere” iliĢkin incelemelerde bulunulacak olup; yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢayan nüfus ve oranlarının istatistiki verileri aĢağıda verilmektedir.

Türkiye‟de, yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢamayan nüfusun oranı %90 olup, biraz zorlanan nüfusun oranı %6,7, ev içinde ya da dıĢında bacaklarını kullanarak hareket etmede çok zorlanan veya hiç yapamayan nüfusun oranı %3,3'tür (TÜĠK, 2011).

Yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢayan nüfusun, yaĢ grubu ve cinsiyete göre dağılımı, Çizelge 2.5‟te verilmiĢtir. Buna göre ülkemizde, toplamda %3,3 olan, yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢayan nüfusun oranı; erkeklerde %2,4, kadınlarda ise %4,1'dir. YaĢ arttıkça bu oran genellikle artmakta olup, yaĢ grubuna göre en düĢük oran 3-9 yaĢ aralığında; en yüksek oran ise 75 ve üzeri yaĢlarda görülmektedir. Cinsiyet grubuna göre ele alındığında ise; yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢayan kadınların oranı, erkeklerden fazladır. 20-24 yaĢ aralığındaki nüfusun oranı %0,8 iken; bu oran 40-44 yaĢ aralığında %2'ye, 60-64 yaĢ aralığında %8,5'e, 75 ve daha üzeri yaĢlarda ise %30'a çıkmaktadır.

Çizelge 2.5. Türkiye‟de yaĢ grubu ve cinsiyete göre yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢayan nüfus dağılımı (TÜĠK (2011)‟den düzenlenmiĢtir).

YaĢ grubu Toplam Erkek Kadın

3-9 38.000 %0,4 21.000 %0,5 16.000 %0,4 10-14 35.000 %0,5 20.000 %0,6 15.000 %0,5 15-19 39.000 %0,6 23.000 %0,7 16.000 %0,5 20-24 48.000 %0,8 31.000 %1,0 17.000 %0,5 25-29 52.000 %0,8 31.000 %1,0 21.000 %0,7 30-34 70.000 %1,1 38.000 %1,2 32.000 %1,0 35-39 84.000 %1,5 43.000 %1,5 41.000 %1,5 40-44 96.000 %2,0 44.000 %1,8 52.000 %2,3 45-49 138.000 %2,9 55.000 %2,3 82.000 %3,4 50-54 148.000 %4,0 54.000 %2,9 94.000 %5,1 55-59 199.000 %5,8 67.000 %4,0 132.000 %7,6 60-64 216.000 %8,5 67.000 %5,5 149.000 %11,3 65-69 234.000 %12,7 76.000 %8,8 158.000 %16,1 70-74 269.000 %18,7 88.000 %16,7 181.000 %22,8 75+ 648.000 %30,0 202.000 %23,2 446.000 %34,5 Toplam 2.313.000 %3,3 861.000 %2,4 1.452.000 %4,1

Ülkemizde, yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢayan nüfus oranı en yüksek il; %6,2 ile Tunceli olup, beraberinde oranı en yüksek olan iller %5,9 ile Çorum ve %5,7 ile KırĢehir‟dir. Bu oranın en düĢük olduğu il ise %2,0 ile MuĢ olup, beraberinde oranı en düĢük olan iller %2,2 ile Kocaeli ve %2,3 ile Van'dır (TÜĠK, 2011). Yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢayan nüfus oranının illere göre dağılım haritası ġekil 2.2‟de verilmiĢtir. %2,01-%2,95 aralığında 18 il mevcutken, %2,96-%3,54 aralığında 13 il, %3,55-%4,11aralığında 18 il, %4,12- %4,84 aralığında19 il ve %4,85-%6,22 aralığında 13 il bulunmaktadır.

ġekil 2.2. Ġllere göre yürümede, merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaĢayanların oranı (%) (TÜĠK, 2011).